Στην αίθουσα του Μητροπολιτικού Μεγάρου Δράμας
Με επιτυχία η πρώτη παρουσίαση
των Χριστουγεννιάτικων Καλάντων
του Καλαμπακίου μετά από 20 χρόνια
► Μιλάει στον «Π.Τ.» η πρόεδρος του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Καλαμπακίου κα. Αθ. Θεοδωρίδου
► Σημαντικό στοιχείο η ένταξη των καλάντων στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
Του Θανάση Πολυμένη
ΜΙΑ ΠΟΛΥ ωραία εκδήλωση με θέμα τα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα κάλαντα Καλαμπακίου, πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο 23 Δεκεμβρίου, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Μητροπολιτικού Μεγάρου Δράμας.
Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Μορφωτικό Πολιτιστικό Σύλλογο Καλαμπακίου Δράμας, όπου τρεις γενιές καλαντιστών τραγούδησαν τα κάλαντα, όπως αυτά ψάλλονται το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων στο Καλαμπάκι.
Όπως είναι γνωστό και όπως έχει ήδη δημοσιεύσει ο «Π.Τ.», τα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα κάλαντα Καλαμπακίου, έχουν εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, καθώς τα συνοδεύει και το εθιμικό τυπικό.
Στη σκηνή της κατάμεστης κόσμου αίθουσας εκδηλώσεων του Μητροπολιτικού Μεγάρου, στήθηκε ένα όμορφη σκηνικό από το εσωτερικό ενός παραδοσιακού σπιτιού στο Καλαμπάκι, όπου παρουσιάστηκε δραματοποιημένη η παραμονή των Χριστουγέννων σε μια τυπική οικογένεια του χωριού. Το πώς στρώνονταν το τραπέζι με τα απαραίτητα εννέα φαγητά, «επειδή η Παναγιά κοιλοπονούσε εννέα μήνες τον Χριστό» και πώς μετά από μια μικρή παράσταση μιας οικογένειας το βράδυ της παραμονής, έφταναν στο σπίτι οι καλαντιστές και έλεγαν τα κάλαντα.
Για την υπέροχη αυτή εκδήλωση, μίλησε στον «Π.Τ.» η πρόεδρος του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Καλαμπακίου κα. Αθανασία Θεοδωρίδου, η οποία σημείωσε αρχικά ότι «η εκδήλωση με τίτλο: Χριστούγεννα Πρωτούγεννα, είναι ενταγμένη στο πρόγραμμα επετειακών δράσεων της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού για τα 20 χρόνια από την υιοθέτηση της Διεθνούς Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και τα 10 χρόνια από τις πρώτες εγγραφές στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, που είναι και το κύριο εργαλείο για την ανάδειξη και διαφύλαξη της ζωντανής κληρονομιάς».
Όπως εξήγησε η ίδια στον «Π.Τ.», «είναι μια ενότητα από 10 κάλαντα και πλαισιώνονται με δραματοποίηση και θεατρικούς διαλόγους, ώστε να αντιληφθεί ο κόσμος τι ακριβώς παρακολουθεί. Πρόκειται για μια μεγάλη προσπάθεια που έγινε και είναι η δεύτερη φορά που παρουσιάζονται στο ευρύ κοινό και η πρώτη έγινε πριν από 20 χρόνια».
Ιδιαίτερα επισημαίνει ακόμα η ίδια, ότι, «αυτή τη φορά έχουμε πάνω από 30 καλαντιστές και στην κυριολεξία είναι τρεις γενιές: Ο παππούς με τον εγγονό και ο πατέρα με το γιο κι αυτό για εμάς αποτελεί μεγάλη χαρά».
Στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά
Η κα. Θεοδωρίδου είχε εκπροσωπήσει μάλιστα τους Συλλόγους της Δράμας που έχουν ενταχθεί στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην 1η Συνάντηση του Δικτύου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς στις 25 και 26 Νοεμβρίου στην Αθήνα. Ερωτώμενη τι ήταν αυτό που αποκόμισε από εκείνη τη συνάντηση μας λέει:
«Είχαμε δηλώσει από νωρίς και είχαμε μια δεκάλεπτη παρουσίαση, η οποία ήταν αφιερωμένη στη διαφύλαξη της συλλογικής μνήμης. Μέσα από την παρουσίαση αυτή, προσπαθήσαμε να εντάξουμε και τα υπόλοιπα στοιχεία του Νομού, όπως τους Αράπηδες από το Μοναστηράκι, τα Μπαμπούγερα της Καλής Βρύσης και τις Ιπποδρομίες του Δοξάτου. Πήραμε μαζί μας και τα πόστερ που ετοίμασαν και οι άλλοι Σύλλογοι, τα αναρτήσαμε εκεί και έτσι είχαμε μια συνολική παρουσίαση ως Νομός Δράμας».
Όπως σημειώνει η κα. Θεοδωρίδου, «αυτό που αποκομίσαμε είναι ότι υπάρχει πάρα πολύ μεγάλος πλούτος σε όλη την Ελλάδα, υπάρχει μια πολύ μεγάλη διάθεση συνεργασίας και αυτό επιδιώκεται με πολλούς τρόπους και νομίζω ότι οι συναντήσεις αυτές προσφέρουν πάρα πολύ στο να μπορέσουμε σαν χώρα, να πάμε σε σχέση με την παράδοση και την ζωντανή κληρονομιά μας λίγο πιο μπροστά, να μπορέσουμε να τα διαφυλάξουμε ακόμα καλύτερα. Αυτές οι συναντήσεις πολύ καλές, για να ανταλλάξεις απόψεις, να βρεις νέους τρόπους για να συνεργαστείς και να γνωρίσεις βέβαια και όλο τον πλούτο που αφορά την Ελλάδα».
Όπως είναι γνωστό επίσης, το έθιμο του Κουρμπανιού παραμονή και ανήμερα του Αγίου Αθανασίου, έχει και αυτό ενταχθεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομίας. Στην ερώτηση αν αυτή τη φορά θα υπάρχει κάποια έκπληξη επ’ αυτού, η κα. Θεοδωρίδου απαντάει: «Και το Κουρμπάνι, όπως και το έθιμο της Καλογεροδευτέρας έχουν ενταχθεί στον Εθνικό Κατάλογο. Όσον αφορά το Κουρμπάνι, αυτή τη φορά θα γίνει σε ένα χώρο ο οποίος τώρα ανακαινίζεται και αυτό αποτελεί μια πολύ μεγάλη προσπάθεια, ελπίζοντας ότι θα μπορέσουμε να είμαστε στην σύγχρονη πραγματικότητα και πιο αποτελεσματικοί».
Ιδιαίτερη αναφορά μάλιστα έκανε η κα. Θεοδωρίδου στον κ. Γιώργο Χατζόπουλο, ο οποίος είχε συμβάλλει σημαντικά στην πρώτη καταγραφή των Καλάντων και βρίσκεται πάντα δίπλα στο Σύλλογο όπως είπε η ίδια.
Τα Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα Καλαμπακίου
Τα Χριστουγεννιάτικα Θρακιώτικα Κάλαντα, τραγουδιούνται ακόμα το βράδυ της παραμονής διατηρώντας το χρώμα, τον λόγο, το τυπικό και κυρίως, αποτελούν σημείο αναφοράς των κατοίκων του Καλαμπακίου.
Για πολλά χρόνια διδάσκονταν προφορικά, από τους παλαιότερους στους νεότερους. Η πρώτη καταγραφή των στίχων και της σειράς με την οποία ψάλλονται γίνεται από τον Γ. Κ. Χατζόπουλο το 1977. Με την ίδρυση του Συλλόγου το 1979 τα μέλη του προχωρούν στην πλήρη καταγραφή των στίχων όλων των τραγουδιών και ξεκινούν τη συγκρότηση ομάδας από τους παλιότερους που την παραμονή το βράδυ επισκεπτόταν συγκεκριμένα σπίτια, ώστε να διαφυλαχτεί το έθιμο, χωρίς να αλλοιωθεί. Παράλληλα, διδάσκουν τα κάλαντα στους νεότερους˙ κυρίως στα αγόρια των χορευτικών τμημάτων.
Το 2004 με πρωτοβουλία του Γιάννη Τζιβανάκη, τότε προέδρου Δ.Σ., γίνεται ηχητική καταγραφή σε CD. Έως το 2012 ο Σύλλογος διατηρεί ομάδα είκοσι και πλέον ατόμων με παλιότερα και νεότερα μέλη και συνεχίζει την επίσκεψη σε σπίτια.
Η πρώτη μεγάλη παρουσίαση γίνεται είκοσι χρόνια πριν, τον Δεκέμβριο του 2003 με την ομάδα των καλαντιστών που συμμετείχαν αργότερα στην ηχογράφηση.
Σήμερα, μετά από πρωτοβουλία και ενέργειες του Δ.Σ. τα Κάλαντα, το κουρμπάνι και η Καλογεροδευτέρα αποτελούν στοιχεία εγγεγραμμένα στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.
