Θα δώσει η νέα Δημοτική
Αρχή δεύτερη
ευκαιρία στο ποδήλατο;
Η πόλη της Δράμας χρειάζεται επιτέλους ένα μεγαλόπνοο σχέδιο βιώσιμης κινητικότητας
Γράφει ο Γιώργος Φιλτσόγλου, Νομικός
Τα τελευταία χρόνια όλο και συχνότερες είναι οι αναφορές στην έννοια της «βιώσιμης κινητικότητας». Πρόκειται για την έννοια της μετακίνησης ανθρώπων στον αστικό ή περιαστικό ιστό μιας πόλης με τρόπο, μεταξύ άλλων, φιλικό προς το περιβάλλον. Σημαντική συνεισφορά στην επίτευξη του στόχου της βιώσιμης κινητικότητας εντός μιας πόλεως έχει, αναμφίβολα, η συστηματική χρήση ποδηλάτου.
Το ποδήλατο αποτελεί το φιλικότερο προς το περιβάλλον μέσο μετακίνησης των ανθρώπων, καθώς δεν εκπέμπει ρύπους, ούτε απαιτεί σημαντικές ενεργειακές δαπάνες για την κατασκευή και τη συντήρησή του. Συγχρόνως, μέσω της χρήσης ποδηλάτου, επιτυγχάνεται η αποσυμφόρηση των αστικών κέντρων από υπερβολικό αριθμό οχημάτων και η μείωση του χρόνου μετακίνησης στον πυκνό πολεοδομικό ιστό. Η χρήση ποδηλάτου συμβάλλει επίσης στην βελτίωση της υγείας των πολιτών, άρα και στην ελάφρυνση του συστήματος υγείας και του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος, αλλά και στη δημιουργία υγιών κοινωνικών σχέσεων ανάμεσα στους χρήστες. Αν συμπεριλάβουμε στα οφέλη του ποδηλάτου και την υψίστης σημασίας στις μέρες μας εξοικονόμηση πόρων, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η χρήση ποδηλάτου ωφελεί πολλαπλά την κοινωνία.
Τα παραπάνω πολύ σημαντικά οφέλη της συστηματικής χρήσης ποδηλάτου για το άτομο και την κοινωνία φαίνεται ότι έχουν γίνει αντιληπτά εδώ και δεκαετίες σε πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μεγάλες πόλεις χωρών με δυσμενείς κλιματολογικές συνθήκες, ιδίως τον χειμώνα (π.χ. Δανία, Ολλανδία) το ποδήλατο αποτελεί το κυριότερο μέσο μετακίνησης εντός του αστικού ιστού. Για να επιτευχθεί αυτός ο σημαντικός στόχος βιώσιμης κινητικότητας, οι εκάστοτε δημοτικές αρχές έλαβαν στο παρελθόν δραστικά μέτρα και ρηξικέλευθες αποφάσεις, αλλάζοντας άρδην τη μορφή των αστικών τους κέντρων μέσω της ανάπτυξης ευρύτατων δικτύων ποδηλατοδρόμων. Ενώ είναι σίγουρο ότι οι συγκεκριμένες αποφάσεις θα συνάντησαν αρνητικά σχόλια και ποικίλλες αντιδράσεις εκείνες τις εποχές, πέτυχαν σε βάθος χρόνου τον στόχο τους να καθιερωθεί το ποδήλατο στη συνείδηση των πολιτών ως ένας βιώσιμος, ευχάριστος και οικονομικός τρόπος μετακίνησης. Με αυτόν τον τρόπο οδηγηθήκαμε στις καθαρές και φιλικές προς τους πολίτες Ευρωπαϊκές πόλεις του σήμερα.
Στην Ελλάδα οι αρμόδιες αρχές άργησαν αρκετά να συνειδητοποιήσουν τα οφέλη του ποδηλάτου. Λίγες είναι οι ελληνικές πόλεις που έχουν υιοθετήσει ολοκληρωμένο σχέδιο βιώσιμης αστικής κινητικότητας και έχουν αναπτύξει ευρύ δίκτυο ποδηλατοδρόμων. Παράλληλα, σε ορισμένες πόλεις, όπως η Θεσσαλονίκη, η προσπάθεια ανάπτυξης δικτύου ποδηλατοδρόμων είτε γίνεται αποσπασματικά, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η λειτουργικότητα του δικτύου, είτε συναντάει σθεναρές αντιδράσεις με αποτέλεσμα να παραπέμπεται συνεχώς σε μελλοντικά σχέδια. Υπάρχει βεβαίως και μια ακόμη κατηγορία πόλεων, ίσως η μεγαλύτερη στη χώρα μας, στις οποίες επικρατεί έλλειψη πρωτοβουλιών για την χρήση ποδηλάτου και την ανάπτυξη ποδηλατοδρόμων.
Η πόλη μας, η Δράμα, ανήκει σε αυτή την τελευταία μεγάλη κατηγορία πόλεων (τι πιο σύνηθες!). Από τη μια μεριά, κατά γενική ομολογία, οι γεωμορφολογικές συνθήκες είναι σχεδόν ιδανικές. Πιο συγκεκριμένα, απουσιάζουν οι μεγάλες κλίσεις εντός του αστικού ιστού που θα καθιστούσαν τη χρήση ποδηλάτου δύσκολη. Παράλληλα, καθώς η πόλη είναι σχετικά συμπαγής, οι αποστάσεις εντός του αστικού ιστού είναι από μέτριες έως μικρές και θα διανύονταν μέσω ποδηλάτου αρκετά εύκολα, σε μικρό χρονικό διάστημα. Από την άλλη μεριά, όμως, οι ποδηλατόδρομοι της Δράμας είναι ελάχιστοι και μη εξυπηρετικοί, ενώ περιορίζονται κυρίως σε περιοχές όπως η ανάπλαση και η είσοδος από την οδό Φιλίππου, δηλαδή σε περιοχές που αφορούν περισσότερο την ψυχαγωγία και λιγότερο την βιώσιμη μετακίνηση.
Οι συγκεκριμένοι ποδηλατόδρομοι, παρόλο που αυτή τη στιγμή δεν είναι ιδιαιτέρως λειτουργικοί, αποτέλεσαν τον καρπό μιας πρώτης προσπάθειας ανάπτυξης δικτύου στην πόλη μας, η οποία διήρκεσε περίπου 5 χρόνια και έπαυσε περίπου πριν από μια δεκαετία. Η παύση αυτή συνδέεται, όπως φαίνεται, με την ανάληψη της διακυβέρνησης του Δήμου από την απερχόμενη Δημοτική Αρχή. Είναι γεγονός πως εδώ και μια δεκαετία περίπου δεν επεκτάθηκε στην πόλη μας το δίκτυο ποδηλατοδρόμων που βρισκόταν σε αρχικό στάδιο, ενώ δεν δημιουργήθηκε κάποιος νέος αξιόλογος ποδηλατόδρομος σε άλλη περιοχή.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι η ευκαιρία που δόθηκε στους Δήμους εν μέσω πανδημίας, όταν δηλαδή η κυκλοφορία ήταν περιορισμένη, να λάβουν πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη ποδηλατοδρόμων, δεν αξιοποιήθηκε στην πόλη μας. Ακόμα και στο πολυδιαφημισμένο Β.Α.Α. της 19ης Μαΐου, το σχέδιο δηλαδή που αφορά τη βιώσιμη κινητικότητα στην πόλη μας και ολοκληρώθηκε πρόσφατα, δεν περιλαμβάνεται πουθενά το ποδήλατο! Όσον αφορά τα ηλεκτρικά ποδήλατα δημόσιας χρήσης που ο Δήμος παρήγγειλε και αναμένουμε, η χρήση τους εντός του υφιστάμενου αστικού ιστού κρίνεται επισφαλής, ενώ η προβλεπόμενη κατασκευή ποδηλατοδρόμων στον περιφερειακό Κορυλόβου μέσω της μεγάλης ανάπλασης που θα υλοποιηθεί προσανατολίζεται περισσότερο, για άλλη μια φορά, στην ψυχαγωγία.
Η νέα Δημοτική Αρχή που θα αναλάβει καθήκοντα από τον Ιανουάριο φαίνεται ότι περιελάμβανε στο προεκλογικό της πρόγραμμα κάποιους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης. Ωστόσο, πρόκειται προς το παρόν για απλές διακηρύξεις, ενώ δεν γίνεται κάποια συγκεκριμένη αναφορά στην ανάπτυξη δικτύου ποδηλατοδρόμων. Παράλληλα, αν λάβουμε υπόψη τη συνέντευξη που ο νέος Δήμαρχος παραχώρησε πρόσφατα στον Π.Τ., η επέκταση των ποδηλατοδρόμων στην πόλη μας δεν φαίνεται προς το παρόν να αποτελεί μέρος του προγράμματος, ή, τουλάχιστον, των προτεραιοτήτων της νέας Δημοτικής Αρχής. Είναι, βέβαια, φανερό πως η πόλη μας θα έχει πολύ πιο επείγοντα και σοβαρά ζητήματα να αντιμετωπίσει στο προσεχές χρονικό διάστημα, όπως αντιληφθήκαμε μέσα από την συγκεκριμένη συνέντευξη.
Παρόλα αυτά η νέα Δημοτική Αρχή δεν θα πρέπει να αφήσει μια ακόμη ευκαιρία να πάει χαμένη. Ειδικότερα, αξιοποιώντας τα ευρωπαϊκά κονδύλια που προσδίδουν βαρύνουσα σημασία στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, μπορεί να υλοποιήσει σχέδια μεγάλων αναπλάσεων που δίνουν περισσότερο χώρο στο ποδήλατο, περιορίζοντας τη χρήση αυτοκινήτων στον αστικό κέντρο. Ποδηλατόδρομοι είναι βέβαια δυνατόν να αναπτυχθούν και χωρίς υπερβολικές δαπάνες, μέσω της μεταβολής της χρήσης συγκεκριμένων τμημάτων οδών. Η πενταετία που δίνεται στη νέα Διοίκηση είναι επαρκής και απαιτεί την ανάληψη σημαντικών πρωτοβουλιών και την υιοθέτηση ριζικών αλλαγών στο μοντέλο ανάπτυξης της πόλεως. Οι όποιες αντιδράσεις προκύψουν δεν θα πρέπει να αποτελέσουν εμπόδιο, αλλά ευκαιρία για διεξαγωγή γόνιμου διαλόγου και ενημέρωση για τα οφέλη της συστηματικής χρήσης ποδηλάτου στο αστικό κέντρο.
Ευχόμαστε, λοιπόν, η νέα αρχή να αποτελέσει μια δεύτερη ευκαιρία για το ποδήλατο στην πόλη της Δράμας. Ας λάβουμε υπόψη τα παραδείγματα Ευρωπαϊκών πόλεων με πολύ μεγαλύτερους πληθυσμούς και την μεταμόρφωση που αυτές υπέστησαν μέσω της καθιέρωσης του ποδηλάτου ως βασικού μέσου μετακίνησης. Είμαστε σίγουροι ότι οι πολίτες της Δράμας μπορούν να αγαπήσουν το ποδήλατο και να το κάνουν κομμάτι της καθημερινότητάς τους!
