Η όμορφη πολυφωνία του κόσμου
Του Ειρηναίου Ξηροσαββίδη*
Η διαφορετικότητα είναι δικαίωμα κάθε ανθρώπου. Κλείνει μέσα της ομορφιά, πλούτο, ανανέωση, πρόοδο και ο σεβασμός της είναι υποχρέωση όλων μας. Όμως, ως κριτικά σκεπτόμενοι άνθρωποι και πολίτες, που ενεργούμε πάντα με γνώμονα τις δημοκρατικές αρχές και αξίες, οφείλουμε να προβληματιστούμε: κάτω από ποιες προϋποθέσεις αποδεχόμαστε το διαφορετικό; Πρέπει να υπάρχουν όρια και ποια είναι αυτά; Υπάρχουν περιπτώσεις που το διαφορετικό δεν πρέπει να γίνεται αποδεκτό; Τελικά κάνουμε like στη διαφορά, χωρίς περιορισμούς; Περιμένουμε τις δικές σου σκέψεις, τη δική σου απάντηση… “η όμορφη πολυφωνία του κόσμου”
Στις δημοκρατικές κοινωνίες και κράτη η ελευθερία της σκέψης, της δράσης και του λόγου κατέχουν εξέχουσα θέση. Κάθε πολίτης έχει την ευκαιρία να δράσει, όπως επιθυμεί χωρίς να λογοκρίνεται, πράγμα που συμβαίνει σε αυταρχικά καθεστώτα.
Επίσης, εξαιτίας κινημάτων, της τεχνολογίας, της παγκοσμιοποίησης, και τις μετακινήσεις πληθυσμών, οι πολίτες έρχονται σε επαφή με διαφορετικές αξίες, ιδεολογίες και πολιτισμούς. Το παραπάνω γεγονός θέτει ένα δίλημμα στους ανθρώπους για το αν πρέπει να αποδεχτούν το διαφορετικό ή όχι. Πράγματι, με την μετακίνηση πληθυσμών τα δεδομένα στις χώρες υποδοχής αλλάζουν.
Οι άνθρωποι αυτοί κουβαλούν στις «αποσκευές» τους το πολιτισμικό τους υπόβαθρο στο μεγαλείο του, δηλαδή την γλώσσα, τις αξίες, τα ήθη και τα έθιμα. Επίσης, αυτοί οι άνθρωποι με την άφιξη τους σε κάποια χώρα έρχονται σε επαφή μ’ άλλους πολιτισμούς, συνήθως με μεγάλες διαφορές. Έτσι, με την σωστή ένταξη των προσφύγων-μεταναστών στον κοινωνικό ιστό και τη δραστηριοποίηση πολιτιστικών συλλόγων, αλλά και την αποδοχή τους από τους γηγενείς, μπορούν να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες, για να υπάρξει πολιτισμική ώσμωση. Εν συνεχεία, με την αποδοχή του διαφορετικού αναπτύσσεται η αξία της ενσυναίσθησης, δηλαδή της κατανόησης των προβλημάτων και της διαφορετικότητας με την τοποθέτηση του εαυτού του άλλου.
Προτέρημα το οποίο είναι χρήσιμο για κάθε άνθρωπο, καθώς τον κράτα μακριά από την επιπόλαιη και εσφαλμένη κρίση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε δυσχερείς και αρνητικές καταστάσεις. Ως εκ τούτου, ενισχύεται ο ανθρωπισμός και οι αξίες που συνεπάγονται, όπως είναι η αλληλεγγύη και η βοήθεια εκείνου που την χρειάζεται.
Μια τέτοια κοινωνία αναγάγει τον άνθρωπο σε υπέρτατη αξία, ενώ παράλληλα οι χρησιμοθηρικές συμπεριφορές εκλείπουν. Εκτός αυτού, δημιουργείται ένα κλίμα συνεργασίας για τη δημοκρατική κοινωνία. Μ’ αυτό τον τρόπο αναγνωρίζεται η σπουδαιότητα της συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών έθνο-πολιτιστικών ομάδων, ακόμα και διαφορετικών ιδεών, με απώτερο σκοπό την επίτευξη μιας πλουραλιστικής κοινωνίας στην οποία η ισότητα και ευημερία έχουν τον πρώτο λόγο.
Η παραπάνω συνεργασία μπορεί να αναζωογονήσει και να αναζοπυρώσει την δημοκρατία, η οποία φαίνεται την τελευταία δεκαετία να περνάει κρίση και να βρίσκεται υπό διαρκή αμφισβήτηση από διάφορα πολιτικά κινήματα, που με δημαγωγική ρητορική και φληναφήματα εντείνουν την μισαλλοδοξία και στερεώνονται στο πολιτικό στερέωμα.
Τέλος, με την αποδοχή του διαφορετικού μπορεί να επωφεληθεί μια κοινωνία στο σύνολό της, αφού διασφαλίζεται η δημοκρατία και ανοίγονται νέοι ορίζοντες για μια ειρηνική συμβίωση, αλλά και πρόοδο σ’ όλους τους τομείς, καθώς μια χώρα δίχως προβλήματα και κοινωνικές εντάσεις, τείνει να κάνει αλματώδη βήματα ανάπτυξης.
Παρ’ όλα αυτά, ελλοχεύουν μερικοί κίνδυνοι, οι οποίοι καθιστούν την «αποδοχή» του διαφορετικού δύσκολη και μερικές φορές απραγματοποίητη. Μια ιδέα δεν μπορεί εύκολα να γίνει αποδεκτή και να υιοθετηθεί από τον κόσμο, εφόσον προσβάλλει τον πολιτισμό του, τις αξίες και τη γνώμη του. Ακραίες αντιλήψεις, για παράδειγμα, δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές, καθώς στοχοποιούν άτομα και απειλούν την ύπαρξη της Δημοκρατίας και της ευημερίας.
Επομένως, ως πολίτες, οφείλουμε να είμαστε ανοιχτοί στο «διαφορετικό», όπως κι αν ονομάζεται ό,τι κι αν πρεσβεύει, χωρίς να κρίνουμε επιπόλαια και εθνοκεντρικά, αλλά να σχηματίζουμε γνώμη κατόπιν διεύρυνσης της προσωπικής οπτικής γωνίας. Έτσι, θα διατηρηθεί ένας ομαλός τρόπος ζωής, έχοντας επίγνωση ο ένας της κουλτούρας του άλλου. Ωστόσο, πριν αποδεχτούμε πρέπει να το εξετάσουμε, για να μην μετατραπεί η όμορφη πολυφωνία, που χαρακτηρίζει την δημοκρατία, σε παραφωνία.
- Έκθεση του μαθητή του 2ου ΓΕΛ Δράμας, Ειρηναίου Ξηροσαββίδη στο πλαίσιο του προγράμματος της Βουλής των Εφήβων με θέμα: «Η διαφορετικότητα είναι δικαίωμα κάθε ανθρώπου. Κλείνει μέσα της ομορφιά, πλούτο, ανανέωση, πρόοδο και ο σεβασμός της είναι υποχρέωση όλων μας. Όμως, ως κριτικά σκεπτόμενοι άνθρωποι και πολίτες, που ενεργούμε πάντα με γνώμονα τις δημοκρατικές αρχές και αξίες, οφείλουμε να προβληματιστούμε: κάτω από ποιες προϋποθέσεις αποδεχόμαστε το διαφορετικό; Πρέπει να υπάρχουν όρια και ποια είναι αυτά; Υπάρχουν περιπτώσεις που το διαφορετικό δεν πρέπει να γίνεται αποδεκτό; Τελικά κάνουμε like στη διαφορά, χωρίς περιορισμούς; Περιμένουμε τις δικές σου σκέψεις, τη δική σου απάντηση…»
