Διάλεξη στο Αρχαιολογικό Μουσείο για την προστασία & επανάχρηση νεοτέρων μνημείων

 Τα παραδείγματα προστασίας

και επανάχρησης Νεοτέρων

Μνημείων στη Δράμα

 Για τα προβλήματα και τις ιδιαιτερότητες της επανάχρησης

μιλάει στον «Π.Τ.» η κα Ευ. Καμπούρη

Του Θανάση Πολυμένη

ΜΙΑ ΑΚΡΩΣ ενδιαφέρουσα διάλεξη πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Πέμπτης 18 Απριλίου, στο αίθριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Δράμας. Η εκδήλωση, πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Μνημείων και Τόπων, και ομιλήτρια ήταν η κα. Ευαγγελία Καμπούρη, αρχιτέκτων μηχανικός, και επίτιμη προϊσταμένη της Εφορείας Νεοτέρων Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ.Α., η οποία ανέπτυξε το θέμα: «Προστασία και επανάχρηση νεοτέρων μνημείων», ενώ παράλληλα έκανε και αναφορές σε παραδείγματα της Δράμας και της ευρύτερης περιοχής.

Η κα. Καμπούρη, μίλησε για τους τρόπους προστασίας των μνημείων αυτών, τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται για τη διατήρησή τους, αλλά και για το πώς αυτά μπορούν να επανέλθουν όσο το δυνατόν στην αρχική τους κατάσταση και να μπορέσουν να επαναχρησιμοποιηθούν.

Για όλα αυτά, η κα. Καμπούρη, ευγενώς δέχθηκε να μιλήσει στον «Πρωινό Τύπο» και να μας αναπτύξει με το δικό της γλαφυρό τρόπο, τη διαδικασία και τα προβλήματα, ενώ μας έδωσε και κάποια παραδείγματα στην πόλη της Δράμας.

Η κα. Ευαγγελία Καμπούρη.

Η προστασία

Μιλώντας αρχικά για το θέμα που είχε να αναπτύξει η κα. Καμπούρη, επισημαίνει στον «Πρωινό Τύπο», ότι αυτό «αφορά στην προστασία των νεοτέρων μνημείων, που ένα μέρος του είναι το πώς στην πάροδο των χρόνων κάποια απ’ αυτά αλλάζουν χρήση και το πώς κανείς θα αντιμετωπίσει τη σωστή εγκατάσταση μέσα σε ένα κέλυφος που έχει δημιουργηθεί για κάποια άλλη χρήση, για κάποιο άλλο σκοπό, και σε διαφορετικές βέβαια, κοινωνικές και τεχνολογικές συνθήκες».

Όπως μας εξηγεί η κα. Καμπούρη, «η προστασία είναι ένα θέμα, το οποίο θεώρησα σκόπιμο να αναφερθώ σ’ αυτό, γιατί κανείς αναρωτιέται αν όντως προστατεύτηκαν στις σύγχρονες ελληνικές πόλεις, έτσι όπως δημιουργήθηκαν και εξελίχθηκαν, τα μνημεία της νεότερης εποχής, μιας και σ’ αυτά αναφερόμαστε. Πολλές φορές ισχύει το ίδιο και για τα αρχαία μνημεία.

Θα πρέπει να πω εδώ, ότι, πολλές φορές, υπήρξε μια μεγάλη συζήτηση και αντιπαράθεση, για το ποια είναι η ενδεδειγμένη χρήση για ένα αρχαίο μνημείο. Πράγμα που σε αντίστοιχο βαθμό, για τη δομή του νεότερου μνημείου, ισχύει».

Προβλήματα και προστασία

Ρωτήθηκε η κα. Καμπούρη, για το ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζονται στη διατήρηση, προστασία αλλά και επανάχρηση ενός μνημείου, και μας απάντησε σχετικά:

«Ένα πρόβλημα είναι, η εγκατάλειψη των κτιρίων, ακόμη και όταν τους αποδοθεί μια νέα χρήση. Όταν αυτή γίνεται αρκετά βεβιασμένα, ή όταν γίνεται με στόχο την οικονομική ανταποδοτικότητα και μόνο, χωρίς να λυθούν άλλα θέματα, ή χωρίς να ερευνηθεί το κατά πόσο η χρήση αυτή στη συγκεκριμένη θέση που είναι το μνημείο ή στο συγκεκριμένο χρόνο, είναι απαραίτητη. Οπότε βλέπουμε πολλές φορές, αλλάζουν ιδιοκτησίες, αλλάζουν χρήστες, ο καθένας θέλει να προσθέσει τη σφραγίδα του, οπότε το κτίσμα υφίσταται σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, πάρα πολλές αλλαγές, οι οποίες επιβαρύνουν και τη δομή του και τα χαρακτηριστικά του.

Από εκεί και πέρα, είναι η πληρότητα των μελετών, δηλαδή σε κάθε περίπτωση, όταν γίνονται επισκευές μεγάλης κλίμακας σε ένα νεότερο μνημείο, οι μελέτες πρέπει να είναι πολύ λεπτομερείς, να υπάρχει μια σωστή αποτύπωση με όλα τα δεδομένα που υπάρχουν εκείνη τη στιγμή. Πολλές φορές το κτίσμα έχει υποστεί ήδη σε άλλες εποχές, παλαιότερα, μετατροπές. Και αυτές πρέπει να καταγραφούν, να δει κανείς αν μπορούν να διορθωθούν ή αν μπορούν να διορθωθούν πράγματα, άρα χρειάζεται μια μελέτη λεπτομερής, η οποία πολλές φορές δεν είναι επιθυμητή από τους ενδιαφερόμενους, καθώς στοιχίζουν αφενός, αλλά είναι και ο χρόνος και η επιθυμία να γίνονται τα πράγματα γρήγορα».

Το εσωτερικό του αράπ τζαμί, στην πλατεία Δικαστηρίων της Δράμας. Μέρος δωρεών ιδιωτικών κεφαλαίων από Δραμινούς επιχειρηματίες, αλλά και χρήματα μέσω του προγράμματος Ο.Χ.Ε. Εγνατίας Οδού, θα το μετατρέψουν σε ένα νεότερο χώρο πολιτισμού στα επόμενα δύο χρόνια περίπου

Τα παραδείγματα στη Δράμα

Απαντώντας στην ερώτηση, για κάποια παραδείγματα σε τοπικό επίπεδο στη Δράμα, και σε ποια μνημεία έχει γίνει επανάχρηση, η κα.Καμπούρη μας λέει:

«Να σας πω, στη Δράμα, υπάρχει το παράδειγμα, γιατί είναι μια πόλη συνδεδεμένη με την ιστορία του καπνού και τις καπναποθήκες. Πολλές απ’ αυτές είναι πολύ αξιόλογες και είχαν εγκαταλειφτεί τις περασμένες δεκαετίες. Μία απ’ αυτές που εδώ και δεκαετίες υπήρχε προοπτική ώστε να χρησιμοποιηθεί ξανά με νέα χρήση, είναι στην οδό Περδίκκα.

Αγοράστηκε γι’ αυτό το λόγο από το Δήμο, ξεκίνησαν οι διαδικασίες και η μελέτη αποτύπωσης ολοκληρώθηκε, όπως και οι πρώτες χρηματοδοτήσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού και κάποια στιγμή η διαδικασία αυτή σταμάτησε.

Άλλο παράδειγμα που ωστόσο προχώρησε, είναι η γνωστή ιστορία της αποθήκης της Αυστροελληνικής, που μετά από διάφορους σχεδιασμούς, κατέληξε να λειτουργεί σήμερα ως ένα ξενοδοχείο (σ.σ. με κεφάλαια ιδιώτη).

Επίσης, είναι τα τζαμιά που ευτυχώς μπαίνουν σε ένα πρόγραμμα με ιδιωτική πρωτοβουλία και χορηγία (σ.σ. το σαντριβάν τζαμί της εφημερίδας «ΘΑΡΡΟΣ», και το αράπ τζαμί στην πλατεία Δικαστηρίων), όπως και το γνωστό και διατηρητέο στην Αγία Βαρβάρα (σ.σ. Μουσείο Φωτογραφίας «ΚΥΚΛΩΨ») που κι αυτό δρομολογείται από το νέο του ιδιοκτήτη, που το αγόρασε γι’ αυτό το σκοπό, για να διασωθεί και να αποκτήσει μια πολιτιστική χρήση.

Υπάρχουν, ευτυχώς, κάποια παραδείγματα, αλλά όπως και στις σύγχρονες πόλεις, είναι αρκετά σποραδικά. Δεν υπάρχει δηλαδή μια συνέχεια. Δεν υπάρχει μια περιοχή που να έχει σώσει ένα αυθεντικό κομμάτι. Είναι διάσπαρτα».