Εβδομήντα χρόνια από τη γέννηση του Βασίλη Ξανθόπουλου το 1951

Συγκεντρώθηκε και δόθηκε

στη δημοσιότητα το αρχείο

του μεγάλου Δραμινού Φυσικού

► Από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης

► Για το αρχείο του Βασίλη Ξανθόπουλου, μιλάει στον «Π.Τ.» η Δραμινή κα. Β. Παυλίδου

Του Θανάση Πολυμένη

ΜΙΑ σημαντική διαδικτυακή εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Πέμπτης 8 Απριλίου, από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (Ι.Τ.Ε.), να τιμήσει τη μνήμη του αείμνηστου Δραμινού καθηγητή Βασίλη Ξανθόπουλου.

Το Πανεπιστήμιο Κρήτης, σε συνεργασία με το Ι.Τ.Ε., έχει ετοιμάσει και έδωσε στη δημοσιότητα χθες, το ψηφιοποιημένο αρχείο του Βασίλη Ξανθόπουλου, καθηγητή και πρώην Προέδρου του Τμήματος Φυσικής, με την ευκαιρία των εβδομήντα χρόνων από τη γέννησή του.

Ο Βασίλης Ξανθόπουλος γεννήθηκε στις 8 Απριλίου 1951 στη Δράμα και έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο (ΗΠΑ) το 1978. Υπηρέτησε ως καθηγητής του Τμήματος Φυσικής και συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ του ΕΚΕΚ/ΙΤΕ από το 1982, ενώ διατέλεσε Πρόεδρος του Τμήματος Φυσικής από το 1987 έως τον πρόωρο χαμό του στις 27 Νοεμβρίου 1990. Ήταν διεθνώς γνωστός για τη συνεισφορά του στη Θεωρητική Αστροφυσική και τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας.

Το ψηφιοποιημένο αρχείο του είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: https://xanthopoulos.physics.uoc.gr και περιλαμβάνει σημειώσεις, επιστολές, εργασίες και φωτογραφικό υλικό από τη ζωή και το έργο του, καθώς και εντυπώσεις φίλων, μαθητών και συνεργατών του για τον ίδιο.

Παυλίδου: Ένα σημαντικό και ιστορικό αρχείο

Από τους βασικούς ομιλητές στη διαδικτυακή εκδήλωση για την παρουσίαση του αρχείου, ήταν η κα. Βασιλική Παυλίδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η κα. Παυλίδου φέρει την καταγωγή της από τη Δράμα και η διάλεξή της είχε τίτλο: «Το αρχείο του Βασίλη Ξανθόπουλου – Μια νέα ανακάλυψη μετά από 29 έτη».

Ο «Πρωινός Τύπος» επικοινώνησε με την κα. Παυλίδου, η οποία ευγενώς δέχθηκε να μας μιλήσει σχετικά με τη ανάδειξη ενός τόσου σημαντικού αρχείου. Η κα. Παυλίδου είναι εκείνη που άνοιξε το αρχείο του αείμνηστου Βασίλη Ξανθόπουλου και στη συνέχεια προχώρησαν στη δημιουργία ενός συνολικού αρχείου που ανοίγει πλέον για το κοινό.

Όπως μας κάνει γνωστό η κα. Παυλίδου, «βρήκαμε ομιλίες που είχε δώσει, σημειώσεις από συνεντεύξεις του, ανέκδοτες διδακτικές σημειώσεις. Όλα αυτά τα πλαισιώσαμε με μια διήγηση για τη ζωή του την οποία συνδέσαμε με όλα τα έγγραφα που έχουμε βρει. Επίσης, προσεγγίσαμε μαθητές, φίλους, συγγενείς, συναδέλφους, φοιτητές για να μας μιλήσουν όπως αν γινόταν μια εκδήλωση αν ήταν εν ζωή για τα 70 χρόνια».

Όπως εξηγεί η ίδια, «ζητήσαμε από το κ. Κώστα Κόκοτα, ο οποίος ήταν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και τον είχε καθοδηγήσει στα πρώτα του βήματα. Σήμερα ο κ. Κόκοτας κατέχει την έδρα Θεωρητικής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Τούμπιγκεν στη Γερμανία. Στο συγκεκριμένο αρχείο, είναι διαθέσιμες επίσης όλες οι επιστημονικές εργασίες του και πλούσιο φωτογραφικό υλικό που διέθεσαν οι φίλοι του».

Όπως λέει η ίδια, «όλα αυτά ενσωματώθηκαν σε μια όμορφη ιστοσελίδα, ώστε να υπάρχει ένα μνημόσυνο διαρκείας, αλλά κυρίως για να μπορέσει να τον γνωρίσει ο κόσμος, λίγο καλύτερα από όλα αυτά τα τυπικά που λέμε κάθε χρόνο. Πραγματικά το αποτύπωμα που άφησε εδώ ο Βασίλης Ξανθόπουλος στα λίγα χρόνια που ήταν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, είναι δυσανάλογα μεγάλο».

Ερωτώμενη για το πού βρίσκονταν όλα αυτά τα χρόνια αυτό το υλικό που αφορά στο αρχείο του Βασίλη Ξανθόπουλου, η κα. Παυλίδου τονίζει ιδιαίτερα ότι, «όλα αυτά τα χρόνια, από την ημέρα της δολοφονίας του το Νοέμβριο του 1990 παρέμεινε κλειστό χωρίς να πειραχθεί καθώς θα ήταν προσβολή στη μνήμη του. Τότε το Τμήμα Φυσικής στεγαζόταν σε άλλο σημείο σε προκατασκευασμένα κτίρια. Όταν στη συνέχεια ετοιμάστηκε το νέο κτίριο, ο Βασίλης Ξανθόπουλος έμεινε χωρίς γραφείο. Και όταν έγινε η μετακόμιση το αρχείο του τελικά βρέθηκε μέσα σε κούτες σε μια μεγάλη αποθήκη. Αργότερα, πριν από ένα χρόνο εν μέσω Covid βρήκαμε την ευκαιρία να διαμορφώσουμε κάποιους χώρους και εκεί συνειδητοποιήσαμε ότι στην αποθήκη βρισκόταν ολόκληρο το γραφείο του Βασίλη Ξανθόπουλου. Τότε βέβαια ήταν πρόεδρος του Τμήματος, είχε φέρει τα πράγματά του από την Αμερική όπου σπούδασε και όλες τις σημειώσεις του».

Τελικά, όλο αυτό το αρχείο μπήκε στη σειρά και παρουσιάζεται πλέον στο πλατύ κοινό μέσα από μια όμορφη ιστοσελίδα.

Ερωτώμενη αν μπορούσε να μας πει ποιο από τα όλα αυτά τα στοιχεία, τις σημειώσεις και τις ομιλίες του έχει μεγάλη ιστορική αξία – μεταξύ άλλων – η κα. Παυλίδου ξεχωρίζει την αλληλογραφία που είχε ανταλλάξει με τον Νομπελίστα Ινδό αστροφυσικό Chandrasekhar από το 1980 έως το 1990. Πρόκειται για 60 συνολικά γράμματα που αντάλλαξαν και έχουν ψηφιοποιηθεί. Όλα αυτά που λέγονται ότι βοήθησε πάρα πολύ για το βιβλίο του Chandrasekhar και άλλα στοιχεία, αυτό μπορεί ο καθένας να το δει, όταν του έλεγε για παράδειγμα: Βασίλη σε παρακαλώ, έλεγξέ τα αν έχω κάνει κανένα λάθος. Και ακόμα υπάρχουν ομιλίες και συνεντεύξεις, στις οποίες διαφαίνεται ο υπέροχος λόγος του, όπως και φαίνεται η ικανότητά του να εξηγεί περίπλοκα πράγματα με απλό τρόπο».

Καταλήγοντας η κα. Παυλίδου, τονίζει ότι, «όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει μελετώντας αυτό το ιστορικό αρχείο του Βασίλη Ξανθόπουλου, ήταν ένας άνθρωπος που είχε μεγάλη αίσθηση του καθήκοντος. Ήταν αποφασισμένος να δώσει τα πάντα να γίνει ένα αλλιώτικο  Πανεπιστήμιο εδώ στην Κρήτη, που δεν θα το αισθάνεται ο κόσμος ως Βαλκάνιο!»