Περί πολιτικού αμοραλισμού

‘Σημαίες ευκαιρίας’ ή ‘χαλαροί δεσμοί’

στις σύγχρονες πολιτικές οργανώσεις;

Γράφει ο Δρ Μιχάλης Μλεκάνης

Στις σύγχρονες πολιτικές οργανώσεις όλο και πληθαίνουν τελευταία οι μετακινήσεις κομματικών ή παραταξιακών στελεχών. Το φαινόμενο περιγραφόταν παλιότερα με τη λέξη ‘αποστασία’ και επρόκειτο για ιδιαίτερα ‘βαρύ’ χαρακτηρισμό που ακολουθούσε τον ‘αποστάτη’ για όλη του την πολιτική σταδιοδρομία. Με τις ‘αποστασίες’ να πληθαίνουν, έχει γίνει πλέον πιο ‘εύπεπτος’ ο χαρακτηρισμός.

Πάντα το φαινόμενο έχει τρεις τουλάχιστον προσεγγίσεις. Η πρώτη αυτού που μετακινείται σε άλλον πολιτικό χώρο, η δεύτερη του πολιτικού χώρου τον οποίο εγκαταλείπει ο μετακινούμενος και η τρίτη του πολιτικού χώρου που υποδέχεται τον μετακινούμενο. Ειδικά για τον πολιτικό χώρο που υποδέχεται τον μετακινούμενο τα γεγονότα μιλούν μόνα τους, καθώς ο ενθουσιασμός, η ευφορία και η αισιοδοξία είναι έκδηλα, αλλά συνήθως πρόσκαιρα και παροδικά.

Το παράδοξο, ή μάλλον αυτό που θα έπρεπε να αποτελεί παράδοξο, είναι ότι οι πολιτικές οργανώσεις προσεγγίζουν το φαινόμενο ανάλογα με τη θέση στην οποία βρίσκονται. Αλλιώς το προσεγγίζουν όταν φεύγει ένα στέλεχός τους και αλλιώς όταν έρχεται. Στην πρώτη περίπτωση η ρητορική περιλαμβάνει κατηγορίες και αναθεματισμούς και στη δεύτερη παινέματα και κολακείες.

Το φαινόμενο, εκτός από τη μεγάλη συχνότητα, παρουσιάζει σημαντική εξέλιξη και όσον αφορά το ‘μήκος’ της πολιτικής απόστασης που πρέπει να διανύσει και τις ‘στάσεις’ που κάνει στην πολιτική διαδρομή του ο μετακινούμενος πολιτικός. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα Υπουργού συντηρητικής κυβέρνησης που υπήρξε Γραμματέας της Νεολαίας Κουμμουνιστικού Κόμματος, έχοντας ‘περπατήσει’, με ‘σταθμούς’ στην πορεία του, σχεδόν σε όλο το πολιτικό φάσμα.

Στον τόπο μας, είχαμε και έχουμε πολλά φαινόμενα μετακίνησης πολιτικών στελεχών. Και στις κομματικές οργανώσεις και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Βουλευτές που πολιτεύτηκαν με δύο και περισσότερα όμορα ή και ‘αντίπαλα’ κόμματα. Κομματικά στελέχη που πολιτεύτηκαν με παρατάξεις της Αυτοδιοίκησης που στηρίζονταν από ‘αντίπαλα’ κόμματα. Σύμβουλοι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ βαθμού που πολιτεύτηκαν, εκλέχτηκαν και υπηρέτησαν ‘αντίπαλες’ παρατάξεις. Σύμβουλοι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ βαθμού που αντιπολιτεύτηκαν συγκεκριμένους δημάρχους, συμμετέχοντας σε δύο και τρεις διαφορετικές παρατάξεις, και έφτασαν να υπηρετήσουν τους δημάρχους που αντιπολιτεύονταν.

Αυτές τις σκέψεις έχοντας κατά νου, προσπαθώ να δώσω απάντηση στο ερώτημα που αναφέρεται στην επικεφαλίδα. Στην ουσία, το ζητούμενο είναι κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε μια τέτοια μετακίνηση να χαρακτηρίζεται πολιτικά αμοραλιστική και κατά πόσο μπορεί να οφείλεται σε στοιχεία της προσωπικότητας των πολιτικών στελεχών που μετακινούνται ή/και στο βαθμό συνοχής των σύγχρονων πολιτικών οργανώσεων.

Στην πρώτη περίπτωση, αν δηλαδή πρόκειται για στοιχεία της προσωπικότητας των πολιτικών στελεχών που μετακινούνται, τα κίνητρα μπορεί να είναι οικονομικά οφέλη, ματαιοδοξία, ανεκπλήρωτες επιθυμίες, προσωπικές αντιπάθειες, κ.ά.

Στη δεύτερη περίπτωση, αν δηλαδή πρόκειται για χαλαρή συνοχή στις σύγχρονες πολιτικές οργανώσεις, αιτίες μπορεί να είναι ασάφεια στο πολιτικό πλαίσιο και τους πολιτικούς στόχους, ασυνέπεια λόγων και έργων, καιροσκοπισμός της ηγεσίας, εσωτερικοί ανταγωνισμοί και ομαδοποιήσεις, κ.ά.

Η συχνότητα και η ποικιλία του φαινομένου, από μόνα τους, καταδεικνύουν ότι συνήθως συνυπάρχουν περισσότεροι από ένας λόγοι που συντελούν να παίρνονται και να υλοποιούνται τέτοιες αποφάσεις.

Το βέβαιο είναι ότι κάθε φορά που συμβαίνει ένα ακόμη τέτοιο γεγονός, φυσικό επακόλουθο είναι η περαιτέρω απαξίωση, όχι μόνο των συγκεκριμένων πολιτικών στελεχών, αλλά και της πολιτικής στο σύνολό της.

Κατά κανόνα, οι πολιτικές οργανώσεις που χάνουν το στέλεχός τους προσπαθούν να το απαξιώσουν, το κατακρίνουν και συνήθως ζητούν να αποδώσει όσα χάριν της ένταξης κέρδισε (την έδρα π.χ.), ενώ παράλληλα ξεχνούν όσα με την ένταξή του πρόσφερε στο κόμμα ή στην παράταξη. Αυτό που κυρίως και σκόπιμα ξεχνούν είναι ότι δεν συμπεριφέρθηκαν με τον ίδιο τρόπο όταν δέχτηκαν και ένταξαν στη δύναμή τους στελέχη άλλων κομμάτων ή παρατάξεων. Η πολιτική ανηθικότητα (αμοραλισμός!!!) και το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού και της ελεύθερης έκφρασης της βούλησης εναλλάσσονται, ανάλογα με το αν ένα στέλεχος εγκαταλείπει την πολιτική οργάνωση ή εντάσσεται σε αυτήν.

Από την άλλη, τα πολιτικά στελέχη που μετακινούνται από κόμμα σε κόμμα ή από παράταξη σε παράταξη, προσπαθώντας να δικαιολογήσουν την απόφασή τους, κατηγορούν την πρώην πολιτική οργάνωση στην οποία με καμάρι είχαν ενταχθεί, για αθέτηση στόχων, για ανυπαρξία εσωτερικής δημοκρατίας, για λειτουργία ‘Διευθυντηρίου’, για προσωπικές στρατηγικές της ηγεσίας, κ.ά.

Για να επανέλθουμε στο ερώτημα της επικεφαλίδας.

Τι είναι αυτό που οδηγεί ένα πολιτικό στέλεχος να ‘προσκυνά’ αυτόν που μέχρι χθες κατέκρινε και πετροβολούσε;

Στην περίπτωση των παρατάξεων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, τι είναι αυτό που οδηγεί ένα πολιτικό στέλεχος να ‘προσκυνά’ αυτόν που μέχρι χθες κατέκρινε και πετροβολούσε τον πολιτικό χώρο στον οποίο ανήκει;

Είναι δυνατόν να μην συνδέεται αυτή η έκπτωση αξιών και αρχών με προσωπικά κίνητρα και συμφέροντα του κάθε πολιτικού στελέχους που αποφασίζει να ‘προσκυνήσει’ αυτόν που μέχρι χθες κατέκρινε και πετροβολούσε;

Είναι δυνατόν να χαρακτηρίζεται από συνέπεια, συνοχή και αξιοπιστία μια πολιτική οργάνωση, που αυτούς τους οποίους με χαρά και με καμάρι υποδέχτηκε όταν εντάχθηκαν από άλλους πολιτικούς χώρους, τους αναθεματίζει και τους  λοιδορεί όταν την εγκαταλείπουν;

Η πολιτική ηθική και ο πολιτικός πολιτισμός επιτάσσει ότι, αν αντιλαμβανόμαστε ως δικαίωμα και έκφραση της ελεύθερης πολιτικής βούλησης τη μετακίνηση ενός πολιτικού στελέχους προς τον δικό μας πολιτικό χώρο, έτσι πρέπει να αντιλαμβανόμαστε και τη μετακίνηση από τον δικό μας χώρο σε άλλον. Αν το δεύτερο αποτελεί δείγμα πολιτικού αμοραλισμού, αποτελεί και το πρώτο. Όταν έχουμε δεχθεί και εντάξει στη δύναμή μας πολιτικά στελέχη που όντας εκλεγμένα με άλλη πολιτική οργάνωση δεν είχαν εγκαταλείψει την έδρα τους, δεν δικαιούμαστε να κατηγορούμε για πολιτικό αμοραλισμό αυτούς που εγκαταλείπουν τη δική μας παράταξη.

Ας αντιμετωπίζουμε, λοιπόν, με ψυχραιμία, περίσκεψη και πολιτική ωριμότητα τα γεγονότα μετακίνησης πολιτικών στελεχών από κόμμα σε κόμμα ή από παράταξη σε παράταξη. Σε όποια πλευρά και αν βρισκόμαστε.

Ιδιαίτερα οι πολιτικοί χώροι και οι παρατάξεις που, με μοναδικό στόχο την αύξηση της δύναμής τους, συγκροτούνται αθροίζοντας ακόμα και στελέχη που πριν αντιπολιτεύονταν το ένα με το άλλο, δεν μπορούν να προσδοκούν ότι θα υπάρχει στο εσωτερικό τους μακρόχρονη συνοχή. Είτε ένεκα του χαλαρού τους δεσμού, είτε επειδή κάποιοι θα ‘σηκώσουν σημαία ευκαιρίας’, ορισμένοι θα εγκαταλείψουν ‘το πλοίο’. Στη σύγχρονη πολιτική μας ιστορία είναι πολλά τα  παραδείγματα για τον σύντομο βίο των κομμάτων και των παρατάξεων που συγκροτήθηκαν σε αυτή τη βάση.

Εν κατακλείδι, αν μετράμε περισσότερο τα λόγια μας και φροντίζουμε τα λόγια μας να επιβεβαιώνονται από τα έργα μας, θα δίνουμε λιγότερες αφορμές για περαιτέρω απαξίωση της πολιτικής. Πίσω από το βολικό ‘όλοι φταίνε’ και ‘όλοι ίδιοι είναι’ δεν κρύβονται μόνο αφελείς και λιγότερο σχετικοί με την πολιτική, αλλά συχνά κρύβονται και καιροσκόποι που ‘επενδύουν’ στην απαξίωση της πολιτικής. Ας μην ρίχνουμε νερό στον μύλο τους.

Από όλες τις παραπάνω σκέψεις, φαίνεται να προκύπτει ότι το δυσάρεστο και λυπηρό φαινόμενο της ‘αποστασίας’ μπορεί να οφείλεται:

και σε προσωπικά κίνητρα και χαρακτηριστικά που οδηγούν ορισμένα πολιτικά στελέχη να σηκώνουν σημαία ευκαιρίας,

αλλά και στο σύνηθες πλέον, να συγκροτούνται πολιτικές οργανώσεις με χαλαρούς δεσμούς, χωρίς σαφές όραμα και στόχους, χωρίς σταθερές αξίες, χωρίς συγκεκριμένη πολιτική ταυτότητα.

Το σημαντικό είναι ότι όλοι εμείς, οι πολίτες πρωτίστως, αλλά  και οι πολιτικοί, με τις επιλογές μας καθορίζουμε το πολιτικό μέλλον του τόπου μας. Καθένας φτάνει στις πολιτικές επιλογές του με τον δικό του τρόπο. Συχνά με λάθη και παραλείψεις. Το πόσο έτοιμοι είμαστε να αναγνωρίσουμε τα λάθη που κάναμε στην πορεία ή και στο τέρμα, είναι ένα κρίσιμο και χρήσιμο ζητούμενο, αλλά και καθοριστικό για το μέλλον μας. Το σίγουρο είναι ότι οι αναθεματισμοί, οι αφορισμοί και τα αποπροσανατολιστικά επικοινωνιακά τεχνάσματα δεν βοηθούν. Ούτε όλοι οι ‘άλλοι’ είναι λάθος, ούτε όλοι ‘εμείς’ σωστοί.

Σημείωση: Ο όρος ‘σημαία ευκαιρίας’ χρησιμοποιείται για τη σημαία που υψώνουν τα πλοία προκειμένου να γίνουν ανταγωνιστικότερα και να αποφύγουν βάρη και υποχρεώσεις που θα είχαν με τη σημαία της πατρίδας τους. Εδώ ο όρος χρησιμοποιείται μεταφορικά.

Δρ Μιχάλης Μλεκάνης

Δημοτικός Σύμβουλος Δράμας

ΥΓ. Πρόκειται για προσωπικές απόψεις και προβληματισμούς και χωρίς πρόθεση στοχοποίησης προσώπων ή πολιτικών οργανώσεων. Εξάλλου, το φαινόμενο στο οποίο αναφέρεται το άρθρο, λιγότερο ή περισσότερο, το συναντάμε πλέον σε όλες τις πολιτικές οργανώσεις.