Ο πλούτος των γεφυριών της Δράμας ως σημείο αναφοράς
Χαρακτηρισμός τριών γεφυριών
ως μνημείων αρχιτεκτονικής
στο Βαθύτοπο Κ. Νευροκοπίου
Μιλάνε στον «Π.Τ.» ο πρωτεργάτης της υπόθεσης κ. Αβραμίδης και ο αρχαιολόγος της ΕΦΟΑ Δράμας κ. Καραβελίδης
Του Θανάση Πολυμένη
ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ εξέλιξη, έχουμε όσον αφορά το ζήτημα της διάσωσης ορισμένων γεφυριών στην περιοχή της Δράμας και συγκεκριμένα στην περιοχή του Βαθυτόπου, στο Δήμο Κ. Νευροκοπίου.
Τα καλά νέα έρχονται από τη Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων, η οποία ανήκει στην Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης Μουσείων και Τεχνικών Έργων του Υπ. Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Η εν λόγω υπηρεσία, η οποία έχει έδρα και στην Ξάνθη, στις 10 Νοεμβρίου ανακοίνωσε την απόφαση χαρακτηρισμού «ως μνημείων, λόγω αρχιτεκτονικής, κοινωνικής και τεχνικής σημασίας, τριών πέτρινων γεφυριών στην περιοχή του οικισμού Βαθυτόπου, στο Κάτω Νευροκόπι Νομού Δράμας».
Η απόφαση αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς πρόκειται για τρία συγκεκριμένα γεφύρια, τα οποία παρουσιάζουν χαρακτηριστικά στοιχεία της κατασκευής τους και αξιόλογα δείγματα της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
Όπως αναφέρεται αναλυτικότερα στην απόφαση της Διεύθυνσης Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων, «τα τρία πέτρινα γεφύρια στην περιοχή του οικισμού Βαθυτόπου, στο Κάτω Νευροκόπι Νομού Δράμας, της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας χωρίς τις μεταγενέστερες επεμβάσεις, καθώς είναι αξιόλογα δείγματα της αρχιτεκτονικής και κατασκευαστικής τέχνης της εποχής τους αλλά και της οικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης της περιοχής της Δράμας, διατηρούν την αυθεντικότητά τους σε μεγάλο βαθμό, αποτελούν αξιόλογα δείγματα της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής όπως αυτή διαμορφώθηκε στην περιοχή τον 19ο και 20ό αιώνα και τεκμήρια της εξέλιξης της περιοχής από αρχιτεκτονική, ιστορική και κοινωνική άποψη».
Επί της απόφασης αυτής, η υπηρεσία επισημαίνει την ότι σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, «απαγορεύεται οποιαδήποτε επέμβαση επί των ανωτέρω μνημείων (επισκευή, συντήρηση, προσθήκη) ή οποιαδήποτε οικοδομική δραστηριότητα πλησίον αυτών χωρίς προηγουμένως να ζητηθεί η έγκριση του Υπ. Πολιτισμού και Αθλητισμού δια των αρμοδίων Υπηρεσιών». Την απόφαση υπογράφει η αναπληρώτρια ελλείποντος προϊσταμένου της Διεύθυνσης κιας. Ιωάννη Καράνη, Αρχιτέκτων Μηχανικός με Α΄β.
Πώς ξεκίνησε η υπόθεση αυτή;
Ο «Πρωινός Τύπος», στην αναζήτησή του να δει πώς ξεκίνησε αυτή η υπόθεση και φτάσαμε σ’ αυτή την ιδιαίτερα θετική απόφαση του χαρακτηρισμού των γεφυριών στην περιοχή του Βαθυτόπου ως μνημείων, βρήκε τον πρωτεργάτη αυτής της ενέργειας.
Πρόκειται για τον κ. Νίκο Αβραμίδη, κάτοικο του Βαθυτόπου και μέλος του Τοπικού Συμβουλίου της Κοινότητας Βαθυτόπου, ο οποίος έκανε από την αρχή όλη αυτή τη διαδικασία.
Μιλώντας στον «Πρωινό Τύπο» ο κ. Αβραμίδης, μας λέει ότι αρχικά είχε θέσει το αίτημά του στο Τοπικό Συμβούλιο της Κοινότητας, προκειμένου να ξεκινήσει μια διαδικασία για τη συντήρηση των γεφυριών και την αναβάθμισή τους. Ο ίδιος ετοίμασε την αίτηση την οποία υπέγραψε όλο το Κοινοτικό Συμβούλιο και την κατέθεσε στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας μαζί με φωτογραφίες και κάποια πρώτα στοιχεία.
Η επόμενη κίνηση, ήταν η δεύτερη αίτηση στη Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων στην Ξάνθη. Η έναρξη των αιτήσεων έγινε πριν από δύο χρόνια περίπου. Στη συνέχεια ακολούθησε η επίσκεψη αρμοδίων για να δουν από κοντά τα γεφύρια, έκαναν αυτοψία και τελικά έστειλαν το φάκελο στο Υπ. Πολιτισμού στην Αθήνα.
Όπως μας εξηγεί ο κ. Αβραμίδης, οι αρμόδιοι υπάλληλοι προχώρησαν τη διαδικασία και τελικά φτάσαμε στην τελική ευχάριστη απόφαση του χαρακτηρισμού των τριών γεφυριών ως μνημεία και άρα διατηρητέα.
Ερωτώμενος για το αν ο ίδιος διαθέτει κάποια ιστορικά στοιχεία για τα συγκεκριμένα γεφύρια, σημειώνει ότι δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο που να πιστοποιεί άμεσα πότε κατασκευάστηκαν, παρ’ όλα αυτά, χρονικά τα τοποθετεί τόσο στη Βυζαντινή περίοδο, όσο και την εποχή της Τουρκοκρατίας. Σημειώνει πάντως ιδιαίτερα ότι, σημαντική ήταν η προσφορά της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας όσο της Διεύθυνσης Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων από την Ξάνθη, οι οποίοι έκαναν τη δική τους καταγραφή.
Η συμβολή των αρχαιολόγων
Στον «Πρωινό Τύπο» μίλησε επίσης ο κ. Μιχάλης Καραβελίδης, αναπληρωτής προϊστάμενος του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας, ο οποίος μελέτησε ιδιαίτερα τα γεφύρια και συνέβαλε σημαντικά στην συμπλήρωση του φακέλου για την τελική πρόταση χαρακτηρισμού τους ως μνημείων.
Όπως σημειώνει μεταξύ άλλων στον «Πρωινό Τύπο» ο κ. Καραβελίδης για την πρόταση που κατατέθηκε, «είναι μια καλή αρχή» παρ’ όλα αυτά τονίζει ότι για διάφορους λόγους δεν έγινε κατορθωτό να υπάρξει μια μικρή μελέτη, η οποία θα ενέκρινε τις επεμβάσεις για την ανάδειξη των γεφυριών.
Ερωτώμενος σε ποια χρονική περίοδο τοποθετούνται τα γεφύρια αυτά, ο κ. Καραβελίδης σημειώνει ότι έχουν αρκετά στοιχεία από την οθωμανική εποχή. Παρ’ όλα αυτά, στο ένα από αυτά πρέπει να υπάρχουν στοιχεία στις βάσεις του από τη ρωμαϊκή και τη βυζαντινή εποχή. «Για να διαπιστωθεί όμως αυτό θα πρέπει να γίνουν κάποιες τομές» τονίζει και συμπληρώνει: «Ουσιαστικά αυτά είναι πεζογέφυρες. Στο πέρασμα των αιώνων, τα προβλήματα παρέμεναν κοινά. Οπότε επισκεύαζαν ή ανασκεύαζαν πάνω στα υπάρχοντα γεφύρια και έτσι είχαμε προσθήκες σύμφωνα με τις τεχνικές οι οποίες εξελισσόντουσαν στο χρόνο. Και έτσι έχουμε αυτές τις μεταποιήσεις».
Και άλλα γεφύρια στο Νομό Δράμας
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει ακόμα ο κ. Καραβελίδης, σχετικά με ένα ακόμη γεφύρι στον Ξηροπόταμο, για το οποίο έχει ξεκινήσει μια διαδικασία σύνταξης φακέλου, ώστε να μπορέσει στη συνέχεια να χαρακτηριστεί και αυτό ως μνημείο. Για το γεφύρι αυτό, έχει ήδη υπάρξει ένα τοπογραφικό από το Δήμο Δράμας.
Αναφέρεται ακόμα και σε άλλα 40 περίπου γεφύρια, τα οποία βρίσκονται στην περιοχή του Δήμου Παρανεστίου και ο ίδιος κάνει προσπάθεια με φορείς της περιοχής, ώστε να γίνει μια συνολική αναγνώρισή τους. Μόνο που όπως εξηγεί έχουν πολύ δρόμο ακόμα και σημειώνει: «Παρεμβάσεις δεν μπορούν να γίνονται στα γεφύρια, ασχέτως αν είναι χαρακτηρισμένα ή όχι. Από την στιγμή που αυτά είναι πάνω από 100 χρόνων, αυτοδικαίως υπάγονται στον αρχαιολογικό νόμο. Αυτό που θα πρέπει να γίνει, είναι αρχικά ένα αίτημα για τον χαρακτηρισμό τους, να χαρακτηριστούν συνολικά και να υπάρξει μια μελέτη. Υπάρχουν χρηματοδοτικά εργαλεία από το Υπουργείο και μπορεί με μια συνολική μελέτη να γίνουν όλα μαζί».
Επισημαίνει χαρακτηριστικά, ότι, «η Δράμα έχει μεγάλο πλούτο στον τομέα αυτό, και είναι μια ενότητα που λείπει από την περιοχή. Τα γεφύρια είναι ένα κομμάτι, που μπορεί να απευθυνθεί σε επισκέπτες και τουρίστες στην περιοχή, οι οποίοι έχουν μια αγάπη για τη φύση, κάνουν πεζοπορίες κτλ. Αν όλα αυτά συνδεθούν μεταξύ τους, μπαίνουμε σε ένα Ευρωπαϊκό Δίκτυο Λίθινων Γεφυριών και αποτελούν μια ενότητα προορισμού.
Όπως για παράδειγμα μπορεί να γίνει και έχει ξεκινήσει με τα Οχυρά, που είναι ένας πλούτος αφανής, που πολύ εύκολα μπορεί να τα μετατρέψει σε σημείο αναφοράς για τον τόπο μας. Μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα».
Καταλήγοντας, τονίζει ιδιαίτερα ότι «αυτό που δεν είναι εύκολο να γίνει, είναι η σύνδεση των φορέων. Θα πρέπει συστρατευμένοι να στεκόμαστε απέναντι στις ιδέες και κυρίως να επικοινωνούμε, έτσι ώστε ο καθένας να ξέρει τι μπορεί να προσφέρει στο τραπέζι όταν αυτό αρχίσει να οργανώνεται».
Ο «Π.Τ.» ευχαριστεί τόσο τον κ. Νίκο Αβραμίδη όσο και τον κ. Μιχάλη Καραβελίδη για τις φωτογραφίες.
