Αναβίωση παλαιού εθίμου από 13 έως 15 Μαρτίου
Στη Νικήσιανη η ιερά Εικόνα της Παναγίας
Εικοσιφοινίσσης και τα ιερά Λείψανα του Κτίτορος
της Μονής Πατριάρχου Κων/λεως Αγ. Διονυσίου Α΄!
ΤΗΝ χαριτόβρυτη Εικόνα της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου (από την ομώνυμη γειτονική της Ιερά Μονή) και τα ιερά Λείψανα του β’ Κτίτορος αυτής Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Αγίου Διονυσίου Α΄ του Σοφού, υποδέχεται από 13 έως 15 Μαρτίου η Ενορία της Νικήσιανης Παγγαίου Καβάλας.
Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του παλαιού ευλαβικού εθίμου «Άγια» που διαδραματιζόταν κάθε Αγία Τεσσαρακοστή στο χωριό. Οι κεντρικές εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν στη Νικήσιανη κατά το τριήμερο 13-15 Μαρτίου, με την αγαστή συνεργασία των Μητροπόλεων Δράμας και Ελευθερουπόλεως.
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, στις 5.30 το απόγευμα της Παρασκευής 13 Μαρτίου, θα γίνει επίσημη υποδοχή της ιεράς Εικόνας της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης και των ιερών Λειψάνων του Κτίτορος της Ι.Μ. Αγίου Διονυσίου Α΄ στον αύλειο χώρο του Δημοτικού Σχολείου Νικήσιανης.
Στις 6 το απόγευμα, θα ακολουθήσει Δοξολογία και Ακολουθία των Β’ Χαιρετισμών της Θεοτόκου, χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Δράμας κ.κ. Παύλου και συγχοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως κ.κ. Χρυσοστόμου, ενώ στις 8.30 έως και 12.30 το βράδυ, Ιερά Παράκλησις και εν συνεχεία Ιερά Αγρυπνία.
Το Σάββατο 14 Μαρτίου και ώρα 07.30 το πρωί, Όρθρος – Θεία Λειτουργία και Ακολουθία Μικρού Αγιασμού.
Στις 3:30 το απόγευμα: Ακολουθία Ιερού Ευχελαίου.
Στις 5:00 το απόγευμα: Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός.
Την Κυριακη 15 Μαρτίου, Β΄ Νηστειών και ώρα 07.00 το πρωί: Όρθρος – Πανηγυρικό Αρχιερατικό Συλλείτουργο, συλλειτουργούντων των Σεβ. Μητροπολιτών Δράμας κ.κ. Παύλου και Ελευθερουπόλεως κ.κ. Χρυσοστόμου.
Εν συνεχεία λιτάνευσις της ιεράς Εικόνος της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης και των ιερών Λειψάνων του Κτίτορος της Ι.Μ. Αγίου Διονυσίου Α΄.
11:30 το πρωί: Ιερά Παράκλησις και Αναχώρηση της ιεράς Εικόνος της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης.
Τα ιερά Λείψανα του Κτίτορος της Ι.Μ. Αγίου Διονυσίου Α΄ του Σοφού θα παραμείνουν για προσκύνηση στον Ιερό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου Νικήσιανης έως το εσπέρας της Κυριακής των Βαΐων, οπότε και εν πομπή θα αναχωρήσουν από τον Ιερό Ναό μετά την Ακολουθία του Εσπερινού.
Παλαιότερα και σύμφωνα με το έθιμο, όλοι οι κάτοικοι της Νικήσιανης, με επικεφαλής τις τοπικές Αρχές, υποδέχονταν τα «Άγια» στη δυτική είσοδο του χωριού τους (στον δρόμο που οδηγεί στη Μονή) και με συγκίνηση τα συνόδευαν στην κεντρική εκκλησία τους, όπου και παρέμεναν μέχρι την εβδομάδα των Βαΐων. Τότε τα συνόδευαν και πάλι πανηγυρικώς μέχρι την δυτική έξοδο της Νικήσιανης, προπέμποντάς τα για την επιστροφή τους στη Μονή.
Το έθιμο αυτό είχε, δυστυχώς, εγκαταλειφθεί τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά η ευλαβής επιμονή των κατοίκων της Νικήσιανης και η αγαστή συνεργασία της Ενορίας Εισοδίων της Θεοτόκου Νικήσιανης με την Ιερά Μητρόπολη Ελευθερουπόλεως, την Ιερά Μητρόπολη Δράμας και την Ιερά Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου κατέστησαν και πάλι δυνατή την αναβίωση του εθίμου «Άγια» και την επανατόνωση των μακραίωνων δεσμών της Νικήσιανης με τη μητρική Μονή της.
Η ιστορία του εθίμου
Η Νικήσιανη, ως κώμη – μετόχιο της Ιεράς Μονής Παναγίας Εικοσιφοινίσσης επί αιώνες, ήταν ανέκαθεν στενότατα συνδεδεμένη με την Σταυροπηγιακή Μονή και οι κάτοικοί της ευλαβούντο και συνέδραμαν κάθε ανάγκη της Εικοσιφοινίσσης και των μοναχών που εγκαταβιούσαν σ’ αυτήν.
Ιδιαίτερα δε σε περιπτώσεις κινδύνων και επιδρομών κατά της Μονής την περίοδο της Τουρκοκρατίας ή άλλων εχθρικών κατοχών, λόγω της στενότερης γειτνίασής της, η Νικήσιανη αποτελούσε ανέκαθεν καταφύγιο για την αδελφότητα των μοναχών και για την απόκρυψη και διαφύλαξη των ιερών κειμηλίων της Εικοσιφοινίσσης.
Τελευταία φορά που χρειάστηκε η συνδρομή των ευλαβών κατοίκων της Νικήσιανης για τη διαφύλαξη των ιερών κειμηλίων της Μονής ήταν στη διάρκεια της βουλγαρικής Κατοχής κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1941-44), όταν ευλαβείς νεαροί Νικησιανιώτες –έχοντας συμβουλευτεί κατάλληλα μεγαλύτερους σε ηλικία συγχωριανούς τους- ανέλαβαν και μέσα σε θυελλώδη νύχτα απέσπασαν με ευλάβεια και δέος την ιερά Εικόνα της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης από τη θέση της (από το περίτεχνο τέμπλο του Ι. Ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου στο κέντρο της Μονής, η οποία είχε ήδη ερημώσει λόγω βουλγαρικών επιδρομών) και την μετέφεραν μυστικά στη Νικήσιανη, όπου εκρύβη επιμελώς. Λίγο καιρό αργότερα βουλγαρική στρατιωτική δύναμη επέδραμε και πάλι στη Μονή Εικοσιφοινίσσης και την κατέκαυσε σχεδόν ολοσχερώς, σωριάζοντας όλα τα κτίρια και τις εγκαταστάσεις της σε ερείπια. Μόνον ο καθεδρικός Ναός της διασώθηκε από πραγματικό θαύμα!
Και η ιερά Εικόνα, όμως, και άλλα πολύτιμα κειμήλια είχαν διασωθεί λίγο καιρό νωρίτερα, χάρη στην προνοητικότητα και την ευσέβεια των κατοίκων της Νικήσιανης, οι οποίοι τα διαφύλαξαν ευλαβώς μέχρι την πλήρη ειρήνευση του τόπου μας –οπότε και επεστράφησαν εν δόξη και τιμή στη Μονή όπου ανήκαν.
Έκτοτε, για αρκετές δεκαετίες (1950 έως περίπου το 1980), σε ανάμνηση των κατά καιρούς ριψοκίνδυνων διασώσεων της Εικόνας και των κειμηλίων της Εικοσιφοινίσσης από τους κατοίκους της Νικήσιανης, επικράτησε το έθιμο «Άγια» που τηρείτο ευλαβέστατα κάθε Αγία Τεσσαρακοστή. Στη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, η Ενορία της Νικήσιανης υποδεχόταν τιμητική πομπή εκ μέρους της Μονής που μετέφερε τα «Άγια» της Εικοσιφοινίσσης (εικόνες και ιερά κειμήλια) για μια συμβολική προσωρινή φιλοξενία τους στον κεντρικό Ιερό Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου Νικήσιανης.
