Μιλάει στον «Π.Τ.» η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας κα. Πουλιούδη

 Οι Ιπποδρομίες του Δοξάτου

από τα αρχαία χρόνια

μέχρι και σήμερα

 ► Ο τουρκικός ζυγός είχε αποδεχθεί το πανάρχαιο έθιμο και είχε δώσει την ονομασία Ικμάνι και τις διαδρομές μεγάλο και μικρό Κοσούς

► Ο Λάμπος ο Φιλιππίσιος με καταγωγή από την περιοχή συμμετείχε στην 120η Ολυμπιάδα το 300 π.Χ.

Του Θανάση Πολυμένη

ΟΙ ΙΠΠΟΔΡΟΜΙΕΣ του Δοξάτου έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα. Και αυτό έχει αποδειχθεί πλέον μέσα από ιστορικά στοιχεία, αλλά ακόμα και αντικείμενα που μαρτυρούν το έθιμο, από την εποχή του Φιλίππου, τη Ρωμαϊκή εποχή, αλλά και τη συνέχιση του εθίμου ακόμα και επί Τουρκοκρατίας.

Αν και η ιστορία τους χάνεται στα βάθη των αιώνων, από τα στοιχεία που έχουν βρεθεί, γνωρίζουμε ότι κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι ιπποδρομίες είχαν τη μορφή του ανταγωνισμού μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων ενώ έδιναν τη δυνατότητα στα Ελληνόπουλα, να επιδεικνύουν τις αρετές τους στην ιππασία, καθώς και την τεχνική και τη δεξιοτεχνία τους, στο «κουμαντάρισμα» των αλόγων.

Μεταγενέστερα, στην εποχή του Μακεδονικού αγώνα οι ιπποδρομίες του Δοξάτου ήταν το καλύτερο πρόσχημα για τη συνάντηση των οπλαρχηγών από την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, με στόχο τον συντονισμό της δράσης τους στον αγώνα για την απελευθέρωση. Οι ιπποδρομίες, οι οποίες αναδεικνύουν τους ιστορικούς δεσμούς του αλόγου με την περιοχή, πραγματοποιούνται στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων του Προστάτη και πολιούχου αγίου της μαρτυρικής κωμόπολης του Δοξάτου, Αγίου Αθανασίου.

Το επίκεντρο είναι φυσικά το άλογο, ο ίππος, το σύμβολο της αδάμαστης φύσης και φυσικά ο σύντροφος των ανθρώπων εκείνη την εποχή στην περιοχή του Δοξάτου, που βοηθούσε στην καθημερινότητα και σε όλες τις εργασίες.

Πουλιούδη: «Από τον Θράκα Ιππέα στον έφιππο Άγιο»

Οι φετινές εκδηλώσεις των Ιπποδρομιών του Δοξάτου, ανοίγουν αύριο Σάββατο και ώρα 19.00, με μια εισήγηση της αρχαιολόγου κας Βασιλικής Πουλιούδη, προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας με τίτλο: «Από τον Θράκα Ιππέα στον έφιππο Άγιο». Η ομιλία θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα του ιστορικού Δημαρχείου Δοξάτου.

Μιλώντας στον «Π.Τ.» η κα. Πουλιούδη, επισημαίνει ότι οι Ιπποδρομίες είναι ένα πανάρχαιο έθιμο, το οποίο γινόταν μάλιστα και επί Τουρκοκρατίας: «Μάλιστα οι Τούρκοι έδωσαν το δικό τους στίγμα με το να το ονομάσουν Ικμάνι τη διαδικασία της προετοιμασίας του εθίμου αλλά και τις διαδρομές ως Μεγάλο Κοσούς και Μικρό Κοσούς. Μεγάλη και μικρή διαδρομή».

Όπως εξηγεί μάλιστα, «το Ικμάνι προέρχεται από το τουρκικό ικμάν που σημαίνει προετοιμασία και εκπαίδευση. Το Κοσούς είναι η διαδρομή που έκαναν τα άλογα, που σημαίνει ότι η όλη διαδικασία του εθίμου είχε γίνει δεκτή από τον τουρκικό ζυγό. Μάλιστα το Μεγάλο Κοσούς είχε αφετηρία την τούμπα του Δοξάτ τεπέ και το Μικρό Κοσούς το πηγάδι. Και το τερματισμός και των δύο ήταν στο χωριό, που σημαίνει επίσης ότι οι δυο διαδρομές είχαν και συγκεκριμένα μέτρα».

Από την αρχαιότητα

Τονίζει ιδιαίτερα ακόμα η κα. Πουλιούδη, ότι οι αρχαίοι Δοξατινοί ήταν Θράκες, ενώ «το άλογο στην περιοχή παίζει σημαντικό ρόλο» γι’ αυτό το λόγο. «Το επιβεβαιώνει μάλιστα και υλικό από την Παλαιολιθική Εποχή που υπάρχει στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας. Πρόκειται για μια γνάθο αλόγου, που όμως σε διαστάσεις σε σύγκριση με το σημερινό άλογο, δεν έχει καμία σχέση. Τότε τα άλογα ήταν πολύ μεγαλύτερα και ήταν τα άγρια άλογα που υπήρχαν ελεύθερα στην περιοχή. Και για να κάνουν ιπποδρομίες, σημαίνει επίσης ότι είχαν τη δυνατότητα εύρεσης των άγριων αλόγων την εποχή εκείνη».

Χαρακτηριστικό είναι ακόμα, ότι, «υπάρχουν και στοιχεία, καθώς εκείνη την εποχή άνθρωποι από την περιοχή συμμετείχαν μάλιστα σε διάφορες Ολυμπιάδες. Ένας μάλιστα είναι ο Λάμπος ο Φιλιππίσιος, που είχε νικήσει στο τέθριππο στην 120η Ολυμπιάδα το 300 π.Χ.» σημειώνει η κα. Πουλιούδη και διευκρινίζει:

«Οι Ιπποδρομίες της εποχής, ανήκαν σε ένα σύνολο αθλητικών αγωνισμάτων. Τα υπόλοιπα αγωνίσματα δεν έχουν φτάσει μέχρι σήμερα. Το γνωρίζουμε όμως αυτό, καθώς έχουν βρεθεί διάφορα αντικείμενα και υπάρχουν σήμερα. Πρόκειται για πέτρες, με τις οποίες είχαν το αγώνισμα του πετάγματος του λίθου. Και μάλιστα υπάρχουν σε διάφορα μεγέθη.

Εντύπωση κάνει το βάρος του κάθε λίθου, για μικρούς και μεγάλους. Στα αγωνίσματα τα οποία γινόταν, υπήρχαν και τα ανάλογα βάρη. Πρόκειται για μακρόστενους κυρίως λίθους. Το έβαζαν με την παλάμη στον ώμο και έκαναν τη ρίψη λίθου».

Όπως τονίζει η ίδια, «όλο αυτό σημαίνει ότι οι Δοξατινοί εκείνης της εποχής, είχαν μια κώμη, η οποία ζούσε στην περιοχή από τα πανάρχαια χρόνια. Έχουμε αντικείμενα σήμερα από τον 6ο αιώνα π.Χ. και κάνουμε μια διαδρομή μέχρι και τα βυζαντινά χρόνια και σήμερα. Αυτή η κώμη είχε τις δυνατότητες για άθληση και ιπποδρομίες και έκανε και άλλα αγωνίσματα, πράγμα που σημαίνει ότι ήταν οικονομικά εύρωστη. Που σημαίνει ότι, όταν παλεύεις για την επιβίωσή σου δεν κάνεις αγωνίσματα. Ωστόσο ήταν μια κώμη πολύ κοντά στα νερά και μάλιστα την εποχή του Φιλίππου και τα Ρωμαϊκά χρόνια ήταν κομμάτι της χώρας των Φιλίππων.

Που σημαίνει ότι, οι άνθρωποι που ζούσαν εκεί είχαν σίγουρα σχέση με τους Φιλίππους. Αποτελούσε δηλαδή ένα σημαντικό πέρασμα και κώμη για τον Φίλιππο και λόγω των παραδείσιων νερών δίπλα επειδή μπορούσαν να ποτίσουν τα άλογα, αλλά και αργότερα με τους Ρωμαίους που κατέκτησαν την περιοχή, να αποτελεί την ευρύτερη χώρα των Φιλίππων».

Όπως τονίζει η κα. Πουλιούδη, «αν κανείς ανατρέξει στα αντικείμενα που έχουν βρεθεί, μπορεί να το επιβεβαιώσει. Από επιτύμβιες επιγραφές και από την ονοματολογία προκύπτει ότι ήταν Θράκες. Για παράδειγμα, έχουμε μια επιγραφή του 3ου αιώνα π.Χ., που αναδεικνύει ένα θρακικό όνομα. Ακόμα, όλες οι επιτύμβιες επιγραφές μέχρι και τη Νεολιθική Εποχή είναι γραμμένες στην ελληνική, μετά κάνουν μια καμπή με το λατινικό αλφάβητο με τα θρακικά ονόματα να αναγράφονται στα λατινικά».