Μια έκδοση του Κέντρου Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας

Το Σάββατο η παρουσίαση του βιβλίου

«Όψεις Βουλγαρικής Κατοχής

στην Ανατολική Μακεδονία 1916-1918»

Δηλώσεις του κ. Γ. Παπουτσή στον «Π.Τ.» για την αναγνώριση της δεύτερης βουλγαρικής κατοχής

Του Θανάση Πολυμένη

Η ΕΠΙΣΗΜΗ αναγνώριση της δεύτερης βουλγαρικής κατοχής στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, είναι ένα από τα ιστορικά ζητούμενα για το Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας.

Πρόκειται για μια από τις σκληρότερες βουλγαρικές κατοχές στην περιοχή της Δράμας, της Καβάλας και των Σερρών, την περίοδο 1916 – 1918, όπου συνέβησαν σφαγές, οι άρρενες από 18 έως 60 ετών πάρθηκαν ως «πολιτικοί αιχμάλωτοι», ενώ εκατοντάδες γυναίκες έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης και εξαφανίστηκαν χωρίς να βρεθούν τα ίχνη τους ακόμα και σήμερα. Επίσης, αυτή την ίδια περίοδο, κλάπηκε μεγάλος αριθμός κειμηλίων από τη Μονή Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου και από την Μονή Ιωάννη Προδρόμου των Σερρών, τα οποία μέχρι σήμερα δεν έχουν επιστραφεί.

Μόλις πρόσφατα, το Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας, εξέδωσε ένα νέο βιβλίο του καθηγητή Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Α.Π.Θ. κ. Σπυρίδωνα Σφέτα με τίτλο: «Όψεις Βουλγαρικής Κατοχής στην Ανατολική Μακεδονία 1916-1918» βασιζόμενο κυρίως σε ελληνικές και γερμανικές αρχειακές πηγές.

Η παρουσίαση του βιβλίου αυτού θα γίνει το Σάββατο 3 Οκτωβρίου και ώρα 19.00, στην αίθουσα του Δημοτικού Ωδείου Δράμας «Αντώνης Παπαδόπουλος». Στην εκδήλωση θα τηρηθούν όλα τα επιβεβλημένα μέτρα προστασίας για τη μη διάδοση του κορωνοϊού covid-19, όπως ο περιορισμένος αριθμός ατόμων, η υποχρεωτική χρήση μάσκας, η τήρηση αποστάσεων κτλ. Η εκδήλωση θα μεταδίδεται ζωντανά διαδικτυακά μέσα από την ιστοσελίδα του Κέντρου Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας: www.kepaam.gr.

Γ. Παπουτσής: Στόχος η αναγνώριση της ιστορικής περιόδου

Ένα από τα ζητήματα που αφορούν αυτή την ιστορική περίοδο, της δεύτερης βουλγαρικής κατοχής στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας 1916-1918, είναι και η επίσημη αναγνώριση του τι συνέβη στην περιοχή.

Για αυτό το θέμα, μιλάει στον «Πρωινό Τύπο» ο πρόεδρος του Κέντρου Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας (Κ.Π.Α.Α.Μ.) κ. Γιάννης Παπουτσής, ο οποίος τονίζει αρχικά, ότι, «η ιστορία για εμάς, ξεκινάει από την συλλογική νομική μας υπόσταση. Από τότε δηλαδή που γίναμε Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας και όχι ξεχωριστοί σύλλογοι που είναι ενσωματωμένοι μέσα στο Κέντρο».

Όπως τονίζει, «βάλαμε δύο στόχους: Ένας πυλώνας είναι η λαογραφία της περιοχής και τα ευρύτερα στοιχεία της παλιάς Δράμας, που έχει την ταυτότητα σε σχέση με τα δρώμενα και όλα αυτά, την άυλη πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής μας που περιλαμβάνεται μεταξύ των ποταμών Στρυμόνα και Νέστου. Αυτή είναι η ώθησή μας.

Και βέβαια ο άλλος πυλώνας είναι η ιστορία της περιοχής. Αν θέλουμε να την πιάσουμε από πολύ ψηλά, μιλάμε για μύθους, θρύλους και παραδόσεις οι οποίες φτάνουν μέχρι και τις ημέρες μας, τη νεότερη πολιτική ιστορία του τόπου μας».

Ευελπιστούμε να αναζωπυρώσουμε

το ενδιαφέρον για την περίοδο 1916 – 1918,

ώστε να συμβάλλουμε στη γνώση της ιστορίας της πολύπαθης περιοχής μας

Στα 100 χρόνια

Ο κ. Παπουτσής αναφέρεται στον εορτασμό των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Δράμας και τονίζει: «Εμείς ως βασικό στόχο είχαμε θέσαμε για τα 100 χρόνια της απελευθέρωσης της Δράμας από το 1913 μέχρι το 2013, και κάναμε το Νοέμβριο του 2012  ένα συνέδριο, για να ωθήσουμε και την τότε Αυτοδιοίκηση, να κάνει δράσεις ώστε να αφήσει αποτύπωμα εκείνης της περιόδου για τη Δράμα.

Πράγματι, εκτός από επιτυχημένο δικό μας συνέδριο που είχε τίτλο «Από το Μακεδονικό Αγώνα στην Απελευθέρωση της Δράμας», η τότε δημοτική αρχή έκανε την προτομή στον Αρκαδικό, έκανε το άγαλμα της Νίκης της Δράμας του Κουγιουμτζή και το μόνο που μένει είναι η πλατεία των Ευζώνων στο Μοναστηράκι, η οποία αναμένει ακόμα για την αισθητική της αναβάθμιση από τα στοιχεία της περιοχής των συμβόλων για την περιοχή μας. Εκείνο το πετύχαμε και δεν μπορούσαμε να μην βάλουμε ως επόμενο στόχο, την εκατονταετηρίδα από τη λήξη του Μεγάλου Πολέμου. Δηλαδή, 29 Σεπτεμβρίου 1918 – γιατί τότε παραδόθηκε ουσιαστικά η Βουλγαρία και αρχίζει το ντόμινο και χάνουνε οι κεντρικές δυνάμεις τον πόλεμο και κερδίζει η ΑΝΤΑΝΤ».

Αναφερόμενος στην ιστορική περίοδο, μας εξηγεί: «Το 1917 λοιπόν οι Βούλγαροι εδώ, κατέστρεψαν, λεηλάτησαν, έστειλαν πολιτικούς αιχμαλώτους ώστε να αφελληνίσουν την περιοχή και όχι μόνο, να αλλοιώσουν στην ουσία την σύνθεση. Όλοι οι άρρενες, από 17 έως 60 ετών, της συνέχισης του ντόπιου μακεδονικού πληθυσμού της περιοχής, υπέστη τα πάνδεινα: είτε να αλλαξοπιστήσει, είτε να αλλάξει φρόνημα, είτε να πάει στα κάτεργα.

Εμείς εξετάζοντας και ακούγοντας ιστορίες, πήραμε στοιχεία και προσπαθήσαμε να συνδέσουμε την τοπική ιστορία, με την μακροϊστορία. Τι γίνεται δηλαδή έξω από την περιοχή μας, τι γινόταν τότε, ποιες ήταν αυτές οι συγκρούσεις που έφεραν και τοπικές συγκρούσεις, ώστε να γίνει αυτή η υπόθεση».

Αναφερόμενος στα θύματα εκείνης της περιόδου, σημειώνει ότι «στόχος είναι να αναγνωριστεί ως ημέρα μνήμης των θυμάτων αυτών, που για κάποιους είναι 35.000, για κάποιους 45.000 και για κάποιους 75.000. Τελικά αποδεικνύεται ότι είναι περίπου στις 45.000 άρρενες, χώρια άλλες περιπτώσεις που πήραν κοπέλες οι Βούλγαροι στρατιώτες και αξιωματικοί, τις εκμεταλλεύτηκαν και δεν βρέθηκαν ποτέ. Παρ’ όλη την προσπάθεια του Κορομηλά τότε, αυτές οι γυναίκες δεν βρέθηκαν ποτέ, και ήμασταν και οι νικητές του πολέμου. Φανταστείτε να μην είχαμε ενταχθεί στην ΑΝΤΑΝΤ».

Σε άλλο σημείο τονίζει επίσης: «Αντέξαμε και φτάσαμε ως εδώ, ενταγμένοι στον εθνικό κορμό και έτσι δώσαμε ώθηση ώστε να γίνουν δράσεις για την εκατονταετηρίδα, ώστε να φτάσουμε σε ένα σημείο ωρίμανσης, ώστε η πολιτεία να αναγνωρίσει την ημέρα μνήμης των θυμάτων. Κακώς τους αναφέρουμε σήμερα ομήρους. Το σωστό είναι όπως το είχε πει τότε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, είναι πολιτικοί αιχμάλωτοι».

Αναφερόμενος στο βιβλίο του κ. Σφέτα, λέει ότι «αποτυπώνει ακριβώς τα κλοπιμαία, σ’ αυτό το βιβλίο του, συν του τι γινόταν πολιτικά εκείνη την χρονική περίοδο για να συνδέσουμε την μακροϊστορία με την τοπική ιστορία, ώστε να κατανοήσει ο κόσμος το νόημα της εκατονταετηρίδας και να βάλουμε κι εμείς ένα λιθαράκι ως Κ.Π.Α.Α.Μ.»

Καταλήγοντας ο ίδιος, σημειώνει ότι «η περίοδος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην περιοχή μας είναι μια επιμελώς αποσιωπημένη και ενοχοποιημένη – λόγω του εθνικού διχασμού – πτυχή της ιστορίας μας με τις ιστορικές συνέπειες και τα θλιβερά επακόλουθά του» και αναφέρει: «Σκοπός μας είναι η μνημόνευση των πολύπαθων μαρτύρων προγόνων μας της περιόδου 1916-1918 και η απόδοση της προσήκουσας τιμής στα θύματα αυτά. Επίσης, η υπόμνηση της λεηλασίας και η διεκδίκηση της επιστροφής των κλαπέντων εκκλησιαστικών κειμηλίων και χειρόγραφων κωδίκων ανεκτίμητης ιστορικής και υλικής αξίας της Ιεράς Μονής Εικοσιφοίνισσας, διότι όλα τα παραπάνω είναι πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας.

Ευελπιστούμε τέλος, να αναζωπυρώσουμε το ενδιαφέρον για την περίοδο 1916 – 1918, ώστε να συμβάλλουμε στη γνώση της ιστορίας της πολύπαθης περιοχής μας ˙ να οδηγηθούμε στην οφειλόμενη ιστορική αποκατάσταση με την αναγνώριση από πλευράς της Πολιτείας ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ  των ΘΥΜΑΤΩΝ της Βουλγαρικής Κατοχής 1916 – 1918 στην Ανατολική Μακεδονία (νομοί Δράμας, Καβάλας και Σερρών) και να θέσουμε νέα ερευνητικά ερωτήματα».