Από το Ίδρυμα τη Βουλής των Ελλήνων

«100 χρόνια μετά: Οι πρόσφυγες

και η δημιουργία της νέας

Ανατολικής Μακεδονίας»

Κυκλοφόρησαν σε βιβλίο τα πρακτικά του Συνεδρίου που είχε γίνει στην Καβάλα και τη Δράμα το 2022

Του Θανάση Πολυμένη

ΤΟ ΝΟΕΜΒΡΙΟ του 2022, πραγματοποιήθηκε στις δύο  πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας Καβάλα και Δράμα ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και εμπεριστατωμένο συνέδριο με τον κεντρικό τίτλο: «100 χρόνια μετά: Οι πρόσφυγες και η δημιουργία της νέας Ανατολικής Μακεδονίας».

Το συνέδριο διοργανώθηκε στις δύο πόλεις της Καβάλας και της Δράμας, με την ευθύνη του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων που ήταν και ο βασικός διοργανωτής, ενώ ιδιαίτερα σημαντική ήταν η συμβολή του κ. Ευάνθη Χατζηβασιλείου, Δραμινού στην καταγωγή, καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, και γενικού γραμματέα του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων.

Δύο χρόνια μετά, το Ίδρυμα της Βουλής εξέδωσε σε μια υπέροχη και επιμελημένη έκδοση, τα πρακτικά του συνεδρίου, ήτοι, τις εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο για τα 100 χρόνια.

Το βιβλίο ξεκινάει με τους χαιρετισμούς των δημάρχων Καβάλας κ. Μουριάδη και Δράμας κ. Μαμσάκου εκείνη την εποχή, ενώ εισαγωγικό σημείωμα έχει και ο κ. Χατζηβασιλείου, στο οποίο σημειώνει ότι «η Μικρασιατική Καταστροφή υπήρξε αναμφίβολα ένα τεράστιο, καθοριστικό γεγονός της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Ήταν το μεγαλύτερο τραύμα που δέχθηκε ο ελληνικός πολιτισμός στη μακραίωνη ιστορία του. Διαμόρφωσε, σε κάθε περίπτωση, το σύγχρονο ελληνικό κράτος, τη σύγχρονη μορφή του ελληνικού έθνους (με τα μέλη του στη μεγάλη πλειοψηφία τους συγκεντρωμένα στο έδαφος του κράτους), αλλά και στην αυτοεικόνα του».

Σε άλλο σημείο του εισαγωγικού του σημειώματος, ο κ. Χατζηβασιλείου σημειώνει ότι, «η επιλογή να συγκληθεί ένα συνέδριο για την Ανατολική Μακεδονία ήταν, περίπου, αυτονόητη. Η Δράμα και η Καβάλα υπήρξαν οι περιοχές με τη μεγαλύτερη σε ποσοστό πληθυσμού, εγκατάσταση προσφύγων βάσει της απογραφής του 1928. Μόνον το Κιλκίς ξεπερνούσε αυτά τα ποσοστά., αλλά το Κιλκίς ήταν τότε τμήμα του νομού Θεσσαλονίκης. Το 1928 οι δύο στους τρεις κατοίκους της Καβάλας και της Δράμας ήταν πρόσφυγες. Ποσοστό πραγματικά ασύλληπτο: πώς, άραγε, κατέστη δυνατή η εγκατάσταση ενός τέτοιου αριθμού σε μια περιοχή κατεστραμμένη από διαδοχικούς πολέμους και δύο, ήδη, βουλγαρικές κατοχές (1912-1913 και 1916-1918); Πώς συνέβαλε η έλευση αυτού του νέου πληθυσμού στην αλλαγή των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών της περιοχής; Πώς αποτυπώθηκε η παρουσία του στο πολιτικό πεδίο; Είναι ευρύτερα γνωστό ότι η έλευση των προσφύγων μετάλλαξε τη χώρα και συνέβαλε καθοριστικά στην πρόοδό της, αλλά τούτο το αποτύπωμα ίσως είναι ακόμα πιο έντονο στην Ανατολική Μακεδονία λόγω του μεγάλου ποσοστού του προσφυγικού πληθυσμού που εγκαταστάθηκε σε αυτήν».

Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη, όπως και το ίδιο το συνέδριο. Το πρώτο μέρος αφορά στο «Πλαίσιο», το δεύτερο μέρος στην «αποκατάσταση των προσφύγων στην Ανατολική Μακεδονία: κοινωνία, οικονομία, υποδομές». Το τρίτο μέρος έχει τίτλο «η πολιτική εκπροσώπηση στη νέα εποχή» και το τέταρτο αναφέρεται στον «πολιτισμό – προσλήψεις».