Για να μην φάμε

πακέτο στις γιορτές…

 Γράφει ο Γιώργος Φιλτσόγλου, Νομικός

            Είναι αποδεκτό από όλους πλέον, οι φετινές γιορτές των Χριστουγέννων θα είναι εντελώς διαφορετικές από το συνηθισμένο. Δυνατότητα για διασκέδαση σε κάποιο μαγαζί εστίασης δεν θα υπάρχει, αφού όλα τα εστιατόρια και μπαρ θα παραμείνουν κλειστά για το κοινό. Διαφορετική θα είναι και η παρέα στο γιορτινό τραπέζι, καθώς πολλοί αποφάσισαν να μην γυρίσουν στον τόπο μόνιμης κατοικίας τους, ενώ άλλοι δεν έχουν την ευκαιρία να γυρίσουν στον τόπο καταγωγής. Εξάλλου συγκεντρώσεις πάνω από 9 άτομα σε ένα σπίτι δεν επιτρέπονται, σύμφωνα με τα τωρινά δεδομένα. Διαφορετικός ωστόσο είναι φέτος και ο τρόπος αγοράς των εορταστικών μας δώρων. Οι επισκέψεις στα καταστήματα της αγοράς, η καθιερωμένη βόλτα των Χριστουγέννων, έχουν αντικατασταθεί από την λεγόμενη υπηρεσία “click away”, δηλαδή την ηλεκτρονική παραγγελία των προϊόντων συνοδευόμενη από παραλαβή ακριβώς έξω από το χώρο του καταστήματος. Παράλληλα υφίσταται και η γνωστή δυνατότητα παραγγελίας των προϊόντων και αποστολής μέσω των υπηρεσιών παράδοσης (courier), οι οποίες το τελευταίο διάστημα έχουν υποστεί μεγάλη πίεση.

Ανεξάρτητα από τον φόρτο εργασίας και από την πίεση που δέχονται οι εταιρίες μεταφοράς εμπορευμάτων, συχνά συμβαίνουν σφάλματα κατά τη μεταφορά. Ως επακόλουθο ο τελικός καταναλωτής ενδέχεται να μην λάβει το εορταστικό δώρο που παρήγγειλε, ή να το λάβει με φθορές και προβλήματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο τελικός αποδέκτης (καταναλωτής) θα πρέπει να γνωρίζει ποια δικαιώματα έχει, ώστε να προστατευτεί από ενδεχόμενη περιουσιακή ζημία και να γλιτώσει την ψυχική ταλαιπωρία, ιδίως την περίοδο των εορτών. Διακρίνουμε λοιπόν 3 περιπτώσεις.

Στην πρώτη περίπτωση ο αγοραστής έχει συμφωνήσει με τον πωλητή την παράδοση του εμπορεύματος στον τόπο που επιθυμεί, ενώ η υπηρεσία μεταφοράς εντάσσεται στις επιχειρηματικές δραστηριότητες του πωλητή. Για παράδειγμα ο Α αγοράζει online από το ηλεκτρονικό κατάστημα του Π ένα κινητό τηλέφωνο. Συμφωνείται εξαρχής το τηλέφωνο να παραδοθεί στο σπίτι του Α, ενώ τη μεταφορά αναλαμβάνει η ίδια η εταιρία του Π, μέσω των υπαλλήλων της. Στην περίπτωση αυτή, οι υπάλληλοι της εταιρείας είναι βοηθοί εκπλήρωσης για τον Π (άρ. 334 Αστικού Κώδικα). Σύμφωνα με την ερμηνεία του άρθρου αυτού, αν οι υπάλληλοι κατά την μεταφορά του εμπορεύματος προκαλέσουν φθορά ή ολική καταστροφή, ευθύνονται από κοινού με την εταιρία Π. Επομένως ο αγοραστής μπορεί κανονικά να απαιτήσει επισκευή του πράγματος, ή, σε περίπτωση εκτεταμένης φθοράς ή καταστροφής, να ζητήσει καινούριο όμοιο εμπόρευμα χωρίς να επιβαρυνθεί με επιπλέον έξοδα (αρ. 540 Αστικού Κώδικα). Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 543, ο αγοραστής μπορεί να ζητήσει και αποζημίωση για τη ζημία που υπέστη, αν το εμπόρευμα υπέστη βλάβη ή καταστράφηκε με υπαιτιότητα του πωλητή ή των υπαλλήλων του. Το ίδιο δικαίωμα όμως θα έχει ο αγοραστής, ακόμα και αν το εμπόρευμα καταστραφεί ή υποστεί φθορά κατά τη μεταφορά, χωρίς όμως να ευθύνονται οι υπάλληλοι (αν για παράδειγμα το φορτηγό μεταφοράς εμφανίσει βλάβη και καεί). Σε αυτή βέβαια την περίπτωση δεν θεμελιώνεται η προαναφερθείσα αξίωση αποζημίωσης.

Στην δεύτερη περίπτωση ο αγοραστής έχει συμφωνήσει με τον πωλητή την παράδοση του εμπορεύματος στον τόπο επιλογής του, αλλά για τη μεταφορά χρησιμοποιείται κάποια ανεξάρτητη μεταφορική εταιρία. Η συγκεκριμένη περίπτωση είναι και η πιο συχνή στην πράξη. Αν σε αυτή την περίπτωση το εμπόρευμα φτάσει στην πόρτα του αγοραστή ελαττωματικό, ή δεν φτάσει καθόλου, και αυτό το πρόβλημα δημιουργήθηκε με ευθύνη των μεταφορέων, ο αγοραστής έχει ορισμένα από τα δικαιώματα που αναφέραμε στην πρώτη περίπτωση. Μπορεί δηλαδή να απαιτήσει την επισκευή, ή να ζητήσει καινούριο όμοιο πράγμα με αυτό που καταστράφηκε. Ωστόσο τα δικαιώματα αυτά ο αγοραστής τα έχει πλέον μόνο έναντι του πωλητή, και όχι έναντι των υπαλλήλων της μεταφορικής, καθώς μεταφορική και αγοραστής δεν συνδέονται με κάποια σύμβαση. Έναντι της μεταφορικής μπορεί να έχει μόνο αξίωση αποζημίωσης, ως συνέπεια αδικοπραξίας (914 Αστικού Κώδικα), αν το πράγμα υπέστη βλάβη ή καταστράφηκε με υπαιτιότητα της μεταφορικής. Αξίωση αποζημίωσης ωστόσο δεν νοείται έναντι του πωλητή σε τέτοιες περιστάσεις. Παράλληλα, σε περίπτωση τυχαίας βλάβης ή καταστροφής, ο αγοραστής έχει δικαίωμα να ζητήσει επισκευή ή αντικατάσταση, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να απαιτήσει κάτι από τη μεταφορική. Ο πωλητής με την μεταφορική και τον αγοραστή όμως δικαιούνται να συμφωνήσουν κάτι διαφορετικό, όπως αυξημένη ευθύνη της μεταφορικής. Δεν μπορούν όμως να συμφωνήσουν απαλλαγή της ευθύνης πωλητή και μεταφορικής, διότι κάτι τέτοιο θα παρέβαινε το δίκαιο προστασίας καταναλωτών (4δ και 4η Ν2251/1994).

Η μόνη περίπτωση όπου ο πωλητής μπορεί να απαλλαγεί από την υποχρέωση να παραδώσει καινούριο πράγμα στον πωλητή ή να επισκευάσει το παλιό, είναι η ακόλουθη: Σε αυτήν την περίπτωση δεν υπάρχει αρχική συμφωνία μεταξύ πωλητή και αγοραστή για να παραδοθεί το εμπόρευμα στην πόρτα του αγοραστή. Ο πωλητής δεν προσέφερε τέτοια επιλογή, (για παράδειγμα μια πώληση με “click away”). Ωστόσο ο αγοραστής επιθυμεί οπωσδήποτε το δώρο των γιορτών να έρθει στην πόρτα του. Δίνει επομένως στον πωλητή σχετική εντολή. Σε αυτή την περίπτωση ο πωλητής δεν ήταν υποχρεωμένος εξαρχής να παραδώσει τα εμπορεύματα στο χώρο του αγοραστή, αλλά τα παρέδωσε σε μεταφορική μετά από σχετική υπόδειξη. Αν κατά τη διάρκεια αυτής της μεταφοράς επέλθει φθορά ή καταστροφή του πράγματος, ο πωλητής δεν θα ευθύνεται καθόλου. Ο ίδιος εκπλήρωσε τη σύμβαση κατά την παράδοση του εμπορεύματος στον μεταφορέα (αρ. 290 Αστ. Κωδ.), ενώ ο κίνδυνος τυχαίας χειροτέρευσης ή καταστροφής του πράγματος μεταφέρθηκε στον αγοραστή (524 Αστ. Κωδ.). Σε αυτή την περίπτωση, αν ο αγοραστής βρει στην πόρτα του ένα πράγμα που κατά τη μεταφορά υπέστη βλάβη, ή δεν βρει απολύτως τίποτα, δεν έχει κανένα δικαίωμα να ζητήσει καινούριο πράγμα ή επισκευή, χωρίς να πληρώσει επιπλέον τίμημα. Αντιθέτως, οφείλει στον πωλητή ολόκληρο το τίμημα για το πράγμα που υπέστη βλάβη ή καταστράφηκε κατά τη μεταφορά. Σε αυτές τις περιπτώσεις γίνεται δεκτό ότι ο αγοραστής μπορεί να ζητήσει αποζημίωση από τον μεταφορέα, αν ευθύνεται ο μεταφορέας για την βλάβη ή την καταστροφή. Η αξίωση θεμελιώνεται είτε σε αδικοπραξία (914 ΑΚ) είτε στη σύμβαση μεταφορικής πωλητή (335 και επόμενα ΑΚ) Δεν μπορεί να ζητήσει όμως από τον μεταφορέα καινούριο πράγμα, ή επισκευή.

Στις 2 πρώτες περιπτώσεις μάλιστα ο αγοραστής, σύμφωνα με το δίκαιο της προστασίας των καταναλωτών, έχει δικαίωμα να επιστρέψει πίσω το πράγμα (υπαναχώρηση) εντός 14 ημερών από την παράδοση (άρθρο 3ε Ν2251/1994), ακόμα και αν το πράγμα είναι όπως περιγράφεται στην παραγγελία, χωρίς ελαττώματα. Μάλιστα όλα τα καταστήματα πλέον υποχρεούνται να αναγράφουν στην ιστοσελίδα τους το εν λόγω δικαίωμα, από το οποίο δεν χωράει παρέκκλιση. Τέτοιο δικαίωμα όμως δεν έχει ο αγοραστής στην τρίτη περίπτωση, εκτός αν το συμφωνήσει με τον πωλητή.

Για να μην φάμε…. πακέτο συνεπώς σε αυτές τις γιορτές, καλό είναι να είμαστε ενημερωμένοι για τα διακαιώματά μας. Μόνο έτσι θα ξέρουμε πότε μπορούμε να γυρίσουμε χωρίς κόστος πίσω το γιορτινό δώρο επειδή είναι ελαττωματικό, κατεστραμμένο, ή απλά επειδή δεν μας αρέσει.

Ευχόμαστε ένα χαρούμενο 2021!!!