Έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας που θα αναδείξει ένα σπουδαίο μνημείο

Η καραντίνα δεν σταμάτησε τις εργασίες

στον βυζαντινό ναό της Αγίας Σοφίας

► Στο επόμενο χρονικό διάστημα αναμένεται η προσεκτική καθαίρεση του δυτικού τμήματος

Του Θανάση Πολυμένη

ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΙ κανονικά, χωρίς να έχουν σταματήσει καθ’ όλη τη διάρκεια της καραντίνας, οι ανασκαφικές εργασίες στο βυζαντινό Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας στη Δράμα. Θα πρέπει να θυμίσουμε ότι, στις αρχές Μαρτίου είχαν ξεκινήσει οι εργασίες ανάδειξης και αποκατάσταση του βυζαντινού Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας, οι οποίες διεξάγονται από ομάδα αρχαιολόγων και συντηρητών της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όλο αυτό το διάστημα των 42 ημερών της καραντίνας, οι εργασίες συνεχίστηκαν κανονικά χωρίς διακοπή, καθώς πρόκειται για ένα έργο μεγάλης χρονικής διάρκειας από τη φύση του.

Το έργο χρηματοδοτείται με 740.000 ευρώ από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας – Θράκης και αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2022 με αρχές του 2023.

Το τελευταίο δημοσίευμα του «Πρωινού Τύπου» σχετικά με τις εξελίξεις των εργασιών, ήταν στις 3 Μαρτίου ενεστώτος έτους. Από τότε μέχρι σήμερα, τόσο η λεπτομερής δουλειά των συντηρητών της ανάδειξης και συντήρησης των τοιχογραφιών του ναού, παλαιότερων και νεότερων καθώς και οθωμανικών προχωράει κανονικά, όπως και το έργο της αρχαιολόγου που έχει αναλάβει την ανάδειξη του χώρου γύρω από το ναό όπως και στα θεμέλιά του.

«Είναι δουλειά που προχωράει πολύ αργά», επισημαίνει στον «Π.Τ.» η κα. Μαρία Κοντογιαννοπούλου, προϊσταμένη του Τμήματος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων και Μουσείων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας, η οποία είναι και η κύρια υπεύθυνη του έργου.

«Οι συντηρητές των τοιχογραφιών και του λίθου, η αρχαιολόγος και η μηχανικός επίσης βρίσκονται όλοι στις θέσεις τους και εργάζονται για να προχωρήσουν οι διαδικασίες της αποκατάστασης. Έτσι προχωρήσαμε κάποια βήματα μιας και δεν σταματήσαμε καθόλου μέχρι τώρα», τονίζει η ίδια.

Ένα από τα σημαντικά σημεία για τη συνέχεια, είναι όπως έχουμε δημοσιεύσει κατ’ επανάληψη, η καθαίρεση του νεώτερου δυτικού μέρους του ναού της Αγίας Σοφίας. Ήδη οι συντηρητές έχουν προχωρήσει στην καθαίρεση των επιχρισμάτων προκειμένου να αποκαλυφθούν τυχών υπάρχουσες τοιχογραφίες, και στη συνέχεια να προχωρήσουν στην καθαίρεση του δυτικού τμήματος.

Όπως επισημαίνει η κα. Κοντογιαννοπούλου, «αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε εύρεση αναδόχου ικριώματος, καθώς υπήρξε καθυστέρηση λόγω της καραντίνας. Οι εταιρείες αυτές είχαν σταματήσει τη λειτουργία τους. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτή και έχουμε τα ικριώματα, θα ξεκινήσει η καθαίρεση από τη στέγη, με τα κεραμίδια και σιγά-σιγά θα κατεβαίνουμε».

Στην ερώτηση αν η καθαίρεση θα γίνει με κάποιο μηχάνημα, η ίδια επισημαίνει ότι αυτή θα γίνει με το χέρι, προκειμένου τόσο να μην υπάρξουν ζημιές στο σύνολο του κτιρίου, όσο και στο ότι μπορεί να υπάρχει εντοιχισμένο κάποιο μαρμάρινο υλικό που μπορεί να έχει αρχαιολογικό ενδιαφέρον για να κρατηθεί.

Ιστορικό

Πρόκειται για ένα σημαντικό μνημείο της βυζαντινής εποχής, και όπως μας εξηγεί η κα. Κοντογιαννοπούλου, «δεν μπορεί ακόμα να δοθεί οριστική απάντηση για το ζήτημα της χρονολόγησής τους. Σίγουρα κάποιοι από τους τάφους που υπάρχουν γύρω από το ναό είναι οθωμανικοί και όλοι είναι διαταραγμένοι. Ωστόσο σύντομα θα είμαστε σε θέση να πούμε περισσότερες λεπτομέρειες».

Σύμφωνα με την ίδια, «η ανασκαφή αυτή γίνεται κυρίως στον παλαιότερο βυζαντινό ναό, το πρώτο κτίσμα δηλαδή, που χρονολογείται περί τον 6ο αιώνα μ.Χ.  Στην πρώτη φάση του έργου της Αγίας Σοφίας που εκτελέστηκε από τη 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, ένα από τα τμήματα φυσικού αντικειμένου στο ΕΣΠΑ, ήταν η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Στην προσπάθεια αυτή να διαμορφωθεί ο περιβάλλοντας χώρος ώστε να αποδοθεί ο Ναός, βρέθηκαν τα αρχαία, από την παλαιότερη εκκλησία, που αρχικά με μια πρώτη εκτίμηση χρονολογήθηκε στον 6ο αιώνα μ.Χ.

Τώρα θα πρέπει να τα δούμε πιο προσεκτικά, γιατί την καθαρίζουμε ώστε να αναδειχθεί και αυτή τη στιγμή  έχουμε μόνο τοιχώματα.  Δεν έχουμε βρει κατώφλια, δάπεδα και όλα φαίνεται ότι είναι σε ερείπια. Θα δούμε τι ακριβώς θα βρεθεί στη συνέχεια».

Ερωτώμενη για το αν είναι όντως ο πρώτος αρχικός ναός τα ερείπια, σημειώνει η ίδια: «Φανταζόμαστε τώρα ότι μέσα σ’ αυτή την πολύ παλιά εκκλησία, με μια πρώτη εκτίμηση, ότι, αφού καταστράφηκε αυτή του 6ου αιώνα, κάπου εκεί στην καταστροφή, ίσως να είχε χρησιμοποιηθεί η περιοχή ως νεκροταφείο. Αυτό πάντως δεν μπορεί να ξεκαθαριστεί ακόμα».

Όσον αφορά τον υφιστάμενο ναό, «είναι του 10ου αιώνα και μένει να δούμε τι εκπλήξεις μας επιφυλάσσει στη συνέχεια. Προχωρούμε, αποκαθιστούμε και παράλληλα διερευνούμε και αποκαλύπτουμε. Είναι σαν να ανοίγουμε τώρα αυτό το μεγάλο βιβλίο και ξεφυλλίζουμε τις πρώτες σελίδες του».