Εκδήλωση της Ιεράς Μητρόπολης Δράμας
«Η Εικόνα της Γέννησης
του Χριστού στην Τέχνη»
Με δηλώσεις του στον «Π.Τ.» ο κ. Διαλεκτόπουλος αναλύει τους συμβολισμούς από τις εικόνες της γέννησης στην Ορθοδοξία και στον Καθολικισμό
Του Θανάση Πολυμένη
ΜΙΑ ΠΟΛΥ ενδιαφέρουσα εκδήλωση με κεντρικό θέμα: «Η Εικόνα της Γέννησης του Χριστού στην Τέχνη», διοργανώθηκε το βράδυ της Παρασκευής 16 Δεκεμβρίου.
Η εκδήλωση διοργανώθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Δράμας, πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας και βασικός ομιλητής ήταν ο κ. Αθανάσιος Διαλεκτόπουλος, Δρ. Βυζαντινολογίας, Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Π.Ε. Δράμας.
Για το θέμα μίλησε στον «Πρωινό Τύπο» ο κ. Διαλεκτόπουλος, αναλύοντάς μας τον τρόπο με τον οποίο συμβολίζεται η γέννηση του Χριστού στις διάφορες τεχνοτροπίες, τόσο μέσω της Ορθοδοξίας και το Βυζάντιο, όσο και μέσω της Καθολικής Εκκλησίας.
Όπως μας εξηγεί ο κ. Διαλεκτόπουλος, «έχουμε την απεικόνιση της γέννησης του Χριστού όπως την ξέρουμε εμείς εδώ, αλλά και όπως αυτή παρουσιάζεται από τους Καθολικούς. Για παράδειγμα, εμείς εδώ παρουσιάζουμε εικαστικά την γέννηση του Χριστού να γίνεται μέσα σε ένα σπήλαιο, αυτό της Βηθλεέμ. Αντίθετα, οι Καθολικοί παρουσιάζουν τη σκηνή αυτή να γίνεται σε ένα στάβλο ή σε κάποια ερείπια σπιτιού, το οποίο ουσιαστικά είναι το σπίτι του προπάτορα Δαυΐδ. Σκοπός των καθολικών, είναι να δείξουν ότι ο Ιησούς προέρχεται από το γενεαλογικό δέντρο του Δαυΐδ».
Όπως μας εξηγεί ο κ. Διαλεκτόπουλος, «περαιτέρω οι καθολικοί απεικονίζουν στις δικές τους εικαστικές εκφράσεις και πολλά πρόσωπα της καθημερινότητας. Δηλαδή, ενώ σ’ εμάς είναι καθορισμένα τα εικαστικά πρότυπα, στη Δύση λαμβάνουν χώρα πάντα σε κάποια ειδυλλιακά τοπία με φόντο τα περιγράμματα κάποιας πόλης. Επίσης, στην εικόνα αυτή, περιβάλλονται και πρόσωπα των δωρητών, οι οποίες ουσιαστικά είναι αφιερωματικές εικόνες και θέλουν να αποθανατίσουν οι ίδιοι οι δωρητές τον εαυτό τους μέσα στη σκηνή της γέννησης».
Σημειώνει ιδιαίτερα εδώ ο κ. Διαλεκτόπουλος, «στη Δύση, αυτές οι εικόνες δεν λογίζονται με θεολογικό χαρακτήρα, αλλά μιλάμε για πίνακες ζωγραφικής με θρησκευτικό περιεχόμενο».
Ερωτώμενος για τους συμβολισμούς που υπάρχουν στις εικόνες γέννησης του Χριστού, ο κ. Διαλεκτόπουλος σημειώνει: «Υπάρχουν πάρα πολλοί συμβολισμοί. Για παράδειγμα έχουμε αρχικά το ίδιο το βρέφος και το πλύσιμο του βρέφους. Όπου ουσιαστικά γίνεται αναγωγή σε αρχαιοελληνικές παραστάσεις όπου και εκεί έχουμε το πλύσιμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε κάποιο ψηφιδωτό δαπέδου, αλλά και το πλύσιμο του Διονύσου από τις Νύμφες και οι καλλιτέχνες τα πρώτα χριστιανικά χρόνια δανείζονται τις σκηνές αυτές από τα αρχαιοελληνικά πρότυπα, παρουσιάζοντας το πλύσιμο του Χριστού με τον ίδιο τρόπο. Το πλύσιμο του παιδιού, θέλει να δείξει ότι το παιδί έχει γεννηθεί αρτιμελές και υγιές».
Ο κ. Διαλεκτόπουλος αναφέρεται ακόμα και στις λεγόμενες αμφιβολίες του Ιωσήφ: «Στις ορθόδοξες εικόνες, ο Ιωσήφ δεν κάθεται ποτέ δίπλα στην Παναγία σε αντίθεση με τους καθολικούς. Κάθεται παράμερα, σκεπτικός και προσπαθεί να καταλάβει, πώς είναι δυνατόν η Παναγία, παρθένα ούσα, να γεννήσει παιδί. Και συχνά έχει κοντά της κάποιον βοσκό να είναι σε συνομιλία μαζί της. Σε κάποιες ρωσικές εικόνες του 17ου αιώνα, ο συνομιλητής αυτός παρουσιάζεται σαν τον διάβολο. Ένσπειρε λόγια στο Ιωσήφ για την Παναγία, όταν δεν μπορεί μια γυναίκα παρθένα να γεννήσει παιδί».
Ερωτώμενος σχετικά με τον συμβολισμό που αποδίδεται στους τρεις μάγους ο κ. Διαλεκτόπουλος εξηγεί: «Όσον αφορά τους μάγους, αυτοί εμφανίζονται σε τρεις διαφορετικές ηλικίες και σε τρία διαφορετικά χρώματα. Ο ένας είναι λευκής φυλής, ο άλλος μελαμψός και ο τρίτος αφρικανικής φυλής. Τόσο αυτό, όσο και οι διαφορετικές ηλικίες, θέλουν να δείξουν ότι άνθρωποι των χρωμάτων, των φυλών και όλων των ηλικιών, προστρέχουν να προσκυνήσουν τον γεννηθέντα Χριστό».
