Να αξιοποιήσουμε
τα εγκαταλελειμμένα κτήρια
Γράφει ο Αθανάσιος Κάππας Civil & Traffic E
Ο ορισμός ενός κτιρίου ως εγκαταλελειμμένου είναι ζήτημα που αφορά κατεξοχήν τη νομοθεσία και τους κρατικούς φορείς. Αυτό συμβαίνει καθώς το κτίριο είναι αντικείμενο ατομικής (ή δημόσιας) ιδιοκτησίας, οπότε ένας νόμος ή μία πρόταση κρατικού φορέα για επέμβαση σε αυτό οφείλει να ξεκαθαρίζει με σαφή τρόπο πότε το συλλογικό συμφέρον υπερέχει των δικαιωμάτων του ιδιοκτήτη σε αυτό, να θέσει τα όρια δηλαδή, για το πότε ένα εγκαταλελειμμένο αποτελεί αντικείμενο των αντίστοιχων πολιτικών για την αντιμετώπιση των εγκαταλελειμμένων.
Πρώτα-πρώτα πρέπει να γίνει μια συστηματική απογραφή των εγκαταλελειμμένων κτηρίων. Για να υπάρχει πλήρης εικόνα της κατάστασης, ώστε να προχωρήσουμε στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των κατάλληλων πολιτικών. Πρέπει να γνωρίζουμε πόσα είναι αυτά τα κτήρια, πού είναι και, πρωτίστως, για καθένα από αυτά σε τι κατάσταση είναι, ώστε να τα ταξινομήσουμε σε δύο κατηγορίες:
1) Κτήρια ετοιμόρροπα, που δεν επιδέχονται επισκευή και δεν κρίνονται διατηρητέα ως κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, πρέπει να κατεδαφιστούν. Όχι μόνο για τον εξωραϊσμό της εικόνας της πόλης, αλλά γιατί είναι πρωτίστως ζήτημα δημόσιας ασφάλειας. Τι θα μπορούσε να ειπωθεί σήμερα αν θρηνούσαμε θύματα επειδή την ώρα ενός σεισμού παραδείγματος χάριν θα τύγχανε να βρίσκονται ακριβώς έξω από τα κτήρια που κατέρρευσαν περίοικοι ή απλοί περαστικοί; Και επιπλέον, ποιες θα ήταν οι συνέπειες για την οικονομία της πόλης, από τις επιπτώσεις στον τουρισμό μας, αν από την πτώση κάποιου κτηρίου έχανε τη ζωή του ένας ξένος τουρίστας; Σε όλα αυτά προστίθεται και το ζήτημα της δημόσιας υγείας, αφού σε εγκαταλελειμμένα κτήρια βρίσκουν συχνά καταφύγιο άστεγοι, μετανάστες, χρήστες ουσιών, χωρίς να πληρούνται ούτε καν οι στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής.
2) Κτήρια που επιδέχονται αναπαλαίωση – επισκευή, όπως άλλωστε και τα οικόπεδα των κατεδαφιστέων κτηρίων, πρέπει να εξεταστεί αν μπορούν να αξιοποιηθούν. Αμέσως μετά την απογραφή των εγκαταλελειμμένων κτηρίων και παράλληλα με την άμεση κατεδάφιση όσων ενέχουν κίνδυνο πτώσης, πρέπει να συνταχθεί από τους αρμόδιους φορείς, με τη συνεργασία όλων των εκπροσώπων, του Δήμου και της Περιφέρειας- μια εμπεριστατωμένη μελέτη με τις ανάγκες και τις ελλείψεις της πόλης σε υποδομές. Και από τα αποτελέσματα της αρχικής απογραφής και της τελικής μελέτης να κριθεί ποια κτήρια ή οικόπεδα μπορούν και πώς να αξιοποιηθούν, ώστε να αναδείξουν την πόλη μας και να συμβάλουν στην περαιτέρω οικονομική, πολιτιστική και τουριστική της ανάπτυξη.
Συγχρόνως εναπόκειται στο κεντρικό Κράτος να αποκτήσει ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για τη δυνατότητα αξιοποίησης των ακινήτων αυτών. Πρέπει να δοθεί τέλος στη γραφειοκρατία. Τέλος στη δυσανάλογη επιβάρυνση των πολιτών από τη μακροχρόνια δέσμευση ακινήτων χωρίς κήρυξη αναγκαστικής απαλλοτρίωσης. Αλλά και γιατί η ίδια η απαλλοτρίωση να είναι πρακτικά μονόδρομος; Γιατί, εφόσον υπάρχει εκατέρωθεν βούληση, να μη θεσμοθετηθούν σύγχρονες μορφές συνεργασίας Κράτους και ιδιωτών – ιδιοκτητών ακινήτων, και μάλιστα με βάση ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια; Ώστε και το ακίνητο να αξιοποιείται, και οι ιδιοκτήτες όχι μόνο να μη χάνουν την κυριότητά τους αλλά να έχουν και οικονομικό όφελος από την αξιοποίηση του ακινήτου τους, και οι διαδικασίες να προχωρούν με την ταχύτητα που θα επιτρέπει ένα τέτοιο πλαίσιο;
Λόγοι αναγκαιότητας παρέμβασης στα εγκαταλελειμμένα κτίρια
Τα εγκαταλελειμμένα κτίρια αποτελούν σοβαρό πρόβλημα για την περιοχή στην οποία εμφανίζονται. Οι βασικότερες επιπτώσεις των εγκαταλελειμμένων κτιρίων είναι
- Εγκληματικότητα: από τις πιο εμφανείς επιπτώσεις των εγκαταλελειμμένων κτιρίων. Συνήθως όσο μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωση των εγκαταλελειμμένων τόσο πιο διαδεδομένες είναι οι παράνομες δραστηριότητες εντός αυτών.
2.Πυρκαγιά: τα εγκαταλελειμμένα έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς, ακόμα και εμπρησμού, κάτι που μπορεί να αποτελέσει άμεσο κίνδυνο και για τους κατοίκους αλλά και για τα γειτονικά κτίρια, ειδικά σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.
- Δημόσια υγεία: τα εγκαταλελειμμένα κτίρια αποτελούν σχεδόν πάντα παράνομο χώρο απόθεσης απορριμμάτων ή ‘μπάζων’, προσβάλλονται συχνά από τρωκτικά και ζωύφια. Ακόμα, πολλά εγκαταλελειμμένα κτίρια λόγω παλαιότητας είναι εστίες τοξικών ουσιών όπως αμίαντος και μόλυβδο.
4.Περιβαλλοντική επιβάρυνση: λόγω των απορριμμάτων αλλά και των επικίνδυνων ουσιών που περιγράφηκαν παραπάνω, τα εγκαταλελειμμένα δεν αποτελούν μόνο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία αλλά και υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος.
5.Μείωση της οικονομικής αξίας των ιδιοκτησιών της περιοχής: η αξία ενός κτιρίου το οποίο γειτνιάζει με το εγκαταλελειμμένο μειώνει αυτομάτως την αξία του κτιρίου.
6.Μείωση των φορολογικών εσόδων για τους δήμους: άμεση συνέπεια της μείωσης των αξιών των ακινήτων σε περιοχή με εγκαταλελειμμένα, αφού πληρώνουν χαμηλότερους φόρους αφενός και αφετέρου τα ίδια τα εγκαταλελειμμένα τις περισσότερες φορές δεν εξυπηρετούν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις.
Σε πολλές άλλες πόλεις της χώρας και του εξωτερικού, τα ιστορικά κτήρια διασώζονται με τρόπο υποδειγματικό και αναδεικνύονται μέσα από τη λειτουργική αξιοποίησή τους που ενώνει αρμονικά το ιστορικό παρελθόν με το παρόν.
Εκτός από την αξιοποίηση των κτηρίων προς όφελος της κοινωνίας μας, η αποκατάστασή τους θα σηματοδοτήσει και την ιστορική ανάδειξή τους και παράλληλα θα εξαλειφθεί ο κίνδυνος που ελλοχεύει για την ασφάλεια των πολιτών.
Τα προβλήματα της πόλης μας είναι πολλά και δεν μπορούν να περιμένουν. Αλλά έχω την ελπίδα να ανοίξει επιτέλους ο σχετικός διάλογος για την αναζήτηση των βέλτιστων λύσεων, ώστε να γίνει σύντομα η Δράμα η πόλη που όλοι μας ονειρευόμαστε!
