O Μακεδονικός Αγώνας
στην περιοχή της Δράμας
και η συμβολή του Άρμεν Κούπτσιου
Έρευνα –επιμέλεια Ιωάννης Στ. Σταυρίδης
Με την ευκαιρία του εορτασμού «ΚΟΥΠΣΙΑ ’97 – ΜΝΗΜΗ ΑΡΜΕΝ ΚΟΥΠΤΣΙΟΥ, ΗΡΩΑ-ΜΑΡΤΥΡΑ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ» αλλά και θέλοντας να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στον εορτασμό του Μακεδονικού Αγώνα η Εταιρεία Δραμινών Μελετών προκήρυξε διαγωνισμό μεταξύ των μαθητών των Λυκείων του Νομού μας με θέμα: «Ο Μακεδονικός Αγώνας στην περιοχή της Δράμας και η συμβολή του Άρμεν Κούπτσιου σ’ αυτόν».
Τις εργασίες των μαθητώνπου πήραν μέρος στο διαγωνισμό έκρινε επιτροπή Φιλολόγων, την οποία συγκρότησε ο Σύνδεσμος Φιλολόγων του νομού Δράμας και την αποτελέσανε οι κ.κ. Αθανα;σιάδης Ιωάννης, Μπαμπλά Στυλιανή και Μπαρμπούτα Ζαχάρω.
Το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε στη μαθήτρια της Α’ τάξεως του 2ου ΓΕΛ Δράμας Ιωαννίδου Ελένη, συνοδευόμενο από το χρηματικό ποσό των 50.000 δρχ, χορηγία των καταστημάτων VIA DE LA SPIGA – Ανδρικά και Γυναικεία Ενδύματα Φίτσιος – Χταζήογλου, το δεύτερο στη μαθήτρια Συνοδινού Θεοδότα της Α’ τάξης του 3ου ΓΕΛ Δράμας, συνοδευόμενο από το χρηματικό ποσό των 30.000 δρχ., χορηγία του βιβλιοπωλείου Κώστα Ιωαννίδη και το τρίτο στο μαθητή της Β΄τάξης του 3ου ΓΕΛ Δράμας Τριβυζαδάκη Νικόλαο, συνοδευόμενο από το χρηματικό ποσό των 20.000 δρχ., χορηγία της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Νομού Δράμας.
Την κοινοποίηση της πιο πάνω προκήρυξης στα Λύκεια του νομού μας ανέλαβε και πραγματοποίησε η Διεύθυνση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης το νομού μας (αρ εγγρ. 5432/298/97).
Η απονομή των βραβείων έγινε στο Βώλακα την ημέρα του εορτασμού των ΚΟΥΠΤΣΙΩΝ ’97 και του ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ.
Η εφημερίδα μας δημοσιεύει από σήμερα τις διακριθείσες τρεις εργασίες, ύστερα από ευγενή παραχώρηση της Εταιρείας Δραμινών Μελετών.
«Κράτος φόβου και τρόμου ήταν οι περιοχές της τουρκοκρατούμενης, ακόμα, Μακεδονίας στην αρχή του αιώνα μας.
Οι Βούλγαροι εθνικιστές, υποκινούμενοι από την Ρωσία, που επεδίωκε σλαβική κάθοδο ως το Αιγαίο, σχεδίαζαν την ενσωμάτωση της Μακεδονίας στου βουλγαρικό κράτος. Για το σκοπό αυτό – να παρουσιάσουν διεθνώς τη Μακεδονική γη ως σλαβική – δαπάνησαν ένα δισεκατομμύριο χρυσά φράγκα. Μη δυνάμενοι, όμως, να επιτύχουν το στόχο τους μ’ αυτόν τον τρόπο, άρχισαν να οργανώνουν εξεγέρσεις και να καταστρώνουν πρόγραμμα εξόντωσης των Ελληνομακεδόνων.
Από το 1897 άρχισαν να οργανώνονται ένοπλα βουλγαρικά σώματα (κομιτατζήδες) που ανελάμβαναν δράση στην κεντρική και ανατολική Μακεδονία και στρέφονταν εναντίον των κληρικών και των προκρίτων που ήταν αντίθετοι στα σχέδιά τους. Έκαιγαν ολόκληρα ελληνικά χωριά, τρομοκρατούσαν και σκότωναν τους Έλληνες.
Οι Μακεδόνες έβλεπαν, κάθε μέρα μπροστά τους τον θάνατο. Εκ των πραγμάτων φιανόταν ότι σε λίγα χρόνια δε θα έμενε ίχνος ελληνικό στο Μακεδονικό χώρο. Η ελεύθερη Ελλάδα, ταπεινωμένη από τον πόλεμο του 1897 κοίταζε άπραγη τη συμφορά του ελληνισμού. Αναγκασμένη από τη διπλωματία τηρούσε «άψογη στάση» που φαινόταν αδιαφορία. Είχε φτάσει στο σημείο να αφήνει τους Βούλγαρους πράκτορες να έρχονται στην Αθήνα και να αγοράζουν τρόφιμα, ρούχα και πολεμοφόδια για τους κομιτατζήδες και ανενόχλητοι να μεταφέρουν προμήθειες στη Βόρεια Ελλάδα.
Ο εικοσιτετράχρονος Ίωνας Δραγούμης ήταν αυτός που ξεκίνησε το Μακεδονικό Αγώνα το 1902 στήνοντας την οργάνωση «Εθνική Άμυνα» διακηρύσσοντας προς όλες τις κατευθύνσεις, τόσο σκλαβωμένης Μακεδονίας, όσο και της τότε ελεύθερης Ελλάδας.
Έλληνες, σώστε τη Μακεδονία και η Μακεδονία θα μας σώσει. Εμψυχωτής, δαυλός στις ψυχές των βορείων Ελλήνων, ο αδάμαστος αυτός πατριδολάτρης ήρθε και στη Δράμα, πήγε στην Προσοτσάνη και το Νευροκόπι και πέρασε από το Δοξάτο στην Καβάλα.
Η Δράμα, την εποχή εκείνη, λίγα χρόνια πριν απελευθερωθεί, περνούσε τα τελευταία δύστυχα χρόνια της μισής χιλιετίας ασήκωτης τουρκικής σκλαβιάς. Και μαζί, τις πιο δραματικές στιγμές του, ο καταδυναστευμένος ελληνισμός της περιοχής από τις κτηνώδεις θηριωδίες των βούλγαρων κομιτατζήδων.
Ο Μακεδονικός αγώνας στη περιοχή της Δράμας ήταν ποικιλώνυμος και πολυσύνθετος, δεδομένου η πόλη και τα χωριά της αντιμετώπιζαν εκτός από την βουλγαρική υπουλότητα και βαρβαρότητα και τον τουρκικό Νόμο, επιπλέον δε, είχαν να αντιμετωπίσουν τη σατανική πολιτική των εκπροσώπων της αγγλικής κυβέρνησης και κυρίως του εκπροσώπου της στην Καβάλα.
Το πρόγραμμα οργάνωσης του Αγώνα των Δραμινών είχε καταστρωθεί με τις οδηγίες του υποπροξενείου Καβάλας από τον μητροπολίτη Χρυσόστομο, τον οποίο έστειλε το Οικουμενικό Πατριαρχείο στη Δράμα το 1900 μαζί με τον Θεοδώρητο στο Νευροκόπι.
Ο Χρυσόστομος Καλαφάτης (μετέπειτα Εθνομάρτυρας Σμύρνης) ήταν ένας ηγέτης πνευματικός κα διοικητικός, οξυδερκής και διπλωμάτης, ακάματος και απαράμιλλος αγωνιστής που δέσποσε την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα στο χώρο της ανατολικής Μακεδονίας, όπου η δράση των κομιτατζήδων καρποφορούσε πανηγυρικά για τη Σόφια. Ενσαρκωτής των πόθων και των ονείρων του υπόδουλου ελληνισμού της Δράμας, σαν άλλος Κοσμάς ο Αιτωλός, πρωτοστατούσε σε κάθε προοδευτικό και εκπαιδευτικό έργο όντας το ισχυρότερο προπύργιο στη μάχη για την απόκρουση του βουλγαρικού σωβινισμού.
Ό,τι δεν έκανε το ελληνικό κράτος το έκανε ο Δεσπότης Χρυσόστομος, που αντελήφθηκε πως οι κομιτατζήδες δεν επρόκειτο να σταματήσουν το εγκληματικό έργο τους και πως οι Τούρκοι και οι ξένοι Ευρωπαίοι επόπτες έγιναν όργανα της Σόφιας. Αποφάσισε λοιπόν, να δημιουργήσει στα χωριά επιτροπές άμυνας του ελληνικού πληθυσμού, ενώ στην πόλη της Δράμας ίδρυσε το κέντρο άμυνας. Σε λίγους μήνες, οι ομάδες κρούσης που οργανώθηκαν, πέρασαν στην αντεπίθεση κι έγιναν ο φόβος και ο τρόμος των κομιτατζήδων και των συνεργατών τους. Μέσα από τις ομάδες των χωρικών ξεπήδησαν ηγέτες και τολμηρά παλληκάρια, ανεξάντλητα αποθέματα του μεγαλείου της φυλής.
Οι Χωριστιανοί σε συνεργασία με τους Δοξατιανούς δεν άφησαν τους κομιτατζήδες να περάσουν στον κάμπο της Δράμας και κατέστησαν αδύνατη την προσπάθεια της Σόφιας να προωθήσει εποίκους μέσα στα ακραιφνή ελληνικά χωριά της βάλτας.
Στα βορεινά χωριά, το Νευροκόπι, το Παγονέρι, το Βώλακα, την Πετρούσα κ.ά. περιορίσθηκε η ανεξέλεγκτη δράση του βουλγαρικού κομιτάτου, οι επιτυχίες των Ελλήνων εξαγρίωσαν τους επιδρομείς, που μετέρχονταν δόλια μέσα και πραγματοποιούσαν άγριες δολοφονίες προκρίτων και ανύποπτων πολιτών.
Στην Κλεπούσνα (Αδριανή) έκαψαν δώδεκα προκρίτους, λήστεψαν το σχολείο και στην εκκλησία του Εγρί – Ντερέ (Καλλιθέα) και σκότωσαν ένδεκα άτομα στο Νευροκόπι.
(Αναδημοσίευση από τον «Π.Τ.» τον Νοέμβριο του 1997)
Δεν ήταν όμως εύκολο για τους Βουλγάρους να αποκόψουν τους Μακεδόνες από τις ρίζες τους και να τους σλαβοποιήσουν.
Η φωτιά του Μακεδονικού Αγώνα είχε ανάψει για τα καλά. Από τις αρχές Μαϊου 1907 μάλιστα, άρχισε τη δράση του στο Παγγαίο δεκαπενταμελές σώμα του Κων/ντίνου Νταή ή καπετάν- Τζάρα, γιου του πατριώτη μαχητή Δημητρίου Νατή.
Ο καπετάν- Τζάρας ήρθε ως δάσκαλος στη Προσοτσάνη αλλά τον Μάρτιο του επόμενου χρόνου, συλλαμβάνεται από τους τούρκους και κλείνεται στις φυλακές του Γεντί-κουλέ. Το Ελληνικό προξενείο, όμως, κατάφερε να τον ελευθερώσει.
Στην πρώτη σοβαρή επιχείρηση στις 15-5-1907 ο Καπετάν-Τζάρας έστησε ενέδρα σε είκοσι μέλη ομάδας κομιτατζήδων στο δρόμο Δράμας – Καβάλας. Δεκατρείς οι νεκροί από τους αντιπάλους, χωρίς καμιά απώλεια από τους Έλληνες αντάρτες.
Ήταν τόσο καλά οργανωμένος ο αρχιαντάρτης Τζάρας που κυριάρχησε απόλυτα σε όλη την περιοχή.
«Σκοπός μου ήταν να προστατεύω τα ελληνικά χωριά από τους επιδρομείς Βούλγαρους», γράφει στα απομνημονεύματά του.
Υπήρξαν όμως και άλλες αξιόλογες επιτυχίες Δραμινών ανταρτικών σωμάτων.
Ο Καπετάν-Δούκας Γαϊτατζής Ζέρβας με παλληκάρια από τη Ζίχνη στήνει ενέδρα σε ομάδα 30 κομιτατζή, ενώ η εικοσιπενταμελής ομάδα του καπετάν- Γιάννη Μάρτζα δεν αφήνει σε χλωρό κλαδί τους εγκληματίες του ελληνισμού μέχρι τη περιοχή της Ζίχνης.
Την παρακολούθηση και τη χρηματοδότηση του αγώνα στην περιοχή Δράμας – Καβάλας την είχε αναλάβει ο Στυλιανός Μαυρομιχάλης. Κανείς δεν είχε υποψιαστεί ότι πίσω από το όνομα του Μαυρομάτη κρυβόταν ο ανθυποπλοίαρχος Μαυρομιχάλης, που δεν άφησε κανένα βούλγαρο να κυκλοφορεί ελεύθερος στη περιοχή αυτή.
Μεγάλη συμβολή, ακόμη, του υποπρόξενου στη Καβάλα Μαυρουδή και του ανθυπολοχαγού Αθανασίου Σουλιώτη, καθώς και του ΄Αρμεν Κούπτσιου και του Στέργιου Μπινόπουλου οι οποίοι δολοφόνησαν αντίστοιχα τοΝ Βούλγαρο κομιτατζή Πλάτσεφ και τον εξωμότη Ηλία Χατζηγεωργήεφ.
Ασύγκριτη είναι και η προσφορά ολόκληρων οικογενειών, για να παραμείνει η Μακεδονία Ελληνική.
Συγκεκριμένα στο χώρο της Δράμας, έδρασε η οικογένεια Αθανασίου Κομπόκη από την κωμόπολη Καλλιθέα.
Η ιστορία άρχισε με τον Αθανάσιο Κομπόκη, επιφανή πρόκριτο που αντιτασσόταν στην προπαγάνδα των βουλγάρων, κάτι που τελικά του στοίχισε τη ζωή του και συνεχίστηκε με τα παιδιά του Προκόπη και Βασίλειο. Αυτά, λοιπόν, οργάνωσαν μαζί με άλλα παλληκάρια τέτοια άμυνα στους βουλγάρους που παρέλυσε κάθε ενέργειά του για ίδρυση βουλγαρικού σχολείου και κάθε απόπειρά τους να λειτουργήσει Σλάβος παπάς ή να τελέσει μυστήριο σε εκκλησία τους. Λίγο υστερότερα οι Κομπόκηδες με ομάδα ενόπλων πέρασαν και στην επίθεση, προξενώντας στους βουλγάρους φθορά και εξευτελισμό πριν από τον ερχομό του Ελληνικού κομιτάτου στη Μακεδονία.
Για να διαλύσουν την ομάδα Κομπόκη οι κομιτατζήδες επιχείρησαν, μια νύκτα, (31-8-1905), δολοφονική εισβολή στην Καλλιθέα με επικεφαλής τον ψευδοδιδάσκαλο Σκοπιάς, Ιβάν Γεωργήεφ. Ο Βασίλειος Κομπόκης κράτησε αντίσταση, μόνος, στην πολυμελή συμμορία πάνω από δίωρο, σκοτώνοντας μάλιστα και τρεις. Μόνο νεκρός σταμάτησε τη μάχη. Η επιχείρηση των Βουλγάρων ολοκληρώθηκε με εμπρησμό στο σπίτι του Κομπόκη όπου κάηκαν ζωντανές η γυναίκα του Αναστασία και η νύφη του, από τον γιο του, Ευαγγελία. Φεύγοντας για το κρησφύγετό τους, οι Καλλιθιώτες ακολουθώντας τους, τραγουδούσαν «Του βουλγαρισμού η ψώρα Μακεδόνες δε μολύνει».
Μια μέρα του 1907, τριάντα περίπου κομιτατζήδες επιτέθηκαν στον Προκόπη Κομπόκη, ο οποίος σκότωσε τον προδότη Τούρκο Αμπάζ και τρεις κομιτατζήδες. Τα παιδιά του συνέχισαν την παράδοση, συμμετέχοντας σε πολλές συμπλοκές εναντίον κομιτατζήδων. Σε μια μάλιστα από αυτές, δολοφόνησαν και δύο που ήταν ο φόβος και ο τρόμος στη περιοχή Δράμας. Η ομάδα τους εκτέλεσε τον επικίνδυνο προπαγανδιστή Μήρτσεφ. Το Γενικό Επιτελείο τους τίμησε δίνοντας για ονομασίες σε δύο ακριτικά φυλάκια της Δράμας, τα ονόματα «Φυλάκιο Προκοπίου Κομπόκη και Βασιλείου Κομπόκη». Στην οικογένειά τους το Υπουργείο Στρατιωτικών χορήγησε το Μετάλλιο Μακεδονικού Αγώνα.
Αναφέρονται επίσης, τα ονόματα των εξής αγωνιστών, που έδρασαν στη Δράμα:
Δημοσθένης Χατζηκυριάκου, Πέτρος Κωνσταντίνου, Αναστάσιος Αναγνώστου γιατρός και βουλευτής το 1920, Ιωάννης Χαριζάνης γιατρός, Μιχαήλ Φέσσας, Βασίλειος Γρηγοριάδης πρόξενος της Αγγλίας στη Δράμα από το 1896, Ρίζος Γεώργιος, Ξυδιάς Νικόλαος, Μεσσήνης Δημήτριος, Λιβανού Ελευθέριος, Σκόρδας Μιλτιάδης, Γεώργιος Άρμεν, Νικόλαος Βαγγέλης, Ιωάννης Ζίργας, Σταμάτης Μπόσκος, Δαμ. Στάϊκος, Θεόδωρος Λεπίδας.
Σημαντικό ήταν το έργο και των δωρητών του Μακεδονικού Αγώνα (ιατρών, εμπόρων) των οδηγών των ανταρτικών σωμάτων, που διέθεταν τα σπίτια τους για τη φύλαξη των όπλων (όπως η οικία του Αθανάσιου Πέτσα στη Δράμα, στην οδό Βενιζέλου) ή για την εκπαίδευση στα όπλα νέων μαχητών.
Τις υπηρεσίες τους, επίσης, προσέφεραν στην υπόθεση του Μακεδονικού Αγώνα τα μέλη της Δημογεροντίας Δράμας με πρόεδρο τον Μητροπολίτη Χρυσόστομο και οι πρόκριτοι: Κων/νος Δαβέλλας, Αθανάσιος Πέτσας, Νικόλαος Μακρής. Ο Αιμίλιος Βεάκης διοργάνωσε θεατρικές παραστάσεις με εθνικό περιεχόμενο στα σχολεία της Δράμας με τη συμμετοχή και Δραμηνών ερασιτεχνών ηθοποιών, ανεβάζοντας στα ύψη τις εθνικές αξίες και το φρόνημα των Ελληνοπαίδων. Ίδρυσε ακόμη στη Δράμα Σχολή Θεάτρου.
Έτσι, στις 9/10 Ιουλίου 1908, όταν οι Νεότουρκοι θα δώσουν αμνηστία στους εμπόλεμους αντάρτες, οι Έλληνες Μακεδονομάχοι θα έχουν ήδη εκκαθαρίσει την ύπαιθρο από τους κομιτατζήδες. Ο αγώνας αυτός θα οδηγήσει στην απελευθέρωση της Δράμας την 1η Ιουλίου 1913 και στην τελική ένωση της Μακεδονίας με την υπόλοιπη Ελλάδα με την συνθήκη του Βουκουρεστίου στις 28 Ιουλίου / 10 Αυγούστου 1913 μετά τους Βαλκανικούς πολέμους.
Ο Μακεδονικός Αγώνας εκ των αποτελεσμάτων θεωρείται μετά τον αγώνα του 1821 ως η μεγαλύτερη απελευθερωτική προσπάθεια της ελληνικής φυλής. Διότι αν η Βουλγαρία, τελικά, υπερίσχυε, θα επέκτεινε τα σύνορά της ως τον Όλυμπο.
Όμως η πατριδολατρία των Μακεδόνων και των Ελλήνων της ελεύθερης Ελλάδας που πολέμησαν εθελοντικά, στο πλάι τους και η πίστη στο Θεό κράτησαν αλώβητο τον Ελληνισμό και τους Έλληνες απροσκύνητους.
Γεννημένος το 1885 στο Βώλακα , το ακριτικό χωριό αυτό της Δράμας, ο Άρμεν Κούπτσιος, λόγω της αξιόλογης δράσης που ανέπτυξε κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, εξελίχθηκε γρήγορα, παρά το νεαρό της ηλικίας του, σε εφιαλτική σκιά των κομιτατζήδων και σε ίνδαλμα των δεινοπαθούντων ραγιάδων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τον αποκαλούσαν «Βουλγαροφάγο».
Όταν γνωρίστηκε με τον Καπετάν-Νταη, παιδί ακόμα, ελάχιστα γνώριζε τα ελληνικά. Όμως η καρδιά του ήταν γεμάτη Ελλάδα. Κι ήταν έτοιμος να αγωνιστεί και να χύσει το αίμα του γι αυτήν.
Έτσι, οργανώνεται, γρήγορα, η νεανική ομάδα των Μακεδονομάχων εκδικητών από τον Αρμεν Κούπτσιο, την οποία αποτελούσαν οι αδελφοί Ιωάννης και Σταμάτης Μπόσκος, ο Κων/νος Σύγγος, ο Κυριάκος Γεωργίου, ο Γεώργιος Άρμεν, ο Βασίλης Χριστοδούλου, ο Άγγελος Μίχος, ο Ευάγγελος Νικολάου, Δαμ. Στάικος, Θεόδωρος Λεπίδας, Βαγγέλης Γεωργίου, Γιάννης Σιργάλας, Πέτρος Μάντζας, που ορκίστηκαν να εκτελέσουν κάθε επιδρομέα κομιτατζή, ο οποίος θα δολοφονούσε ή θα τρομοκρατούσε Έλληνα στη περιοχή τους. Υπολογίζεται ότι τριάντα τρεις από αυτούς βρήκαν το θάνατο από το όπλο και το μαχαίρι του εκδικητή και τιμωρού Έλληνα Μακεδονομάχου.
Αναφέρεται η συμπλοκή αντιποίνων με ομάδα κομιτατζήδων το Σεπτέμβριο του 1903 του Άρμεν Κούπτσιου με τους συνεργάτες του Δημήτρη Στάικο και Άγγελο Μίχα. Οι Βούλγαροι στις 30-8-1903 δολοφόνησαν στο 26ο χιλιόμετρο Δράμας – Νευροκοπίου τους συμπατριώτες τους Κυριάκο Πανταζή και Γιώργο Μανέζη, πρώην μουχτάρη (πρόεδρο) του χωριού.
Από την ενέδρα αυτή του Βώλακα, στο ίδιο μέρος που δολοφονήθηκαν οι αθώοι Έλληνες πολίτες εξολοθρεύτηκε όλη η ομάδα των κομιτατζήδων. Σε άλλη επιδρομή της ομάδας εκτελεστών του Άρμεν, το Μάιο του 1905 με τους αγωνιστές Κώστα Σίγγο και Κυριάκο Γεωργίου εκτελέστηκε ο επικίνδυνος κομιτατζής Κιόσεφ. Υπενθυμίζουμε και τη διπλή μάχη στην ορεινή περιοχή, την ίδια μέρα, 26-6-1906 μια στο Βώλακα και μια στο Γρανίτη υπό του Καπετάν-Δούκα, όπου οι μακεδονομάχοι ήρθαν σε σύγκρουση με πολυμελείς ομάδες κομιτατζήδων, στις οποίες επέφεραν σημαντικές απώλειες. Είχαν καταντήσει για τους δυνάστες του ελλημισμού η τιμωρός συνείδηση του ελληνικού έθνους. Γι’ αυτό, έγιναν στόχος Βουλγάρων και Τούρκων. Όμως, ο Άρμεν και οι άνδρες του με ένα αξιοθαύμαστο αισθητήριο του κινδύνου, ξέφευγαν σαν χέλια από τις συχνές-πυκνές παγίδες τους.
Ανάμεσα στις δεκάδες αποστολές που του ανέθεσε το ελληνικό κομιτάτο ήταν αυτή τον Ιούνιο του 1905 που τον ήθελε να δολοφονεί τον αιμοδιψή βούλγαρο κομιτατζή τον Πέτρο Μάντζα και τον Νάκα Βογιατζή και έστησε καρτέρι στον αρχικομιτατζή στη περιοχή μετά την Τσομπάνκα προς τον Μυλοπόταμο. Ο εχθρός πράγματι, έπεσε στην παγίδα κι ο Άρμεν του ζήτησε να πετάξει το όπλο του και να παραδοθεί. Ο Πλάτσεφ πέρασε γρήγορα στην αντεπίθεση. Έβγαλε αστραπιαία το πιστόλι και πυροβόλησε, χωρίς επιτυχία εναντίον του. Ο γενναίος όμως μακεδονομάχος ήταν δεινός σκοπευτής και ταχύτατος στις κινήσεις. Έτσι, πρόλαβε να τον πετύχει πρώτος και να τον σκοτώσει.
Την ανταλλαγή των πυροβολισμών άκουσε ο Τούρκος επιστάτης της Οσμανίτσας (Καλού Αγρού) και άρχισε να καταδιώκει τον Άρμεν και τους συντρόφους του. Οι συνεργάτες του κατόρθωσαν να διαφύγουν, ο μεν Βογιατζής δια της χαράδρας της Τσοπάνκας προς Τσατάλτζα (Χωριστή), ο δε Πέτρος Μάντζας δια της ίδιας χαράδρας προς Αλιστράτη. Ο Κούπτσιος, περικυκλωμένος στο εν τω μεταξύ από τους εκεί Αλβανούς εργάτες, συνελήφθη και φυλακίσθηκε στουρκικές φυλακές της Δράμας. Λίγο αργότερα, μεταφέρθηκε στη Θεσ/νίκη όπου καταδικάσθηκε σε θάνατο από το εκεί τούρκικο στρατοδικείο.
Από τη Θεσσαλονίκη ο Άρμεν μεταφέρθηκε και πάλι στις φυλακές της Δράμας. Ο απαγχονισμός του δεν απεφεύχθη. Πραγματοποιήθηκε, πιθανότατα στις 14 Σεπτεμβρίου 1905 στην πλατεία της πόλεως στα κλαδιά ενός γηραιού πλατάνου.
Προς τιμήν του Αρμεν Κούπτσιου, με πρωτοβουλία της Ένωσης Εφέδρων Αξιωματικών Δράμα, ανεγέρθηκε την 1η Ιουλίου 1967 η προτομή του, στη βορειοανατολική γωνία της πλατείας «Ελευθερία». Προς τιμήν του, επίσης, διοργανώνεται, κάθε χρόνο, ένα είδος Μαραθωνίου με αφετηρία τη Δράμα και τέρμα το Βώλακα με την σύμπραξη Κοινότητας, Πολιτιστικού συλλόγου και της Εταιρείας Μελετών. Αλλά και πολλά ποιήματα και τραγούδια είναι αφιερωμένα στο Δραμινό ήρωα, το «Νέο Αθανάσιο Διάκο της Δράμας».
Ο ΑΡΜΕΝ (ΔΗΜΟΤΙΚΟ)
Από τη Δράμα έφυγαν
να παν στην Προσοτσάνη
ο Άρμεν και ο Χριστάκος
Στο δρόμο όπου πήγαιναν
Βούλγαρο συναντήσαν
μια τουφεκιά του ρίξανε
και έπεσε νεκρός.
Τους κυνηγάει η Αρβανιτιά
μιλιούνια οι Τουρκ΄ αγάδες
ο Άρμεν πάει σ΄ Ανατολή
στη Δύση ο Χριστάκος.
Τον Αρμεν τον επιάσανε
στο τουρκοχώρι μέσα.
Τον πιάσανε, τον φέρανε
στης Δράμας τα σοκάκια.
Χίλιοι πηγαίνανε μπροστά
και δυό χιλιάδες πίσω
κι ο Άρμεν μέσα στη Τουρκιά
λιοντάρι λαβωμένο.
ΤΟΥ ΒΩΛΑΚΑ ΚΑΜΑΡΙ
Αμούστακο τον πιάσανε
στο Γολγοθά τον πάνε
Μύριοι είναι αυτοί
που παν’ εμπρός
και μύριοι στο κατόπι.
Σε πλάτανο τον κρέμασαν
στης Δράμας την πλατεία
δάκρυ καυτό δεν κύλησε
στις ρόδινες παρειές του.
Άρμεν ήταν στ΄ όνομα
του Βώλακα καμάρι.
Αγωνιστής της Λευτεριάς
ίνδαλμα των Ελλήνων.
Αχνό το αίμα έχυσε
για πίστη, για πατρίδα.
Ας είναι φάρος της αυγής
του Κούπτσιου η θυσία.
Ρωμιοί μη το ξεχάσετε
του Άρμεν το σκοινί
γιατί σ΄ αυτό οφείλουμε
τη λεύτερη ζωή.
Ήρωες σαν τον Κούπτσιο
γεννά ο κόσμος τούτος
γιατί ειν’ Ναός της Λευτεριάς
και λίκνο της Ανδρείας.
Άλλοι σ΄όσους θα βουληθούν
τη Λευτεριά να πνίξουν
θα βρούνε Κούπτσιους αμέτρητους
τα στήθη να προτάξουν.
Δώρο του πλάστη η Λευτεριά
παίρνεται, δεν κερνιέται
ποτάμι ανοιχτό και
το αίμα την ποτίζει.
Άρα στα χείλη που θα πουν
μάταιος ο αγώνας
λήθη τους πρέπει μοναχά
κι αιώνια καταφρόνια.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ.
Ακόμη στο Βώλακα τραγουδούν:
Το μάθατε τι έγινε
στης Δράμας την αγορά;
Κρεμάσανε τον Άρμεν
στην άτιμη θηλειά.
Τούρκοι τον εκρεμάσανε
Ρωμιοί τον κλάψανε
θέλησαν να τον θάψουν
τούρκοι δεν αφήσαν.
Σαν το΄ θε η μάνα
στα μαύρα ντύθηκε.
Σαν το ‘μαθε ο πατέρας
μαχαίρια ζώστηκε.
Ο Άρμεν κι αν κρεμάστηκε
στην άτιμη θηλειά.
Το αίμα του χαλάλι
για την Ελευθεριά.
Σε αυτόν τον τόπο έζησαν και γεννήθηκαν πρότυπα ανδρών και γυναικών, ήρωες και ηρωϊδες Δραμινές, που τίμησαν την ηρωική μας γενιά και τις αξίες που κληρονομήσαμε. Δυστυχώς όμως για τη Δράμα δε γράφτηκε ιστορία.
Δεν καταγράφτηκαν οι θεμελιωτές της Ελευθερίας της. Δεν τιμήθηκαν ποτέ, όσο έπρεπε, όσο τους άξιζε, οι ηρωϊκοί αγωνιστές της, δεν μνημονεύτηκε η γενναιοψυχία και η εθελοθυσία των παιδιών της.
Έχει αδικηθεί από τους ιστορικούς σε ό,τι αφορά την συμμετοχή της και τη συμβολή της στο Μακεδονικό Αγώνα. Ελάχιστοι ήταν οι συγγραφείς με εθνική μνήμη, κι αυτοί κυρίως Δραμινοί, που θέλησαν να γράψουν για τον αγώνα των Δραμινών την εποχή εκείνη.
Ο νεαρός Άρμεν Κούπτσιος, αμούστακο παιδί, έδωσε μαζί με πολλούς άλλους παλαιότερους και κατοπινούς ήρωες, το γιγαντιαίο παρόν για τη σωτηρία της Ελληνικής Μακεδονίας και η θυσία τους ξεσήκωσε σε εθνικό συναγερμό τους Πανέλληνες για τον υπέρτατο αγώνα υπέρ των βωμών και εστιών του Ελληνισμού. Οι νέες γενιές οφείλουμε να γνωρίζουμε τις μεγάλες θυσίες τβν απογόνων μας και πόσο αίμα χύθηκε για να είμαστε εμείς, σήμερα, ελεύθεροι.
Χρέος όλων μας είναι να ανακαλούμε το ηρωικό παρελθόν στη σμερινή πορεία του Έθνους.
Έθνη που έχουν και που κρατούν τη μνήμη της ιστορίας τους δεν εξαφανίζονται ποτέ, αλλά υπάρχουν και προσφέρουν πάντοτε τις υπηρεσίες τους στην ανθρωπότητα.
Βιβλιογραφία:
- Ο εθνομάρτυρας Άγιος Μητροπολίτης Δράμας – Σμύρνης Χρυσόστομος. Ευάγγελου Βασιλείου ΔΡΑΜΑ 1996.
- Από το μύθο στην ιστορία. ΔΡΑΜΑ: Ηδωνίδα Γη και Πρασιάδα Λίμνη, Τηλέμαχου Τσελεπίδης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1995.
- « Η Δράμα και η περιοχή της ιστορία και πολιτισμός» ΔΕΚΠΟΤΑ.
- Η Δράμα 7.000 χρόνια, Βασιλείου Πασχαλίδη Δράμα 1997.
- «Δραμινά ιστορικά» Βασιλείου Πασχαλίδη, ΔΡΑΜΑ 1992.
- «Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη», τόμος 9ος σελ 52, 53.
- «Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα» τόμος 40ος σελ. 73, 74.
- «Μακεδονία: Η ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΟΥ Ελληνικού Έθνους» Γιάννη Π. Δελόγλου σελ 68 – 71.
- Περιοδικό: Προς την Νίκη, τεύχος 544 σελ 48,49, τευχ. 529 σελ 68, τευχ. 511 τεύχος 531 σελ 133, τεύχος 556 σελ 488 – 489.
- ΠΡΩΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ 4-8-67, 11-7-67, 2-11-68, 10-6-97.
ΤΕΛΟΣ
