Οι δικηγόροι
εν μέσω πανδημίας
Γράφει ο Αναστάσιος Μ. Πούλιος
Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Δράμας
Ήταν 12-03-2020, όταν εκδόθηκε η πρώτη Κοινή Υπουργική Απόφαση (Κ.Υ.Α.), με την οποία επιβλήθηκε το μέτρο της προσωρινής αναστολής λειτουργίας όλων των Δικαστηρίων και Εισαγγελιών στο σύνολο της επικράτειας της χώρας μας, από 13-03-2020 μέχρι 27-03-2020. Ακολούθησαν κι άλλες Κ.Υ.Α. ως την 31-5-2021, όταν άρχισαν να επαναλειτουργούν, για μερικούς μήνες, τα αστικά και λίγο αργότερα, τα ποινικά δικαστήρια. Πριν 13 και πλέον μήνες η Δικαιοσύνη στην Ελλάδα «πάγωσε» και η λειτουργία της ανεστάλη για την αποφυγή διάδοσης του Covid -19. Η μία από τις τρεις θεμελιώδεις λειτουργίες του πολιτεύματος της χώρας, ένας από του βασικούς πυλώνες της Δημοκρατίας μας, η δικαστική εξουσία, από την ημέρα εκείνη και για 13 και πλέον μήνες, έως και σήμερα, λειτουργεί με περιορισμούς και απαγορεύσεις, σε αντίθεση με ότι θα έπρεπε να συμβαίνει σε μια ευνομούμενη πολιτεία.
Τον Μάρτιο του 2020, ένας άγνωστος κίνδυνος, τον οποίο μόνο σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας είχαμε δει έως τότε, ενέσκηψε αιφνίδια, προκαλώντας μία πρωτόγνωρη παγκόσμια υγειονομική κρίση, τις διαστάσεις της οποίας κανείς δεν μπορούσε να προσδιορίσει. Κάτω από αυτές τις συνθήκες η άμεση ανάγκη ήταν προφανώς η λήψη έκτακτων μέτρων για την αποτροπή της μετάδοσης του ιού και ο περιορισμός όλων των κρατικών και ιδιωτικών λειτουργιών στο ελάχιστο δυνατό. Η διαφύλαξη του κράτους δικαίου, του θεμελίου λίθου ενός σύγχρονου κράτους, δεν αντιμετωπίσθηκε τότε ως αναγκαίο προαπαιτούμενο για την οποιαδήποτε ομαλή και ορθολογική έξοδο από την κρίση.
Για τους δικηγόρους της χώρας μας στις 12 Μαρτίου του 2020 ξεκίνησε μια πρωτοφανής περιπέτεια η οποία, όχι απλώς δεν έχει λήξει αλλά εντείνεται κάθε εβδομάδα με κάθε νέα Κ.Υ.Α. Την ημέρα εκείνη ξεκινούσε για όλους εμάς του δικηγόρους μια πρωτόγνωρη περιπέτεια, η οποία συνεχίζεται (ή καλύτερα κλιμακώνεται) μέχρι και σήμερα, ξεκινούσε ένας αγώνας με δύο όψεις, αφενός της οικονομικής επιβίωσης και αφετέρου της εκπλήρωσης των καθηκόντων μας απέναντι στους εντολείς – πελάτες μας κάτω από ακραίες και απαγορευτικές συνθήκες.
Από τις 7-11-2020 και έως σήμερα, λόγω του δεύτερου κύματος της πανδημίας, τυπικά ισχύει η μερική αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων, όμως η πλειοψηφία των δικαστηρίων (αλλά και των διαδικασιών σε αυτά) εξακολουθούν να μη λειτουργούν. Σε μερική λειτουργία (ουσιαστικά υπολειτουργία) βρίσκονται και όλες οι υπηρεσίες οι οποίες είναι άμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένες με την άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος (Υποθηκοφυλακεία, Κτηματολογικά Γραφεία, Δ.Ο.Υ., ασφαλιστικοί οργανισμοί κλπ.). Η χρήση των νέων τεχνολογιών (διαδίκτυο, ψηφιακά μέσα κλπ.) είναι έννοια άγνωστη για τους εργαζόμενους στο χώρο της δικαιοσύνης με αποτέλεσμα, η φυσική παρουσία να είναι, δυστυχώς, απαραίτητη ακόμη και για απλές διεκπεραιωτικές εργασίες. Συνεπώς, καθίσταται προφανές ότι ο δικηγορικός κλάδος (ο μόνος κλάδος στο χώρο της Δικαιοσύνης που δεν εξαρτάται και άρα, δεν λαμβάνει καμία τακτική παροχή από το Δημόσιο) οδηγήθηκε υποχρεωτικά στην αναστολή της άσκησης του επαγγέλματός του. Η κατάσταση αυτή έχει ως αποτέλεσμα εντός των τελευταίων 13 μηνών οι δικηγόροι να εργαστούν κανονικά περί τους 3 μήνες (Ιούνιο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο) δεδομένων και των δικαστικών διακοπών του Καλοκαιριού (Ιούλιος και Αύγουστος). Όλο αυτό το χρονικό διάστημα η Πολιτεία χορήγησε στους δικηγόρους, κάποιες ελάχιστες ασφαλιστικές ελαφρύνσεις (μόνο για την περίοδο Μαρτίου – Μαίου), το περίφημο επίδομα των 600 ευρώ τον περασμένο Απρίλιο (με τις γνωστές παλινωδίες των «voucher»), ενώ το πολυδιαφημισμένο επίδομα των 400 ευρώ για τους επιστήμονες (από ειδικό λογαριασμό του ΟΑΕΔ, δηλαδή από χρήματα που είχαν συγκεντρωθεί από τις εισφορές που όλα αυτά τα χρόνια κατέβαλαν οι ίδιοι ως ασφαλισμένοι και όχι από κρατικούς πόρους) τελικά χορηγήθηκε σε λίγους (σε 44.248 από ένα σύνολο 180.000 επιστημόνων) ενώ το διατιθέμενο ποσό ήταν μόλις 17,7 εκατομμύρια ευρώ έναντι 130 εκατομμυρίων που θα έπρεπε να είναι το αποθεματικό του συγκεκριμένου κεφαλαίου των εισφορών, ενώ τέλος, αν και η Κυβέρνηση δέχθηκε για πρώτη φορά να εντάξει τους δικηγόρους από τον 4ο κύκλο της επιστρεπτέας προκαταβολής και εφεξής, προέβη σε αδικαιολόγητη διεύρυνση των διαστημάτων αναφοράς, με αποτέλεσμα η συντριπτική πλειοψηφία των δικηγόρων (3 στους 4) να μην καταφέρουν να λάβουν τη συγκεκριμένη οικονομική ενίσχυση δεδομένου ότι δεν πληρούσαν τα κριτήρια.
Οι αντοχές των δικηγόρων και οι δυνατότητες εξασφάλισης αξιοπρεπούς διαβίωσης και άσκησης των καθηκόντων τους έχουν εξαντληθεί. Η Πολιτεία έχει ουσιαστικά αρνηθεί κάθε ενίσχυση ενώ, ταυτόχρονα, θέτει αυστηρές προϋποθέσεις και κωλύματα στις όποιες ενισχύσεις νομοθετεί, τα οποία οδηγούν στην μη υπαγωγή του δικηγορικού κλάδου στους επαγγελματίες που χρήζουν κρατικής ενίσχυσης.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι δικηγόροι στην Ελλάδα καλούνται να είναι συνεπείς απέναντι στις υποχρεώσεις τους, κυρίως απέναντι στους εντολείς – πελάτες τους, όταν κάθε Σάββατο (συνήθως, μάλιστα, κατά τις βραδινές ώρες) εκδίδεται και δημοσιεύεται στο ΦΕΚ, η Κ.Υ.Α. με την οποία καθορίζεται ποιες υποθέσεις θα δικαστούν ή όχι την επόμενη εβδομάδα (δηλαδή από την επόμενη Δευτέρα). Η Πολιτεία κρίνει λοιπόν, ότι, κάτω από τις δεδομένες συνθήκες, ένα εικοσιτετράωρο (και μάλιστα αυτό της Κυριακής) είναι αρκετό για να ετοιμάσει ο δικηγόρος τις υποθέσεις της επόμενης εβδομάδας και κυρίως, να υπερασπιστεί με επάρκεια τα δικαιώματα των πολιτών.
Οι δικηγόροι, ιδίως τα τελευταία χρόνια, έχουν αποδείξει ότι μπορούν να μάχονται και έχουν τη δύναμη όχι μόνο να επιβιώνουν αλλά και να συνδράμουν την κοινωνία και τους συμπολίτες τους, όταν αυτό απαιτούν οι καιροί, όχι μόνο μέσω της επιστήμης τους αλλά και ως υποστηρικτές των κρατικών δομών, όταν αυτές δοκιμάζονται, ανεξάρτητα από τη στάση της Πολιτείας απέναντί τους. Σε πείσμα όσων επιχειρούν, ηθελημένα ή αθέλητα, να θέσουν τους δικηγόρους εκτός του θεσμικού τους ρόλου ως συλλειτουργών της Δικαιοσύνης και υπερασπιστών των δικαιωμάτων των πολιτών σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, οι δικηγόροι θα σταθούν στο ύψος των απαιτήσεων του ρόλου που ο ίδιος ο ευρωπαϊκός, αλλά και ιδιαίτερα ο ελληνικός νομικός πολιτισμός τους έχει θεσμικά αναθέσει, αυτόν του μοναδικού ανεξάρτητου και αδέσμευτου υπερασπιστή του κράτους δικαίου.
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Δράμας ήταν και θα παραμείνει, πάντα, παρών στην προάσπιση των δικαιωμάτων όλων των μελών του, όπως και στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων όλων των συμπολιτών μας, αγωνιζόμενος για μια Δικαιοσύνη που μας αξίζει και για μια κοινωνία που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και τις ανάγκες όλων μας.
