Μια πρόταση του Μουσικοχορευτικού Συλλόγου Προσοτσάνης «Μ. Αλέξανδρος»

Βρέθηκαν κομμάτια του παλαιού

μνημείου σφαγιασθέντων που είχε

χαθεί από το 1982 στην Προσοτσάνη

► Επανατοποθέτηση του μνημείου σε κεντρικό σημείο της Προσοτσάνης

► Δηλώσεις του αντιδημάρχου κ. Αλέξανδρου Ψωμά στον «Πρωινό Τύπο»

Του Θανάση Πολυμένη

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ εξελίξεις υπάρχουν στην Προσοτσάνη Δράμας, όσον αφορά ένα μνημείο σφαγιασθέντων την περίοδο του 1941, το οποίο είχε χαθεί από το 1982. Τμήμα του μνημείου αυτού βρέθηκε στην Προσοτσάνη τον περασμένο Μάιο, ενώ ήδη ο Δήμος μελετάει την τοποθέτηση του μνημείου σε κεντρικό σημείο στην πόλη της Προσοτσάνης.

Αναφορικά με το θέμα, υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση για μνημείο από τον Μουσικοχορευτικό Σύλλογο Προσοτσάνης «Μέγας Αλέξανδρος».

Η έρευνα για το παλιό μνημείο

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

Στις αρχές Μαΐου, βρίσκεται σε κάποιο σημείο της Προσοτσάνης από τον αντιδήμαρχο Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών κ. Αλέξανδρο Ψωμά, μέρος ενός παλαιότερου μνημείου, που είχε στηθεί σε κεντρικό σημείο στην πόλη της Προσοτσάνης.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το μνημείο αφορούσε τιμή για τους σφαγιασθέντες του 1941 στην Προσοτσάνη και είχε στηθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Στη συνέχεια, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ακολούθησε η ανάπλαση της πλατείας και το μνημείο χάθηκε με ανεξήγητο τρόπο, όπως λέγετε, χωρίς κανείς να γνωρίζει τίποτα. Το παράξενο στην όλη υπόθεση, είναι ότι δεν τοποθετήθηκε ποτέ ξανά στην ίδια θέση ή σε κάποια άλλη και δεν αναζητήθηκε έκτοτε!

Ο «Πρωινός Τύπος», μίλησε με τον αντιδήμαρχο κ. Ψωμά, ο οποίος όπως μας είπε, πό την ώρα που ανέλαβε, ανακίνησε το θέμα εκ νέου και άρχισε να το ψάχνει. Μετά από πληροφορίες που είχε, έφτασε τελικά να βρει τον άνθρωπο που μετείχε τότε στις εργασίες το 1982, να κρατήσει ένα μέρος από το μνημείο, το ανάγλυφο και να το φυλάξει μήπως και ζητούνταν από το Δήμο.

Τελικά, όπως τονίζει ο κ. Ψωμάς, «μετά από σχετικές ενέργειες που κάναμε αλλά και με την σημαντική βοήθεια του τοπικού συμβούλου της Κοινότητας Προσοτσάνης κ. Κωνσταντίνου Τσιρτσιμάλη, παραλάβαμε το μέρος του μνημείου και αυτή την ώρα βρίσκεται στις εγκαταστάσεις ενός γλύπτη εδώ στην Προσοτσάνη».

Η τοποθέτηση

Όπως μας ενημερώνει ο κ. Ψωμάς, ο Δήμος τώρα σκέφτεται να τοποθετήσει εκ νέου το μνημείο σε κάποιο κεντρικό σημείο της Προσοτσάνης. «Δεχόμαστε προτάσεις για την τοποθέτησή του τώρα. Δεν θέλουμε να γίνει κάτι γρήγορα. Θέλουμε να επιλεγεί κάποιο σημείο κατόπιν συζητήσεων, να πάρουμε γνώμες, να εκτιμήσουμε κάποια πράγματα χωροταξικά της πόλης. Θα διορθωθεί το μέρος του μνημείου και θα τοποθετηθεί σε κάποιο βάθρο όπως ήταν παλαιότερα».

Όπως επισημαίνει τέλος ο αντιδήμαρχος Προσοτσάνης κ. Ψωμάς, «έχει γίνει μια επίσημη πρόταση από τον Μουσικοχορευτικό Σύλλογο Προσοτσάνης «Μέγας Αλέξανδρος», να τοποθετηθεί στο πλατάνι στο παλιό σχολείο, εξετάζεται και θα δούμε όλες τις προτάσεις».

Η πρόταση του Μουσικοχορευτικού «Μ. Αλέξανδρος»

Στο μεταξύ, πριν από μερικές ημέρες, στις 10 Ιουλίου 2020, ο Μουσικοχορευτικός Σύλλογος Προσοτσάνης «Μέγας Αλέξανδρος», κατέθεσε και επίσημη πρόταση προς το Δήμο Προσοτσάνης, με κεντρικό θέμα: «Μνημείο Ηρώων 29^ης Σεπτεμβρίου 1941».

Στην επιστολή, γίνεται λόγο για την συμπλήρωση 79 χρόνων φέτος από την εξέγερση της 29^ης Σεπτεμβρίου η οποία ήταν πρώτη στην Ελλάδα (και η 2η πανευρωπαϊκά μετά από αυτή των Σέρβων) που εκδηλώθηκε ως απελευθερωτικό κίνημα και αντίσταση κατά των ναζιστών και των συμμάχων τους (δηλ. τους Βουλγάρους).

Εικόνα αρχείου όπως ήταν στημένο

στην Προσοτσάνη από το 1950 έως το 1982!

Η επιστολή αναφέρεται στο ιστορικό της εποχής, επισημαίνοντας ότι «η ηρωική και παράτολμη ενέργεια αυτή, στοίχησε τις ζωές 148 κατοίκων της Προσοτσάνης (και εκατοντάδων ακόμη στα υπόλοιπα χωριά του Δήμου μας και του νομού Δράμας), ως αποτέλεσμα των αντιποίνων εκ μέρος των Βουλγάρων που ακολούθησαν.

Αρχικά, συγκέντρωσαν τους άνδρες Έλληνες Προσοτσανιώτες στην παλιά Βουλγάρικη εκκλησία (σημερινό Κέντρο Κοινότητας του Δήμου) και τις Ελληνίδες γυναίκες δίπλα, στα Α’ & Β’ Δημοτικά Σχολεία. Αφού έγινε η διαλογή, επιλεγήκαν στη συνέχεια περί τους 120 άνδρες οι οποίοι οδηγήθηκαν την επόμενη ημέρα με φορτηγά στη γέφυρα του ποταμού Αγγίτη στον δρόμο προς Αλιστράτη, όπου και εκτελέστηκαν. Εκτελέσεις μεμονωμένων ατόμων έγιναν και σε άλλα σημεία της Προσοτσάνης.

Για τη θυσία τους αυτή, η Προσοτσάνη χαρακτηρίστηκε ως «μαρτυρική πόλη» με το Π.Δ. 49 (ΦΕΚ 79/1-6-2017), έπειτα από πρόταση του Συλλόγου μας, την ετοιμασία του φακέλου από τον κ. Πασχαλίδη Δημήτριο και την ομόφωνη σύμφωνη γνώμη Δημοτικού και Τοπικού Συμβουλίου Προσοτσάνης».

Σημειώνεται επίσης, ότι «κενοτάφιο με τα οστά όσων βρέθηκαν, στήθηκε αρκετά χρόνια μετά (1990), με αναγραφέντα πλέον όλα τα ονόματα των φονευθέντων (148), στην είσοδο των νεκροταφείων Προσοτσάνης, όπου κάθε χρόνο τιμάται η μνήμη τους. Μνημείο επίσης στήθηκε στον τόπο της εκτέλεσης δίπλα στη γέφυρα του Αγγίτη, καθώς και στην είσοδο της Προσοτσάνης προς Πετρούσα, όπου έπεσαν οι πρώτοι Προσοτσανιώτες νεκροί μετά από μάχη που έδωσαν κατά των Βουλγάρων στρατιωτών που κατέφθασαν για να πνίξουν στο αίμα την εξέγερση. Επίσης, για υπενθύμιση της επετείου, δόθηκε η ημερομηνία αυτή σε οδό, κάθετη της πλατείας από τη δυτική πλευρά».

Μέρος του ανάγλυφου του μνημείου

όπως βρέθηκε μετά από 38 χρόνια!

Στην ίδια επιστολή, ο Μουσικοχορευτικός Σύλλογος Προσοτσάνης, αναφέρεται στις ενέργειες του αντιδημάρχου κ.Αλέξανδρου Ψωμά, επισημαίνονται ότι το μνημείο είχε στηθεί στο κάτω μέρος της πλατείας το 1954, «όπως μαρτυρούν πολλές φωτογραφίες της εποχής εκείνης, για την κατάθεση στεφάνων στους Έλληνες ήρωες πεσόντες (γενικώς για κάθε εθνική επέτειο). Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 με την ανάπλαση της πλατείας και την τοποθέτηση νέου Μνημείου στην πλατεία Ηρώων (όπου βρίσκεται και σήμερα), το παλιό Μνημείο εξαφανίστηκε και κανένας δεν γνώριζε που είχε καταλήξει».

Η πρόταση του Συλλόγου, είναι τελικά να γίνει επισκευή «του παλιού Μνημείου Ηρώων και την τοποθέτησή του επί της οδού Μ. Αλεξάνδρου, ανάμεσα από τις αυλές του Α’ Δημοτικού Σχολείου και του Κέντρου Κοινωνικών Υπηρεσιών του Δήμου, προς ανάμνηση του χώρου όπου ξεκίνησαν οι αναφερθέντες εκτελέσεις».

Και όπως χαρακτηριστικά  αναφέρεται, «στο σημείο αυτό έπεσε ένας από τους πρώτους νεκρούς, ο νεαρός Μενέλαος Μελαχρινός. Στον ίδιο χώρο πρέπει να προστεθεί και ένας πίνακας-σταντ όπου θα αναγράφεται η περίληψη των γεγονότων που διαδραματίστηκαν εκεί στις 29 & 30 Σεπτεμβρίου 1941. Εκτός από συμβολικό, το προτεινόμενο σημείο είναι και κεντρικό (λίγα μέτρα από την κεντρική πλατεία, υπό την σκέπη του ιστορικού πλάτανου) και κατά συνέπεια ορατό από όλους τους επισκέπτες της Προσοτσάνης. Με αυτό τον τρόπο γίνεται περισσότερο γνωστή μέρος της τοπικής μας ιστορίας».