Στο πλαίσιο της απονομής των Βραβείων «Βασίλης Ξανθόπουλος»
Ομιλία για την ακουστική, την ακοή και την τεχνολογία του ήχου
« Εμείς με όλα τα κομπιούτερ σήμερα
δεν θα μπορούσαμε να φτάσουμε
τον τέλειο ήχο των Αρχαίων στην Επίδαυρο»
Ο Δραμινός καθηγητής του Τμ. Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών
Γ. Μουρτζόπουλος μιλάει στον «Πρωινό Τύπο»
Του Θανάση Πολυμένη
ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ της απονομής των Βραβείων του Μαθηματικού Διαγωνισμού «Βασίλης Ξανθόπουλος» που γίνεται στη Δράμα εδώ και 20 χρόνια περίπου, μίλησε ο Δραμινός καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών Γ. Μουρτζόπουλος, με θέμα: «Ακουστική, Ακοή, Τεχνολογία Ήχου».
Ο κ. Μουρτζόπουλος, έκανε αναφορά στην τεχνολογία του ήχου, στις σύγχρονες συσκευές για την καλύτερη πιστότητα του ήχου, στην προσπάθεια που κάνουν οι ερευνητές για καλύτερη ακουστική κτλ.
Ο κ. Μουρτζόπουλος, δέχθηκε να μιλήσει για λίγο στον «Πρωινό Τύπο», σε μια προσπάθεια να μας βάλει για λίγο στο θέμα του. Όπως μας είπε, με την ομιλία του προσπάθησε να καλύψει βασικά θέματα που ενδιαφέρουν τους μαθητές και κάποια θέματα προηγμένης τεχνολογίας του ήχου, καθώς και ζητήματα που απασχολούν τους επιστήμονες σε ερευνητικό επίπεδο. Με χαρά ο κ. Μουρτζόπουλος δέχθηκε να απαντήσει σε ορισμένες ερωτήσεις μας:
Ο κ. Γιάννης Μουρτζόπουλος
Τι είναι ήχος τελικά κ. Μουρτζόπουλε; Τι είναι αυτό που ακούμε;
«Είναι ενδιαφέρον, γιατί ο ήχος είναι ένα κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Συχνά το αγνοούμε. Μας ενδιαφέρει εμάς τους μηχανικούς ιδιαίτερα, γιατί ένα μεγάλο κομμάτι των τηλεπικοινωνιών και του τρόπου που ακούμε μουσική έχει να κάνει μ’ αυτό. Μας ενδιαφέρει επίσης και σε δημόσιους χώρους όπως αυτός (σ.σ. εννοεί την αίθουσα του Δημοτικού Ωδείου Δράμας), να έχουμε σωστή ακουστική όπου μαζεύονται άνθρωποι να ακούνε σωστά τον ήχο.
Μας ενδιαφέρει ακόμα περισσότερο το πρόβλημα του θορύβου. Ένα πρόβλημα καθημερινό στη ζωή μας, που άπτεται της νομοθεσίας η οποία δεν εφαρμόζεται συχνά. Όλα αυτά είναι θέματα τα οποία μας ενδιαφέρουν και προφανώς προσπαθούμε να φτιάξουμε συσκευές που να μπορούν να αναπαράγουν ήχο με μεγάλη πιστότητα, ώστε να μπορεί κανείς να ακούει όπως ακούει με ένα στερεοφωνικό σύστημα, στα επόμενα χρόνια, να μπορεί να ακούει με μεγαλύτερη πιστότητα για παράδειγμα, μια τρισδιάστατη πηγή στο χώρο.
Μας ενδιαφέρει να κάνουμε συστήματα να καταλαβαίνουν τι τους λέμε, μηχανές, υπολογιστές που ήδη γίνεται αυτό, αλλά να μπορούν να καταλαβαίνουν ακόμα και όταν το περιβάλλον είναι θορυβώδες. Έχουμε πολλά αντικείμενα, πολλές πλευρές που καλύπτουμε τεχνολογικά αυτά τα θέματα. Μας ενδιαφέρει επίσης πολύ η μουσική.»
Ακούμε σήμερα και συζητάμε για μερικές κωδικοποιημένες καταλήξεις. Τι είναι για παράδειγμα το mp3 κ. Μουρτζόπουλε που σήμερα έχει σχεδόν κατακτήσει την καθημερινότητά μας;
«Στην ομιλία μου αναφέρομαι και στο mp3. Πρόκειται για μια τεχνολογία που ξεκίνησε την εποχή που η χωρητικότητα στους υπολογιστές ήταν περιορισμένη και το εύρος ζώνης στα δίκτυα ήταν μικρό. Οπότε χρειαζόταν κανείς να συμπιέσει την πληροφορία, η οποία ήταν πολύ μεγάλη, ο χώρος που έπιανε ένα κομμάτι μουσικής και άρα δεν μπορούσε να μεταδοθεί εύκολα από το διαδίκτυο ή να αποθηκευθεί σε κάποιο αποθηκευτικό μέσο, στικάκι κτλ.
Πρόκειται για μια τεχνολογία, η οποία συμπιέζει περίπου 10 φορές ένα αρχείο μουσικής, χωρίς να έχει πολύ μεγάλη παραμόρφωση. Αυτό άλλαξε όλη τη βιομηχανία ήχου. Οι μουσικοί έχασαν όλα τα έσοδά τους, γιατί όλη μουσική μπήκε στο διαδίκτυο, έγινε κοινόχρηστη κατά κάποιον τρόπο και κανείς δεν πληρώνει για να την αποκτήσει. Έχει ευτελιστεί λίγο αυτό το θέμα.
Πρόκειται για μια επανάσταση. Εμείς οι μηχανικοί την φτιάξαμε. Κι επειδή ξέρω τους ανθρώπους που την έφτιαξαν, κανείς δεν έγινε πλούσιος απ’ αυτήν, όλη χάσαμε. Είναι μια τεχνολογία που επίσης χάνει ένα κομμάτι της ποιότητας της μουσικής, ακόμα κι αν δεν ακούγεται πολύ αυτό, και τώρα πια που έχουμε πολύ χώρο στους υπολογιστές και σε ένα στιτάκι μπορούμε να έχουμε 3.000 κομμάτια μουσικής, δεν υπάρχει λόγος να το κάνουμε πια. Μπορούμε να κατεβάζουμε το αρχείο σε flac που δεν χάνει σε τίποτα η συμπίεσή του από την πληροφορία, ανακτάται τελείως το αρχείο και έχει την ίδια ποιότητα με το αρχικό. Όσον αφορά τη μουσική, ψάχνουμε πάντα την καλύτερη ποιότητα. Κι εμείς στη μηχανική αυτό προσπαθούμε να πετύχουμε, την όσο το δυνατόν καλύτερη ποιότητα του ήχου.»
Είμαστε σε μια αίθουσα στην οποία προσπαθούσατε πριν από λίγο να βρείτε τον κατάλληλο ήχο για να ακούσουμε στη συνέχεια την ομιλία σας. Εντούτοις, στην αρχαιότητα έχτιζαν θέατρα, στα οποία δεν χρειάζεται απολύτως καμιά τεχνητή παρέμβαση, μηχανήματα και άλλα. Σήμερα μπορούμε να κάνουμε τέτοιες κατασκευές;
«Αρκετοί το έχουν δοκιμάσει, αλλά λέμε ότι, ο διάβολος είναι στις λεπτομέρειες. Οι αρχαίοι είχαν προσέξει και τη βασική γεωμετρία, φαίνεται να ήξεραν απ’ αυτό, αλλά πρόσεξαν και τις λεπτομέρειες. Άλλοι πολιτισμοί και άλλες κοινωνίες είχαν μεγαλύτερη ευαισθησία στον ήχο απ’ ότι εμείς.
Ας μην ξεχνάμε ότι στην Επίδαυρο που έχει τον τελειότερο ήχο – είναι πραγματικά ένα διαμάντι κι εμείς με όλα τα κομπιούτερ σήμερα δεν θα μπορούσαμε να το κάνουμε – είναι προσεγμένος σε όλες τις λεπτομέρειες, αλλά ο χώρος εκεί ήταν για θεραπευτικούς λόγους. Εκεί ήταν ένα θεραπευτήριο. Ο ήχος ήταν ένα κομμάτι της θεραπείας. Οπότε έχει λεπτομέρειες ο χώρος. Όλα αυτά τα γνώριζαν πολύ καλά στην αρχαιότητα και τα χρησιμοποιούσαν πολύ σοβαρότερα απ’ ότι το κάνουμε εμείς.
Τώρα, αν πάμε να το κάνουμε σήμερα εμείς αυτό, θα πρέπει να προσέξουμε τις πιο απίθανες λεπτομέρειες. Δεν υπάρχει βέβαια κάτι μαγικό, αλλά ίσως θα πρέπει να προσέξουμε ακόμα και το ανάγλυφο των σκαλοπατιών στην Επίδαυρο, το μήκος, το πλάτος και την κλίση… σε όλα τα αρχαία θέατρα είναι διαφορετικό. Γι’ αυτό και η Επίδαυρος ακούγεται καλύτερα. Ακόμα και το ανάγλυφο στα σκαλοπάτια παίζει ρόλο στον ήχο. Όλα αυτά έγιναν συνειδητά, αλλά δυστυχώς δεν τα κατέγραψαν οι αρχαίοι. Τέτοιο αποτέλεσμα δεν θα μπορούσαμε να το πετύχουμε όσο κι αν προσπαθήσουμε.»
