Γράφει ο Θανάσης Πολυμένης
Τρέξε ν’ αγοράσεις!
Παλαιότερα, ήταν ένα καινούριο αυτοκίνητο, ήταν ένα καινούριο στερεοφωνικό, ήταν ένα μια καινούρια ηλεκτρική κουζίνα.
Αργότερα περάσαμε στα καινούρια κομπιούτερ, αρχικά τα γνωστά μας επιτραπέζια. Μια νέα οθόνη, ένα νέο πρόγραμμα, καινούρια windows, μια νέα κάρτα οθόνης, ένα νέο πληκτρολόγιο…
… κι αργότερα ήρθαν τα φορητά λάπτοπ, οι γνωστοί μας φορητοί υπολογιστές και έγινε χαμός … νααα ο κόσμος στα μαγαζιά να αγοράζει… το καινούριο, το νέο, το καλύτερο, το πιο δυναμικό, το πιο αναβαθμισμένο.
Ύστερα ήρθαν τα κινητά τηλέφωνα… κι εκεί έγινε πραγματικά το έλα να δεις! Ο κόσμος έπεσε με τα μούτρα, σαν πεινασμένος…
Και τα κινητά μετατράπηκαν σε καθημερινό εργαλείο στα χέρια όλων μας! Από εργαλείο για τη δουλειά, για παιχνίδι, για διασκέδαση. Μικροί και μεγάλοι… μικρά και μεγάλα κινητά τηλέφωνα…
… επί της ουσίας πλέον μικροί φορητοί υπολογιστές…
… με δύναμη απίστευτη… να ελέγχουν το νου, την σκέψη, τον ελεύθερο χρόνο, την ίδια την οικογένεια!
Τι είναι όλα αυτά; Είναι ο καπιταλισμός! Πολύ απλά, για να μπορούν να υπάρξουν πωλήσεις και να μπορούν να υπάρχουν αγορές, πρέπει να υπάρχουν προϊόντα και κυρίως, αγοραστές των προϊόντων!
Η Annie Leonard, μια ακτιβίστρια της αειφορίας και κριτικός του καταναλωτισμού, προκειμένου να βρει υλικό για την έρευνα της ταινίας της «Η Ιστορία των Πραγμάτων», ανακάλυψε πως τα υλικά που ρέουν μέσω της οικονομίας του καταναλωτισμού…
… μόνο το 1% παραμένει σε χρήση έξι μήνες μετά την πώληση. Όπως λέει, ακόμα και τα αγαθά που θα περιμέναμε να διαρκέσουν περισσότερο, σύντομα καταδικάζονται σε αχρηστία…
… είτε επειδή είναι προσχεδιασμένη η αχρήστευσή τους (χαλάνε γρήγορα), είτε επειδή θεωρείται πως βγαίνουν εκτός μόδας.
«Ένα προϊόν που αρνείται να πεθάνει, είναι καταστροφή για την επιχειρηματική τάξη», λέει η Annie Leonard.
Τα πάντα λειτουργούν στην λογική της χρησιμότητας για ένα μόνο διάστημα. Η ίδια η «μόδα», δημιουργεί νέες ανάγκες αγοράς!
Τα πράγματα «χαλάνε γρήγορα», άλλα χρειάζονται ανταλλακτικά τα οποία σε δυο-τρία χρόνια μετά χάνονται…
… ενώ η «ανάγκη» για νέο κινητό τηλέφωνο κάθε χρόνο, έχει μπει πλέον στον οικογενειακό προγραμματισμό!
Ο Χάρης Ναξάκης (συγγραφέας και καθηγητής οικονομικών στο ΤΕΙ Ηπείρου) σε ένα κείμενό του με τίτλο «Προγραμματισμένη Βραχυβιότητα Το πραγματικό πρόσωπο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης», αναφέρει κάποια παραδείγματα προγραμματισμένου θανάτου προϊόντων:
1) εκτυπωτές που έχουν ενσωματωμένο ένα τσιπάκι, το οποίο μετρά τον αριθμό των εκτυπωμένων σελίδων και δίνει εντολή για μπλοκάρισμα του εκτυπωτή, όταν αυτές υπερβούν έναν εκ των προτέρων καθορισμένο από τον κατασκευαστή αριθμό. Ένας πολύ έξυπνος τρόπος αχρήστευσης του εκτυπωτή, ώστε ο χρήστης του να αναγκασθεί να αγοράσει καινούργιο.
2) Στην οροφή ενός πυροσβεστικού σταθμού, στο Λάιβερμορ της Καλιφόρνιας των ΗΠΑ, ανάβει μια λάμπα συνεχώς από το 1901 μέχρι σήμερα. Γιατί αυτή η λάμπα δεν παράχθηκε ποτέ μαζικά; Το καρτέλ των εταιρειών παραγωγής λαμπτήρων, θορυβημένο από την παρουσία της ενοχλητικής λάμπας, σε μυστική συνάντηση του στη Γενεύη το 1924 αποφάσισε ότι ο λαμπτήρας αυτός ήταν ένα επιστημονικό ατύχημα και γι’ αυτό καθόρισε και επέβαλλε στις εταιρείες παραγωγής λαμπτήρων ότι η μέση διάρκεια τους δεν πρέπει να ξεπερνά τις 1.000 ώρες.
3) Οι επιστήμονες της χημικής βιομηχανίας Dupont ανακαλύπτουν στο εργαστήριο μια άφθαρτη κλωστή, μια συνθετική ίνα νάιλον και με αυτή κατασκευάζουν ένα νάιλον καλσόν με μεγάλη διάρκεια ζωής. Η καινοτομία αυτή ποτέ δεν θα πάρει τον δρόμο της μαζικής παραγωγής ανθεκτικών καλτσών. Η διοίκηση της εταιρείας έδωσε την εντολή της απόκρυψής της και της αντικατάστασής της με μια συνθετική ίνα λιγότερο ανθεκτική, με προγραμματισμένη την ημερομηνία θανάτου της.
Το μόνο βέβαιο πια, είναι ότι ο άνθρωπος μπορεί και ξέρει να δημιουργεί αντικείμενα τα οποία θα μπορούν να λειτουργούν για πολλά-πολλά χρόνια! Με τη διαφορά όμως ότι, αν λειτουργούν για πολλά-πολλά χρόνια, σίγουρα θα υπάρξει πρόβλημα στη βιομηχανία!
Οι κρίκοι της αλυσίδας σε όλα τα πεδία, είναι πλέον άρρηκτα δεμένοι μεταξύ τους και αν ένας απ’ αυτούς σπάσει, σίγουρα θα κινδυνεύσουν οι υπόλοιποι!
Η όλη αυτή κατάσταση βέβαια, δημιουργεί και τα λεγόμενα σκουπίδια, τα εκατομμύρια πεταμένα προϊόντα, τα οποία μαζεύονται στις υπανάπτυκτες χώρες του κόσμου ως προϊόντα ανακύκλωσης…
Ένας ασταμάτητος φαύλος κύκλος, χωρίς αρχή και τέλος, χωρίς μέση που μόνο επικίνδυνος μπορεί να είναι τελικά!
Αναλώσιμες συσκευές, αναλώσιμα υλικά, με συγκεκριμένο χρόνο ζωής, όπως ο ίδιος ο άνθρωπος!
Τελικά ο άνθρωπος, κατασκευάζει αντικείμενα για να μπορεί να προοδεύει, να ζει, να υπάρχει, να τρέφεται ή απλά βαθιά του προτιμάει να ζει περισσότερο από τα αντικείμενά του;
Όπως πολύ ωραία το περιγράφει ο καθηγητής Χάρης Ναξάκης, [για το αυτοαναφορικό άτομο που δεν έχει υποχρεώσεις άλλα μόνο δικαιώματα, με υπέρτατο το δικαίωμα να κάνει πράξη τις ατομικές επιθυμίες του, ο μόνος τρόπος για να αποκρύπτει από τον εαυτό του την επίγνωση της θνητότητας του είναι να μετατρέπει σε άχρηστα σκουπίδια, ό,τι κατασκευάζει, νομίζοντας ότι έτσι αναστέλλει τη δικιά του προγραμματισμένη βραχυβιότητα. Και για αυτό «οι άνθρωποι ως απορρίμματα θα είναι το ανώτερο στάδιο της προόδου». Θα φροντίσει για αυτό το ίδιο το πλανητικό οικοσύστημα.]
