Η δολοφονία του ιερέα Παπαϊωακείμ το 1917 από τους Βουλγάρους

Η εκσκαφή πηγαδιού στον Ξηροπόταμο

το 2010 ανέδειξε μέρος της ιστορίας

από τη Β’ Βουλγαρική Κατοχή

Ο αρχιμανδρίτης π. Βλατίτσης στον «Π.Τ.» για την εκσκαφή του 2010 και τα οστά που βρέθηκαν εκεί

Του Θανάση Πολυμένη

ΜΙΑ ΑΠΟ τις πλέον ενδιαφέρουσες εισηγήσεις που ακούστηκαν στην «Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για τη Δράμα και την Περιοχή της – Ιστορία και Πολιτισμός», ήταν αυτή για τον ιερέα, Ιωακείμ Παπαϊωακείμ.

Ο ιερέας, Ιωακείμ Παπαϊωακείμ, δολοφονήθηκε από τους Βουλγάρους στην περίοδο της δεύτερης κατοχής, το 1917, στον Ξηροπόταμο Δράμας. Μέρος της ιστορίας του ιερέα Παπαϊωακείμ, καλύφθηκε σε δύο ξεχωριστές και συνεχόμενες εισηγήσεις. Η πρώτη, ήταν από τον διδάκτορα Βυζαντινής Ιστορίας, κ. Νικόλαο Γεωργιάδη, ο οποίος αναφέρθηκε σε στοιχεία του κώδικα της Προσοτσάνης όπου περιλαμβάνονταν και μέρος του Ξηροποτάμου εκείνη την εποχή. Στο δεύτερο μέρος της πρώτης εισήγησης, ο αρχιμανδρίτης π. Γεράσιμος Βλατίτσης, με καταγωγή από τον Ξηροπόταμο Δράμας, ο οποίος λειτουργεί στον Ιερό Ναό Αγίου Χρυσοστόμου Δράμας, διηγήθηκε τον τρόπο θανάτου του ιερέα του Ξηροποτάμου το 1917 Παπαϊωακείμ, και πως το 2010, βρέθηκαν τα οστά του (ή τουλάχιστον εικάζεται ότι είναι έτσι) σε ένα πηγάδι όπου τον πέταξαν οι Βούλγαροι μαζί με άλλους συγχωριανούς του.

Φωτογραφίες από την εκσκαφή του πηγαδιού στον Ξηροπόταμο το 2010. Ευγενική προσφορά του αρχιμανδρίτη π. Γεράσιμου Βλατίτση.

Τη δεύτερη εισήγηση έκανε ο Ομότιμος καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος, κ. Νάσος Βαγένας, του οποίου ο ιερέας Παπαϊωακείμ ήταν πατέρας της μητέρας του, Μάρθας Βαγενά, συζύγου Αχιλλέα Βαγενά. Ο κ. Βαγενάς αναφέρθηκε σε διάφορα ιστορικά στοιχεία έπειτα από έρευνα που έκανε, όπου αναφέρεται ο ιερέας Παπαϊωακείμ και παππούς του, καθώς και σε βιογραφικά στοιχεία από τα παιδιά του ιερέα που έχει από μνήμες.

Ο αρχιμανδρίτης π. Βλατίτσης στον «Π.Τ.» 

Η δολοφονία του ιερέα

Αναφερόμενος στο γεγονός και μιλώντας στον «Πρωινό Τύπο» ο αρχιμανδρίτης π. Γεράσιμος Βλατίτσης για τα ιστορικά στοιχεία, αναφέρει ότι ο ιερέας Παπαϊωακείμ δολοφονήθηκε από τους Βουλγάρους στην πλατεία του χωριού και στη συνέχεια οι Βούλγαροι έριξαν το λείψανό του σε ένα πηγάδι.

Όπως σημειώνει στον «Πρωινό Τύπο» ο π. Γεράσιμος Βλατίτσης, «ύστερα από τις καταγραφές και με πληροφορίες των κατοίκων του χωριού και μετά από πρωτοβουλία του σεβασμιότατου Μητροπολίτη Δράμας κ. Παύλου και την συμβολή του Δήμου Δράμας, στις 11 Αυγούστου 2010, πήραμε εκσκαφικά μηχανήματα και κατευθυνθήκαμε σ’ εκείνη την περιοχή».

Όπως εξηγεί ο π. Βλατίτσης, «με τα μηχανήματα σκάψαμε όσο βαθύτερα γινόταν, μέχρι που φτάσαμε στον πάτο του πηγαδιού, απ’ όπου βγάλαμε κόκκαλα ζώων και ανθρώπων και διαφόρων ηλικιών. Το πηγάδι ήταν παλιό και κλειστό. Όλα τα οστά συγκεντρώθηκαν και σήμερα φυλάσσονται στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Τροπαιοφόρου Ξηροποτάμου Δράμας, περιμένοντας ίσως μια επίσημη επιστημονική έρευνα, ποιας εποχής λείψανα και ποιων είναι».

Στα λεγόμενά του ο αρχιμανδρίτης, σημειώνει επίσης: «Όποιος πήγαινε κόντρα στο ρεύμα τότε και δεν εκβουλγαρίζονταν, δεν μιλούσε βουλγαρικά και πόσο μάλλον ιερείς που παρέμεναν πιστοί στη μήτρα του γένους που είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο και όχι στην Εξαρχική βουλγαρική εκκλησία, είχε να υποστεί φρικτά μαρτύρια, τα οποία δυστυχώς πολλοί κληρικοί, αλλά και λαϊκοί υπέστησαν κατά την περίοδο αυτή.

Οι ιερείς εξαναγκάζονταν να κάνουν τη θεία λειτουργία στη βουλγαρική γλώσσα.  Και πιο μπροστά, ο Άγιος Χρυσόστομος είχε ακόμα τότε τις απειλές Βουλγάρων και κομιτατζήδων, εδραίος και αμετακίνητος, αφόβητος και ατρόμητος πήγαινε και λειτουργούσε και με τη βοήθεια του Θεού αντιστάθηκε στο κύμα των διώξεων. Αλλά, ξέρουμε το τέλος του στη Σμύρνη το 1922, με φρικτό μαρτύριο, το οποίο τον αγιοκατέταξε στη συνείδηση του λαού και κυρίως στις δέλτους της Αγίας Εκκλησίας».

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο π. Βλατίτσης, αναφέρθηκε σε ιστορικά στοιχεία, όπου αναφέρεται το όνομα του ιερά Παπαϊωακείμ, ως φονευθέντος υπό των Βουλγάρων:

«Ανάμεσα στα θύματα που ρίχθηκαν σε πηγάδι της περιοχής Ξηροποτάμου το 1917 ήταν και ο ιερέας του χωριού καταγόμενος από τον Σκοπό της Ανατολικής Θράκης, Ιωακείμ Παπαϊωακείμ. Οι Βούλγαροι, αφού βασάνισαν τον ιερέα στο δωμάτιο του σπιτιού του τον δολοφόνησαν και στη συνέχεια έριξαν το πτώμα του σε πηγάδι.

Τον Οκτώβριο του 1918 μέλη της Διεθνούς Επιτροπής που συστάθηκε για τις ωμότητες των Βουλγάρων, συγκέντρωσε πληροφορίες από κατοίκους της περιοχής και προέβη στην εκταφή οστών από το πηγάδι, ενώ το 1931 τοποθετήθηκε αναθηματική στήλη με τα ονόματα των δολοφονηθέντων, η οποία όμως καταστράφηκε από τους Βουλγάρους το 1941 κατά τη διάρκεια της τρίτης βουλγαρικής κατοχής 1941-1944»

Σε άλλη σημείο, η σύζυγος του ιερέα μίλησε στα μέλη της Διεθνούς Επιτροπής, λέγοντας: «Ήμουν άρρωστη από εξανθηματικό τύφο, όταν οι Βούλγαροι έκλεισαν τον σύζυγό μου σε ένα γειτονικό δωμάτιο. Εκεί τον χτύπησαν και τον μαχαίρωσαν και στην κατάσταση αυτή τον έριξαν στο δωμάτιο όπου βρισκόμουν εγώ. Ο σύζυγός μου κάποια νύχτα με φώναξε και μου είπε: θα πεθάνω. Φρόντισε τα παιδιά μας. Ο Βούλγαρος γιατρός που ήρθε να τον επισκεφθεί μου είπε επίσης ότι θα πεθάνει πολύ γρήγορα, πράγμα που έγινε».

Σε κάποιο σημείο της εισήγησής του κ. Νάσου Βαγενά, (εγγονός του ιερέα Παπαϊωακείμ), αναφέρεται ότι ο «Φιλίστωρας», Θάνος Αναγνώστου, είχε δημοσιεύσει στον «Πρωινό Τύπο» το 1962 ένα βιογραφικό του ιερέα. Το σημείωμα αυτό περιέχει και πληροφορίες άγνωστες και είναι το περιεκτικότερο κείμενο για την βιογραφία του ιερά Παπαϊωακείμ.

Όπως αναφέρει μεταξύ άλλων από τα βιογραφικά στοιχεία, ο Ιωακειμίδης πολέμησε ως εθελοντής στην Κρητική Επανάσταση το 1896-1897, στις Αρχάνες όπου και τραυματίστηκε με μια σφαίρα στο γόνατο.