Μια ενδιαφέρουσα ημερίδα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους
Η κρίση στην ελληνική κοινωνία
μέσα από την ταινία μικρού μήκους
Του Θανάση Πολυμένη
ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ της Κυριακής 17 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο του 40ου Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Δημοτικού Ωδείου Δράμας, ημερίδα με θέμα: «Η Κρίση στην ελληνική κοινωνία μέσα από την ταινία μικρού μήκους».
Η οικονομική και κοινωνική κρίση στην ελληνική κοινωνία των τελευταίων ετών, αποτυπώθηκε στην τέχνη πρώτα μέσω των ταινιών μικρού μήκους. Η μικρή φόρμα και διάρκεια, επιτρέπει την γρήγορη αποτύπωση στη μεγάλη οθόνη. Επί της ουσίας, πρόκειται για μια διημερίδα με το ίδιο θέμα, η οποία πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στις 24 και 25 Απριλίου στην Αθήνα, από το Φεστιβάλ Δράμας, σε συνδιοργάνωση με το Πάντειο Πανεπιστήμιο και με τη συνεργασία του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου. Μέρος αυτής της διημερίδας, μεταφέρθηκε στη Δράμα και παρουσιάστηκε στο κοινό της πόλης, το οποίο όμως, να σημειώσουμε, ότι απουσίαζε ιδιαίτερα. Η παρουσίαση της ημερίδας έγινε σε μια σχεδόν άδεια αίθουσα με ελάχιστους ανθρώπους.
Ο «Πρωινός Τύπος», είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με ορισμένους από τους ομιλητές, οι οποίες αναφέρθηκαν στο θέμα το οποίο είχαν να παρουσιάσουν.
Ο κ. Αντώνης Παπαδόπουλος.
Α. Παπαδόπουλος – Η αποτύπωση της κρίσης
Μιλώντας στον «Π.Τ.» ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Δράμας κ. Αντώνης Παπαδόπουλος, αναφέρθηκε στη διαπίστωση ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια θεματική είσοδος της θεματολογίας περί κρίσεως στην ταινία μικρού μήκους. Όπως εξηγεί, «μας φάνηκε πολύ ενδιαφέρον να διερευνήσουμε τα αίτια, τις εκφάνσεις, όπως αποτυπώνεται η κρίση στον κινηματογράφο. Μια από τις ιδιομορφίες της που γνωρίζουμε, είναι η αμεσότητα. Μπορεί πολύ γρήγορα να φτάσει από την σύλληψη της ιδέας, στην πραγμάτωση της ιδέας. Αυτή η ταχύτητα λοιπόν, την καθιστά και έναν κατά την γνώμη μου, χρονικογράφο του καιρού μας, όπως είναι και ο τίτλος της εισήγησής μου. Δηλαδή όπως ήταν παλιά οι ρουμπρίκες στις εφημερίδες, του χρονικογράφου, έτσι είναι σε ένα μεγάλο μέρος και η μικρού μήκους ταινία. Μπορεί και αποτυπώνει τη ζέουσα κοινωνική πραγματικότητα και δεν θα μπορούσε να μην αποτυπώσει την κρίση. Και την έχει αποτυπώσει με άμεσο και με έμμεσο τρόπο.
Με άμεσο όταν οι χαρακτήρες ζουν και δρουν κάτω από το βάρος, το δράμα των επιπτώσεων της κρίσης, αλλά και ως φόντο, όταν οι γύρω μας, ο περίγυρος των ηρώων, των χαρακτήρων της ταινίας, υφίστανται τα δεινά της κρίσης.
Έτσι λοιπόν έχουμε ακόμα και χιουμοριστικές εκδηλώσεις της κρίσης, όπως οι περίφημες και αλλεπάλληλες συνεντεύξεις για να βρεις εργασία, η ξαφνική αποπομπή σου από την εργασία όπου καταρρέει όλο το οικοδόμημα και στο σπίτι σου, με τη γυναίκα και το παιδί σου, ή ακόμα και πιο τραγικές εκφάνσεις: η οικογένεια δεν μπορεί να αντέξει τα έξοδα της θεραπείας του καρκινοπαθούς γιου, γιατί δεν έχει τα απαραίτητα εισοδήματα και έτσι αναγκάζεται να πουλήσει το μοναδικό διαμέρισμα που έχει.»
Όπως επισημαίνει ο κ. Παπαδόπουλος, «ουσιαστικά για το Φεστιβάλ, είναι η πρώτη φορά που γίνεται μια τέτοια απόπειρα παντρέματος κινηματογραφικής και πανεπιστημιακής κοινότητας, προβληματικού κινηματογραφικού και ακαδημαϊκού».
Η κα. Μαρία Παραδείση.
Μ. Παραδείση – Η γυναίκα στην ταινία μικρού μήκους
Η κα. Μαρία Παραδείση, Ιστορικός Κινηματογράφου, Επίκουρη Καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, αναφέρει ότι ασχολήθηκε κυρίως με το θέμα των έμφυλων σχέσεων: «Δηλαδή με την παρουσία των γυναικών σ’ αυτές τις ταινίες. Παρατήρησα ότι από τις 13 ταινίες μόνο στις δύο πρωταγωνιστούν γυναίκες, παρ’ όλο που η κρίση έχει περισσότερα και πιο σημαντικά θύματα τις γυναίκες. Και πλέον η κρίση, επιφορτίζει τις γυναίκες με πολύ περισσότερα καθήκοντα φροντίδας, που παλιά τα έκαναν οι μετανάστριες λόγω της κρίσης. Έτσι ασχολούμαι με τις δύο αυτές ταινίες που έχουν πρωταγωνίστριες γυναίκες και βλέπω σε αντίθεση δύο άλλες ταινίες, απ’ όπου το γυναικείο φύλο εκλείπει σχεδόν ολοκληρωτικά. Και βλέπω τι παίζει στη μια περίπτωση και τι παίζει στην άλλη.
Στην πρώτη περίπτωση, στις δύο ταινίες που πρωταγωνιστούν γυναίκες, έχουμε κυριολεκτικά ανθρώπινες υπάρξεις από τον πάτο της κοινωνικής ιεραρχίας. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε μια γυναίκα, οικιακή βοηθό και ξένη, που είναι επιφορτισμένη με τη φροντίδα μιας ηλικιωμένης γυναίκας.
Στη δεύτερη περίπτωση, έχουμε μια μονογονεϊκή οικογένεια, μια γυναίκα η οποία προφανώς δεν έχει πια τους πόρους να κρατήσει το παιδί της και αναγκάζεται να το αφήσει σε ένα ίδρυμα για παιδιά.
Σε αντιπαράθεση μ’ αυτές τις δύο, βλέπουμε μια ταινία που εξερευνά τον πρωτόγονο ανδρισμό του νεοναζισμού και μια δεύτερη ταινία, που εξερευνά τον γιάπικο ορισμό της νεοφιλελεύθερης δανέζικης κοινωνίας».
Ερωτώμενη γιατί απουσιάζει η γυναίκα ως πρωταγωνίστρια από την ταινία μικρού μήκους, η κα. Παραδείση τονίζει: «Δεν είναι η μοναδική περίπτωση. Ζούμε σε πατριαρχικές κοινωνίες, δεν πιστεύω ότι γίνεται επίτηδες από τους σκηνοθέτες, το αντίθετο. Και μάλιστα μια ταινία είναι από έναν σκηνοθέτη που ασχολείται πολύ μ’ αυτό το θέμα. Ζούμε σε πατριαρχικές κοινωνίες όπου ο ρόλος της γυναίκας είναι πάντα υποβαθμισμένος. Και οι ταινίες δεν μπορούν παρά να είναι αντανάκλαση μια συγκεκριμένης κοινωνίας, με συγκεκριμένες ιεραρχίες και αξίες».
Ο κ. Βασίλης Σακκάς και η κα. Γιάννα Αθανασάτου.
Γ. Αθανασάτου – Πολύτιμη αποτύπωση
Η κα. Γιάννα Αθανασάτου, Ιστορικός Κινηματογράφου, διδάσκει στο Τμήμα Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κινηματογραφικές Σπουδές και Σπουδές Ελληνικού Πολιτισμού σε θέματα Κινηματογράφου στο Ανοιχτό Ελληνικό Πανεπιστήμιο. Μιλώντας στον «Π.Τ.» η κα. Αθανασάτου, σημειώνει ότι έχει εμπλακεί στο Φεστιβάλ για 3 χρονιές, το 2005, το 2016 και φέτος και είχε την χαρά να δει και να παρακολουθήσει την παραγωγή κάθε χρονιάς.
Όπως μας λέει, «το πρώτο στοιχείο που θα ήθελα να επισημάνω, είναι ότι το Φεστιβάλ Δράμας σ’ αυτά τα 40 χρόνια, προσφέρει μια πολύτιμη αποτύπωση του κινηματογραφικού τοπίου, της κινηματογραφικής παραγωγής, αλλά και τις σχέσεις, τις εξελίξεις και τις μεταβολές της ελληνικής κοινωνίας, όπως τις βλέπουμε μέσα από τις ταινίες. Από αυτή την άποψη και μόνο, είναι κατ’ αρχάς μια πολύτιμη παρακαταθήκη γνώσης και για τις επόμενες γενιές και τη μελέτη».
Η κα. Αθανασάτου, τονίζει επίσης «σε όλα τα χρόνια της κρίσης ο κινηματογράφος παρακολούθησε αυτές τις διαστάσεις που είχε στην ελληνική κοινωνία, ωστόσο η χρονιά του 2016 ήταν μια χρονιά κορύφωσης, όπου η κρίση όπως την είδαμε μέσα από πολύ ενδιαφέρουσες και αξιόλογες ταινίες, παρουσιάστηκε με πάρα πολλές διαφορετικές μορφές.»
Β. Σακκάς – Πολιτισμικές διαστάσεις
Ο κ. Βασίλης Σακκάς, ασχολείται με την πολιτιστική διαχείριση και είναι πρόεδρος του Συλλόγου Πολιτισμολόγων Θεσσαλίας. Πρόκειται για έναν φορέα ο οποίος φιλοξενεί κάθε χρόνο τις βραβευμένες ταινίες του Φεστιβάλ Δράμας.
Όπως ο ίδιος επισημαίνει, «άρχισα να έρχομαι στη Δράμα εν καιρώ κρίσης από το 2012 και ύστερα, άρα τη μεγαλύτερη παραγωγή των ταινιών που αφορούν την κρίση την έχω ζήσει. Προσπαθώ να αποτυπώσω κυρίως τις πολιτισμικές και αισθητικές διαστάσεις όπως προβάλλονται μέσα από τις ταινίες, κυρίως των παραγωγών 2013 και 2016 που είναι χρονιές ορόσημα για την παραγωγή ταινιών που αφορούν την ελληνική κρίση, τόσο από πολιτισμική άποψη όσο και από οικονομικής.»
