Η πολυκυκλική Σταυροφορία
Γράφει ο Ν. Λυγερός
Αν βλέπουμε τις εννέα σταυροφορίες ως μια απλή επανάληψη της πρώτης, δεν καταλαβαίνουμε πώς λειτουργούν από το 1095 έως το 1291. Επιπλέον σε αυτό το πλαίσιο είναι αδιανόητο να βρεθεί συσχετισμός με τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου και την ισπανική Reconquista που τελείωνε το 1492 με την απελευθέρωση της Γρανάδας. Αν κάθε σταυροφορία ήταν απλώς η επανάληψη της προηγούμενης, πάλι θα είχαμε ένα πρόβλημα ερμηνείας με την πρώτη και την τελευταία. Στην πραγματικότητα κάθε χωριστή ανάλυση, απαγορεύει να αντιληφθούμε την ύπαρξη μιας πολυκυκλικής στρατηγικής, επειδή βλέπουμε μόνο το τακτικό επίπεδο και δεν συνειδητοποιούμε ότι καθυστέρησε την εισβολή των Τούρκων για δύο αιώνες κι επέτρεψε στην Ευρώπη να προετοιμαστεί και να αντισταθεί αποτελεσματικά. Τακτικές που λειτουργούν σε ένα αιωνόβιο πλαίσιο δεν μπορούν να είναι ανεξάρτητες. Δεν είναι μόνο η αρίθμησή τους που είναι ενδεικτική, αλλά και τα μαθήματα που προσφέρει η μια στην επόμενη. Έτσι έχουμε διαφορετικές προσεγγίσεις για τον ίδιο στόχο. Κι εδώ έχουμε ένα συνδυασμό από δύο κομβικά σημεία: τα Ιεροσόλυμα και η Μεσόγειος Θάλασσα. Από την άλλη, οι γενικευμένοι παίκτες αυτού του παιγνίου εξουσίας και μόνο παιγνίου δεν άλλαξαν για αιώνες. Έτσι η κλίμακα της ανάλυσης δεν μπορεί να περιοριστεί σε μερικούς μήνες ή ακόμα και χρόνια. Σε αυτήν την περίπτωση, ο Χρόνος είναι βέβαια αιωνόβιος. Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε όχι μόνο την αξία των γεγονότων, αλλά και τη σημασία των αρμονικών. Με αυτόν τον τρόπο βλέπουμε σολιτόνια, τσουνάμι και πολλά πολλά κύματα της στρατηγικής αυτής. Η μορφοκλασματική ανάλυση δείχνει κι εδώ ότι οι κρίσεις είναι πιο συχνές απ’ ό,τι θα περίμενε μια κλασική κατανομή του τύπου Gauss. Αυτό σημαίνει ότι το φαινόμενο είναι ενισχυμένο. Έτσι φαίνεται επιτέλους ένα χρονικό στρατηγικό μείγμα που αποτελεί ίχνος της πολυκυκλικής στρατηγικής. Βλέπουμε επίσης ότι οι αλλαγές πορειών δεν μπορούν να ερμηνευτούν ξεχωριστά. Και η χρήση της θάλασσας και όχι της ξηράς έδωσε τη δυνατότητα λόγω πιο επιλεγμένου στρατεύματος την άμεση πρόσβαση στον στόχο χωρίς επικίνδυνα και παράλογα ενδιάμεσα. Είναι λοιπόν πιο εύστοχο να ενοποιήσουμε αυτές τις σταυροφορίες και να μελετήσουμε την πολυκυκλική στρατηγική που αναδεικνύει νοητικά σχήματα, για να καταλάβουμε αυτό το κομμάτι της ιστορίας της Ανθρωπότητας.
