Το αντιπλημμυρικό σύστημα
της Δράμας και οι μεγάλοι αγωγοί
που διασχίζουν την πόλη μας
Του Θανάση Πολυμένη
Η ΕΛΛΑΔΑ γνώρισε την κλιματική κρίση για τα καλά το φετινό καλοκαίρι. Όχι ότι το φαινόμενο δεν ήταν γνωστό όλο το προηγούμενο διάστημα, όμως φέτος το ζήσαμε με τον πλέον έντονο τρόπο.
Από τη μια πλευρά οι λεγόμενες «μεγαπυρκαγιές», που έκαψαν χιλιάδες στρέμματα δασικής έκτασης και όχι μόνο, που έκαψαν σπίτια και από την άλλη πλευρά, οι «μεγαπλημμύρες», που κατέστρεψαν τον θεσσαλικό κάμπο με την υπερκαταιγίδα Daniel. Νομίζω ότι πλέον μπορούμε να προσθέτουμε τη λέξη «μέγα», καθώς τα φαινόμενα αυτά ήταν ιδιαίτερα ακραία σε κάθε περίπτωση.
Ήταν ίσως από τα χειρότερα σενάρια που θα μπορούσαμε να είχαμε προβλέψει, και τελικά τα ζήσαμε, με πρώτο και … χειρότερο να εκκενώνεται το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, να εκκενώνονται οικισμοί στις πυρκαγιές, και από την άλλη ολόκληρα χωριά να βουλιάζουν στο νερό και στη λάσπη και την πόλη του Βόλου σχεδόν να καταστρέφεται και να μην έχει νερό για μέρες ολόκληρες και άλλα πολλά.
Με αφορμή την κατάσταση αυτή, ο «Π.Τ.» είχε δημοσιεύσει σε προηγούμενο σημείωμα στις 15 Σεπτεμβρίου, άρθρο με τίτλο: «Ανάγκη μελέτης για ολιστική αντιπλημμυρική αντιμετώπιση των χειμάρρων στη Δράμα».
Η σημερινή κατάσταση στη Δράμα
Το να μιλάει κανείς για τα αντιπλημμυρικά έργα σε μια πόλη, είναι πάντα ένα επίκαιρο ζήτημα. Πλέον, η κλιματική κρίση επιβάλλει να δούμε με μια διαφορετική ματιά τα πράγματα και φυσικά να προβούμε στις ενέργειες εκείνες – ως πολιτεία πάντα – για όσα πρέπει να γίνουν.
Τα στοιχεία που θα παρατεθούν παρακάτω, μπορεί σε πολλούς να είναι άγνωστα, όμως οι παλαιότεροι που τα έζησαν και τα είδαν να υλοποιούνται, σίγουρα θα θυμηθούν τα έργα που έγιναν κατά τη δεκαετία του 1960 και μετά, μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και λίγο αργότερα.
Πρόκειται για σημαντικά αντιπλημμυρικά έργα που έχουν γίνει στην πόλη της Δράμας εκείνες τις τρεις δεκαετίες, τα οποία ακόμα και σήμερα προφυλάσσουν πραγματικά την πόλη μας… ως κόρη οφθαλμού!
Μπορεί να μην είναι εμφανή, μπορεί αρκετοί νεότεροι να μην τα γνωρίζουν, όμως υπάρχουν κάτω από πολλούς κεντρικούς δρόμους της πόλης. Κι αν λέμε σήμερα ότι η Δράμα δεν πλήττεται από πλημμύρες, αυτό γίνεται επειδή κάποτε, κάποιοι άνθρωποι, δούλεψαν εντατικά και κυρίως με προνοητικότητα.
Τα στοιχεία που παρατίθενται παρακάτω, προέρχονται από το αρχείο του «Πρωινού Τύπου», εννοείται από δημοσιεύματα που έχουν γίνει κατά καιρούς παλαιότερα, ενώ βοήθησαν σημαντικά άνθρωποι που γνωρίζουν για όλα αυτά.
Πάντως, με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε ότι κάτω από τους δρόμους της Δράμας, υπάρχουν αρκετά «εκατομμύρια δραχμές», τα οποία σήμερα προστατεύουν την πόλη της Δράμας.
Δύο σημαντικοί δήμαρχοι
Αξίζει να ειπωθεί εδώ, ότι, για όλα αυτά τα σημαντικά αντιπλημμυρικά έργα, την ευθύνη έχουν δύο από τους σημαντικότερους δημάρχους που πέρασαν από τη Δράμα. Ο πρώτος είναι ο Αναστάσιος Μακρής, που θήτευσε ως δήμαρχος αμέσως μετά τη Μεταπολίτευση για δύο συνεχόμενες θητείες, και στη συνέχεια ο Σωκράτης Δημητριάδης, από το 1982 επίσης για δύο συνεχόμενες θητείες.
Μπορεί σήμερα να μην βρίσκονται εν ζωή, όμως φεύγοντας άφησαν πίσω τους μια σημαντική παρακαταθήκη, για τα μεγαλύτερα έργα που θα μπορούσαν ποτέ να γίνουν για την πόλη της Δράμας: τα αντιπλημμυρικά της.
Το σημαντικό εδώ είναι ότι, μπορεί οι δύο άνδρες να βρισκόντουσαν σε διαμετρικά αντίθετες παρατάξεις, όμως ο Σ. Δημητριάδης συνέχισε χωρίς καμιά λοξοδρόμηση τις μελέτες και τα έργα που ξεκίνησε ο προκάτοχός του Αν. Μακρής, και έτσι η Δράμα γλύτωσε χιλιάδες κυβικά νερού όλα αυτά τα χρόνια στους δρόμους της πόλης.
Ο ξεροχείμαρρος Μοναστηρακίου
Στο σημείο αυτό αξίζει μια σημείωση για τους αναγνώστες μας: το πρώτο μεγάλο αντιπλημμυρικό έργο, είναι το κλείσιμο του ξεροχειμάρρου Μοναστηρακίου, που είχε γίνει πολύ πριν.
Πληροφοριακά μόνο σ’ αυτό το κείμενο, ο ξεροχείμαρρος Μοναστηρακίου, περνάει κάτω από την οδό της 19ης Μαΐου, κάτω από τη γέφυρα Αντιγόνου και εκβάλει στο ποτάμι της Αγίας Βαρβάρας στην περιοχή της γέφυρας Ζώνκε.
Το έργο αυτό ξεκίνησε αρχές της δεκαετίας του 1960 και ολοκληρώθηκε αρχές δεκαετίας 1970. Δήμαρχος τότε ο αείμνηστος Νικηφορίδης και βουλευτής ο αείμνηστος Περ. Κάβδας. Περισσότερα όμως για αυτό σε επόμενο δημοσίευμα.
Χείμαρρος Καλλιφύτου και άλλα έργα
Το σημαντικότερο έργο μετά την κάλυψη του ξεροχειμάρρου Μοναστηρακίου, αποτελεί η επικάλυψη του ξεροχειμάρρου Καλλιφύτου. Από τα σπουδαιότερα έργα, καθώς όσοι από τους παλαιότερους κατοίκους αυτής της πόλη θυμούνται, ο χείμαρρος αυτός κατεβάζει πάντα μεγάλες ποσότητες νερού. Παλαιότερα πλημμύριζε συχνά την πόλη αν και ήταν αρκετά βαθύς. Περιοχές γύρω από το σημερινό διοικητήριο, τη σημερινή περιοχή της ανάπλασης στην οδό Χελμού, την περιοχή των Σαράντα Εκκλησιών αλλά και παρακάτω, γνώριζαν πάντα τη μανία του χειμάρρου.
Το έργο της επικάλυψης του χειμάρρου Καλλιφύτου, ολοκληρώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στη συνέχεια από πάνω του δημιουργήθηκε η ανάπλαση που βλέπουμε σήμερα επί της οδού Χελμού.
Η επικάλυψη του χειμάρρου ξεκινάει από την οδό Κεφαλληνίας δυτικά από τον οικισμό Ρομά και ολοκληρώνεται λίγα μέτρα κάτω από την οδό Εθνικής Αμύνης, κάτω από το σημερινό πάρκο των Κυπρίων Αγωνιστών. Με την εκβολή του, συναντά το ποτάμι της Αγίας Βαρβάρας στον Αρκαδικό.
Πρόκειται για έναν τρίδυμο αγωγό μήκους περίπου 700 – 800 μέτρων, όπου εντός του καλυμμένου τμήματος, εκρέουν αγωγοί του παντορροϊκού δικτύου που συγκεντρώνονται κυρίως σε ορθογωνικό αγωγό διαστάσεων 1,10 Χ 0,70 μέτρα, που βρίσκεται κάτω από τον πυθμένα του τρίδυμου οχετού.
Μέσα λοιπόν απ’ αυτόν τον χείμαρρο, περνάει όλο εκείνο το νερό που βλέπουμε σήμερα να κατακλύζει τη λεγόμενη σωληνωτή ή ιρλανδική γέφυρα στην περιοχή πίσω από τη «ΝΕΟΓΑΛ». Παρεμπιπτόντως, για τη γέφυρα αυτή, η εταιρεία RAYCAP έχει αναλάβει τη χρηματοδότηση μελέτης για μια νέα κατασκευή, ώστε να μη διακόπτεται η κυκλοφορία των οχημάτων και να περιοριστεί η πλημμύρα στο οδόστρωμα.
Αγωγοί που εκρέουν στο χείμαρρο Καλλιφύτου
Ιδιαίτερη αξία έχει να αναφερθούμε στους άλλους μικρότερους χειμάρρους και ρέματα που εκρέουν στον επικαλυμμένο χείμαρρο Καλλιφύτου, έργα τα οποία δείχνουν το μέγεθος των αντιπλημμυρικών που έχουν συντελεστεί όλα εκείνα τα χρόνια, από τη Μεταπολίτευση και μετά μέχρι και τέλη της δεκαετίας του 1980.
Στόχος δεν είναι να κουράσουμε τους αναγνώστες μας, αλλά να διαφανεί τι πραγματικά υπάρχει κάτω από την πόλη της Δράμας και σήμερα δεν βλέπουμε πλημμυρικά φαινόμενα.
Ένας από τους αγωγούς που πέφτουν στον χείμαρρο Καλλιφύτου, είναι αυτός που διασχίζει την οδό Σαμοθράκης. Πρόκειται για έναν αγωγό που μαζεύει όλα τα νερά από Κορύλοβο και μέσα από στρατόπεδο Παπαργύρη, και δια μέσου της οδού Σαμοθράκης και από εκεί και την οδό Σαγγαρίου, καταλήγουν στον χείμαρρο Καλλιφύτου. Πρόκειται για πλακοσκεπή αγωγό, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 1980-1981.
Στη συνέχεια, ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε ένας ακόμα πλακοσκεπής αγωγός, ο οποίος συγκεντρώνει νερά από την οδό Μεσημβρίας που περνάει και διασχίζουν την οδό Γαληνού, φτάνουν μέχρι την οδό Φιλίππου στον Ι.Ν. Αγίων 12 Αποστόλων και από εκεί ο αγωγός στρίβει στην Βεργίνας και να μπει στην οδό Εφέδρων Αξιωματικών μέχρι την οδό Ηπείρου. Από εκεί φτάνει μέχρι τον χείμαρρο Καλλιφύτου.
Επίσης, νερά που κατεβαίνουν από την οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου, χύνονται στην Εθνικής Αμύνης και από εκεί στον χείμαρρο Καλλιφύτου.
Παρόμοιοι πλακοσκεπής αγωγοί υπάρχουν επίσης από τη νότια πλευρά του χειμάρρου, που συγκεντρώνουν ύδατα από τις περιοχές του Στενημάχου, των Αμπελοκήπων και των Σαράντα Εκκλησιών. Πρόκειται για αγωγούς που περνούν κάτω από τις γραμμές του τρένου και καταλήγουν στον ίδιο χείμαρρο και έτσι έχουν γλυτώσει όλες αυτές οι περιοχές από πλημμύρες και άλλα παρόμοια φαινόμενα.
Να σημειωθεί ότι, όλοι αυτοί οι αγωγοί ομβρίων υδάτων είναι σε σχήμα ανάποδο αυγού, ώστε το νερό να έχει μεγάλη δύναμη στο δάπεδό τους και να μπορούν να παρασέρνουν πέτρες και άλλα υλικά, για να μην εμποδίζεται το πέρασμά του με το να κλείσει ο αγωγός με τα χρόνια.
Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως, ότι, πέρα από τα όμβρια ύδατα που πέφτουν στον χείμαρρο Καλλιφύτου, εκβάλουν δυστυχώς και οχετοί, η ροή των οποίων προκαλεί δυσοσμία.
