Ποτέ δεν θα ξανανιώσω έτσι…
Γράφει ο Ψυχολόγος Δημήτρης Φλαμούρης PhD.
Μαθηματικός – Συγγραφέας – Coach Θετικής Ψυχολογίας
Σου έχει τύχει ποτέ να έχεις νιώσει τόσο έντονα μια περίοδο της ζωής σου που είσαι σίγουρος ότι δε θα το ξανανιώσεις ποτέ ξανά;
Ίσως ήταν στο πλαίσιο μια σχέσης. Μπορεί να βρίσκεις τον εαυτό σου να λέει: «Αυτός ο έρωτας θα μου μείνει αξέχαστος. Η ένταση και το πάθος ήταν αμίμητα!»
Ίσως ήταν μια περίοδος ξενοιασιάς: «Οι μήνες που έζησα στα Χανιά ήταν οι καλύτεροι της ζωής μου. Αν και πέρασαν δεκατρία χρόνια το θυμάμαι σαν να ήταν σήμερα. Κάθε μέρα βόλτες, παρέες, ρακές, έρωτες, θάλασσα και ήλιος. Ανεπανάληπτο!»
Αν έχεις υπάρξει τυχερός ίσως έχεις μια τέτοια εμπειρία να θυμάσαι από τη ζωή σου. Και αν έχεις μια τέτοια εμπειρία να θυμάσαι από τη ζωή σου μπορεί να έχεις υπάρξει και πάρα πολύ άτυχος.
Οι λευκές σκιές
Τέτοιου είδους εμπειρίες μπορούν να μας στιγματίσουν για μια ζωή. Δυστυχώς όχι πάντα με την καλή έννοια…
Κάποιοι βιώνουν αυτές τις περιόδους ή καταστάσεις, με τέτοια ένταση που μετέπειτα δυσκολεύονται να ξεφύγουν από την αίγλη τους. Για παράδειγμα θα πουν: «Μετά από αυτόν τον έρωτα, όλοι οι υπόλοιποι είναι απλές οδοντόκρεμες. Δεν πρόκειται να ξανανιώσω τέτοιο πάθος για κάποιον»
Η ζωή τους χωρίζεται σε πριν και μετά την εμπειρία και το μετά πάντα υπολείπεται. Κανένας έρωτας δε θα πλησιάζει ούτε στο ελάχιστο τον τρόπο που κάποτε ένιωσαν. Αυτή η μοναδική περίσταση ρίχνει μια λευκή σκιά στην υπόλοιπη ζωή τους, μετατρέποντάς την σε μια χιονισμένη, παγωμένη, ερημωμένη πραγματικότητα.
Αίσθηση ή παραίσθηση;
Μένουν στην σιγουριά της μοναδικής αίσθησης που η εμπειρία άφησε μέσα τους και την αναπαράγουν διαρκώς στον εαυτό τους.
Είναι όμως όντως έτσι; Έχουν ζήσει πραγματικά τόσο όμορφα όσο νομίζουν;
Η απάντηση μπορεί να είναι και ΟΧΙ.
Το μυαλό μας έχει έναν εξαιρετικό τρόπο να εξωραΐζει το παρελθόν όταν το ανακαλούμε. Το βιώνουμε όλοι όταν λέμε: «Θυμάσαι που είχαμε χάσει το αεροπλάνο και αναγκαστήκαμε να μείνουμε όλο το βράδυ στο αεροδρόμιο για να πάρουμε την πρωινή πτήση; Πολύ γέλιο!»
Γελάμε όταν το θυμόμαστε όμως μάλλον δεν υπήρχε τίποτα αστείο την ώρα της επώδυνης εμπειρίας μας. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει συχνά όταν κάποιοι εξιδανικεύουν προηγούμενες σχέσεις και εμπειρίες.
Μπορεί να ένιωσαν πολύ έντονα για κάποιον όμως θα ξεχνάνε τη ματαίωση και την τεράστια αγωνία που ενδέχεται να συνυπήρχαν. Ξεχνάνε πόσο πόνεσαν και πόσο τους έσπαγαν τα νεύρα. Κρατάνε μόνο την ένταση του συναισθήματος.
Κατά συνέπεια, οτιδήποτε πραγματικό στο σήμερα είναι φυσιολογικό να ωχριά μπροστά σε ένα νοητικό κατασκεύασμα, επιλεκτικά δημιουργημένο ώστε να απουσιάζουν τα αρνητικά στοιχεία που τότε ήταν παρόντα.
Μπορεί να ήταν τέλεια στα Χανιά, όμως και τότε θα υπήρχαν μέρες βαρεμάρας, κίνηση στους δρόμους, πονοκέφαλος από τα μεθύσια από τις ρακές.
Αν κάποιος είχε αναθέσει σε έναν σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ το ιδιαίτερα σκληρό έργο να γυρίσει ταινία τη ζωή τους κατά τη διάρκεια αυτών των εξαιρετικών εμπειριών και μετά τους ανάγκαζαν να τη δουν, τότε θα συνειδητοποιούσαν κάτι συγκλονιστικό. Ότι όσα ρεαλιστικά διαδραματίστηκαν παλιότερα, ελάχιστα ίσως συνδέονται με τα γεγονότα που ο νους τους αναπαράγει την ώρα που τα ανακαλούν με θαυμασμό αλλά και απόγνωση.
Αδικία ή τραγική ειρωνεία;
Για να μείνει μια κατάσταση αξέχαστη σε κάποιον θα πρέπει να του έχει δημιουργήσει πολύ έντονα συναισθήματα. Τα έντονα συναισθήματα όμως προκαλούνται κάτω από πολύ συγκεκριμένες συνθήκες. Και οι συνθήκες αυτές συνήθως εμπεριέχουν μια ιδιαιτερότητα. Έντονο συναίσθημα σημαίνει συνήθως παιδικό ερέθισμα. Αυτό λέει τουλάχιστον η ψυχολογία.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει πως αν εξετάσει κάποιος τους πιο δυνατούς του έρωτες θα συνειδητοποιήσει πως θα υπάρχει μια παθολογία στην κατάσταση. Ίσως ο ίδιος ή το άλλο πρόσωπο ήταν δεσμευμένο. Ίσως ήταν ένας ανεκπλήρωτος έρωτας. Ίσως ήταν σε άλλη χώρα, ή υπήρχε μεγάλη διαφορά ηλικίας.
Είναι οι έρωτες που βλέπουμε στο σινεμά όπου οι Βροντάκηδες και οι Φουρτουνάκηδες δεν κάνουνε χωριό κι όμως ο έρωτας ανθίζει κάτω από αυτές τις συνθήκες. Όπως εξηγώ και στα βιβλία μου, αυτό που δε συνειδητοποιούμε είναι ότι ο έρωτας δεν ανθίζει παρά τις συνθήκες αλλά εξαιτίας τους.
Ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα αγαπήθηκαν τόσο ισχυρά ακριβώς επειδή δεν μπορούσαν να είναι μαζί. Και η αγάπη τους κράτησε για πάντα. Δηλαδή για λίγες μέρες, αφού και οι δυο πέθαναν μετά από λίγο. Πόσο ερωτευμένοι θα ήταν άραγε αν παντρευόντουσαν και έκαναν και δυο παιδιά; Προσωπικά τους δίνω ένα χρόνο γάμου το πολύ.
Αντίστοιχα μπορεί κάποιος να έζησε ένα πολύ δυνατό έρωτα αν συνέπεσε για μικρό χρονικό διάστημα με τον άλλον σε ένα μέρος και η δύναμη του έρωτα να τον στοιχειώνει για πάντα. Αυτό που δε συνειδητοποιεί είναι ότι έζησε αυτόν τον έρωτα ακριβώς επειδή ήταν σίγουρο ότι η σχέση θα τελείωνε.
Έτσι όσοι έχουν τις λευκές σκιές στη ζωή τους γίνονται άδικοι με τον εαυτό τους γιατί μια υγιής σχέση δεν μπορεί να έχει την ένταση των συναισθημάτων που έχει μια παράνομη σχέση. Συγκρίνουν ανόμοια πράγματα.
Δεν μπορεί να είσαι το ίδιο ερωτευμένος με τον σύντροφό ζωής σου, όσο με κάποιον που γνώρισες υπό αντίξοες συνθήκες. Όσο και αν το κίνημα του ρομαντισμού διαλαλεί το αντίθετο. Στην πράξη η ζωή λειτουργεί αλλιώς.
Και δεν πειράζει που οι υγιείς σχέσεις δεν έχουν ένταση και πάθος. Έχουν ζεστασιά, φροντίδα, αγάπη, νοιάξιμο αλλά και δυσκολία και στεναχώρια. Γιατί όλα αυτά είναι στη ζωή. Αυτό είναι μια πλήρης σχέση.
Ζούμε όμως σε μια κοινωνία που εξιδανικεύει τα έντονα συναισθήματα. Όχι τις καλές σχέσεις. Έτσι η τραγική ειρωνεία είναι πως οι άνθρωποι αυτοί παγιδεύονται σε μια άδικη σύγκριση, ενώ ταυτόχρονα νιώθουν και δικαιολογημένοι κάνοντάς το.
Γιατί το κάνουν;
Τι μπορεί να οδηγήσει κάποιον να υιοθετήσει μια συμπεριφορά που υπονομεύει κατ’ αυτόν τον τρόπο την ευτυχία του; Ποτέ δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτοι σαφώς, όμως ας επιχειρήσουμε μια ανάλυση.
Για να μείνει κάποιος προσκολλημένος σε μια κατάσταση και να μην μπορεί να βιώσει την ευτυχία στην καθημερινότητά του, είναι πολύ πιθανό να μην μπορούσε να τη βιώσει και πριν ζήσει αυτή την «υπερβατική» εμπειρία, Είναι πιθανόν η ζωή του να μη χαρακτηριζόταν από ιδιαίτερα ευχάριστες στιγμές, όχι επειδή η ζωή η ίδια ήταν μίζερη αλλά επειδή το ίδιο το άτομο δυσκολευόταν να βιώσει τη χαρά ανεξαρτήτως συνθηκών.
50-40-10
Εξάλλου έρευνες της Θετικής Ψυχολογίας λένε ότι η ευτυχία μας εξαρτάται κατά 50% από τα γονίδιά μας, κατά 40% από τον τρόπο σκέψης μας και κατά 10% από τις εξωτερικές συνθήκες. Συνεπώς, το 90% της ευτυχίας μας έχει να κάνει με μας. Το κουβαλάμε όπου κι αν βρεθούμε.
Αν όμως για κάποιον ιδιαίτερο λόγο, το άτομο βίωσε συνθήκες όπου για προσωπικούς του λόγους κατόρθωσε να αφεθεί (κι όπως σχολιάστηκε προηγουμένως οι συνθήκες αυτές δεν μπορούν να είναι «φυσιολογικές» με την έννοια του καθημερινού) τότε τα συναισθήματα που ένιωσε πολύ πιθανό να ήταν πέρα από έντονα και πολύ πρωτόγνωρα. Ένιωσε μοναδικό και σπουδαίο για λίγο. Πώς να διακινδυνεύσει να αφήσει πίσω αυτή την εμπειρία και να επιστρέψει στην άχαρη ζωή του;
Δε θέλει να εγκαταλείψει στο μυαλό του, το πόσο μοναδικός ένιωσε ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα ζήσει την υπόλοιπη ζωή του στο κενό. Ούτως ή άλλως, από τη δική του οπτική, η ζωή του ήταν κενή και πριν. Τουλάχιστον τότε όμως, για λίγο, ήταν ιδιαίτερη. Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή…
Κατανοείτε
Ας δείξουμε κατανόηση για τους ανθρώπους αυτούς και εκείνοι για τον εαυτό τους. Έζησαν κάτι μοναδικό. Συνεπώς είναι ικανοί να το (ξανα)ζήσουν. Ας βρουν δύναμη σε αυτό. Ταυτόχρονα, αν αντιληφθούμε ότι αντίθετα με ό,τι η κοινωνία προστάζει, δεν αξίζει να είσαι ζωντανός μόνο όταν ζεις με πάθος και με δυνατά συναισθήματα, ίσως απενοχοποιήσουμε τις «χαμηλές εντάσεις». Η ήρεμη ζωή έχει πολλά πλεονεκτήματα. Έχει φιλία, αγάπη, συμπόνια, γαλήνη, χαλάρωση, εκτίμηση των μικρών χαρών της ζωής, απλότητα, συντροφικότητα.
Και όλα αυτά δε χρειάζεται να τα έχεις ζήσει μόνο μια φορά στη ζωή σου. Μπορείς να τα ζεις κάθε μέρα.
