Στις 6, 7 και 8 Ιανουαρίου μετά τον Αγιασμό των υδάτων

 Αναβιώνουν και φέτος τα έθιμα

και δρώμενα στα χωριά της Δράμας

με ευχές για ευετηρία και καλοχρονιά

 Δηλώσεις των προέδρων των Πολιτιστικών Συλλόγων Μοναστηρακίου, Ξηροποτάμου, Πετρούσας, Πύργων, Καλής Βρύσης, Παγονερίου, Βώλακα και του Πολιτιστικού Κέντρου Ανατολικής Μακεδονίας

Του Θανάση Πολυμένη

ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ έτοιμα πια στη Δράμα και στα επτά ντόπια χωριά της, να υποδεχθούν τους επισκέπτες τους, προκειμένου να δουν από κοντά, να απολαύσουν αλλά και να βιώσουν ακόμα καλύτερα, τα δρώμενα των μεταμφιέσεων στο τέλος του Δωδεκαημέρου.

Αυτό διατράνωσαν το μεσημέρι της Τετάρτης 3 Ιανουαρίου σε κοινή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν, οι πρόεδροι των Πολιτιστικών Συλλόγων από τα αντίστοιχα επτά χωριά που διοργανώνουν τα δρώμενα του τέλους του Δωδεκαημέρου και αρχίζουν το Σάββατο 6 Ιανουαρίου και ολοκληρώνονται στις 8 τρέχοντος.

Πρόκειται για επτά συνολικά χωριά τα οποία είναι το Μοναστηράκι, ο Ξηροπόταμος, η Πετρούσα, οι Πύργοι, η Καλή Βρύση, ο Βώλακας και το Μοναστηράκι.

Η συνέντευξη δόθηκε χθες το μεσημέρι στην αίθουσα «Τοπικής Αυτοδιοίκησης» της Αντιπεριφέρειας Δράμας και συμμετείχαν σ’ αυτήν ο αντιπεριφερειάρχης Δράμας κ. Μιχάλης Μουρβετίδης και οι πρόεδροι των Πολιτιστικών Συλλόγων: Μοναστηρακίου κ. Γιάννης Παπουτσής (εκπροσώπησε και τον αντίστοιχο Σύλλογο του Βώλακα, ενώ είναι και πρόεδρος του Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Αν. Μακεδονίας), Ξηροποτάμου κ. Στέργιος Δεμίσης, Πετρούσας κ. Κώστας Πουρνάρκας, Πύργων κ. Σωτήρης Βαλκάνης, Καλής Βρύσης κ. Σάκης Παλικάρης, και Παγονερίου κ. Δημήτρης Μόνιος.

Το αρχικό κάλεσμα έκανε ο αντιπεριφερειάρχης Δράμας κ. Μουρβετίδης, σημειώνοντας ότι «ως Περιφέρεια είθισται να είμαστε κοντά σ’ όλα αυτά τα δρώμενα που αφορούν την πολιτιστική κληρονομιά μας, τα ήθη και τα έθιμα των χωριών μας. Κάθε χωριό έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες. Είμαστε εδώ, κοντά σας και πιστεύω ότι θα έχουμε μια πολύ καλή συνεργασία. Πιστεύω ότι όλοι πρέπει να ασχοληθούμε με τον πολιτισμό, γιατί αυτά είναι η ιστορία μας. Και όταν δεν ασχολούμαστε με αυτά, χάνεται η ιστορία μας, χάνεται και το μέλλον μας».

Από αριστερά οι κ.κ. Μόνιος, Πουρνάρκας, Παπουτσής, Βαλκάνης, Μουρβετίδης, Δεμίσης και Παλικάρης

Το Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Αν. Μακεδονίας

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο κ. Παπουτσής, αναφερόμενος στην ίδρυση του Κέντρου Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας, λέγοντας ότι «ως στόχο έχουμε βάλει να ενισχύσουμε πνευματικά τους κατοίκους των χωριών και ιδιαίτερα τους τελεστές των δρωμένων μας, και στη συνέχεια έναν άλλο πυλώνα: να ενισχύσουμε τις υποδομές».

Όπως τόνισε ο ίδιος «τα χωριά μας έχουν ταυτότητα η οποία ανάγεται στο απώτατο παρελθόν. Αυτό μας κάνει με την αμφίδρομη σχέση από το μύθο, στην ιστορία, στη ζώσα παράδοση, να αναλογιστούμε το πολιτιστικό απόθεμα που το κάθε χωριό έχει και το οποίο σαφώς θα πρέπει να το δούμε με άλλη ερευνητική ματιά στη σημερινή πραγματικά. Γιατί, ο λατρευτικός τομέας έχει υποχωρήσει. Πλέον έχουν μπει περισσότερο διασκεδαστικά στοιχεία και διαφορετική προσέγγιση, η οποία έχει να κάνει μετά την απομάκρυνση από την αγροτοποιμενική ζωή των κατοίκων στην πιο ενσυνείδητη συμμετοχή των νέων μας, οι οποίοι ενεργά συνεχίζουν  και μεταδίδουν ως συνεχιστές την παράδοσή μας».

Στο Μοναστηράκι

Ο κ. Παπουτσής αναφέρθηκε επίσης στα δρώμενα που λαμβάνουν χώρα στο Μοναστηράκι (ως πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού του), τονίζοντας ότι ήδη από τις 5 Ιανουαρίου το βράδυ, «γίνεται η λεγόμενη προετοιμασία και μύση στην αφετηρία μας (στον Πολιτιστικό Σύλλογο), με άφθονο ποτό και γλέντι στους δικούς μας ρυθμούς με την αχλαδόσχημη μακεδονική λύρα και τους νταϊρέδες. Έτσι μπαίνουμε σε μια άλλη ατμόσφαιρα, σε ένα κλίμα που σε προετοιμάζει για την επόμενη μέρα, η οποία είναι αυτή των μεταμφιέσεων. Το σημαντικότερο απ’ όλα, είναι η κορύφωση του δρώμενου στις 3 το μεσημέρι στην πλατεία του χωριού, όπου τελούνται διάφορες ιεροτελεστίες, οι οποίες δίνουν το στίγμα για ποιο λόγο είναι δρώμενο οι Αράπηδες Μοναστηρακίου».

Ο κ. Παπουτσής κάλεσε τον κόσμο στο Μοναστηράκι, «και την παραμονή (σ.σ. των Θεοφανείων 5 Ιαν.) στις 9 το βράδυ στον Πολιτιστικό Σύλλογο και ανήμερα των Θεοφανείων στην πλατεία του χωριού».

Στο Βώλακα

Ο κ. Παπουτσής εξουσιοδοτήθηκε και μίλησε και για τα δρώμενα του Βώλακα, καθώς ο πρόεδρος του Συλλόγου κ. Δημήτρης Άρμεν δεν μπόρεσε να παραβρεθεί στη συνέντευξη Τύπου.

Αναφερόμενος στα δρώμενα του Βώλακα, σημείωσε ότι «ο Βώλακας είναι ένα χωριό πλούσιο σε πολιτιστικό απόθεμα. Και τις τρεις μέρες, 6, 7 και 8 Ιανουαρίου έχει τρία διαφορετικά μεγάλα θέματα να αναδείξει. Πρώτα είναι το έθιμο της Μπάρας, με τα νέα ζευγάρια για την ευετηρία και την γέννα τους περνάνε μέσα από τα παγωμένα νερά της Μπάρας που είναι στην πλατεία , ενώ τη δεύτερη μέρα έχουμε τα Χαράπια. Ένα πολύ σημαντικό δρώμενο, με ιαχές οι οποίες παραπέμπουν στον αρχαιότατο μύθο που υπάρχει στην περιοχή και επιχωριάζει σε όλη σχεδόν τη μυθολογία: την αρπαγή της Περσεφόνης.  Οι ιαχές που επικαλούνται την Μπάμπω ή τη Δήμητρα, ενυπάρχουν ακόμα στο δρώμενο στο Βώλακα. Την τελευταία μέρα στις 8 Ιανουαρίου, έχουμε μια μυστηριακή κατάσταση ενός γάμου ο οποίος τελείται με όλο το τελετουργικό. Όταν αυτό φτάνει στην πλατεία, τότε βγαίνει η Αρκούδα. Ένα δρώμενο το οποίο επίσης είναι επίσης πολύ σημαντικό».  Στις εκδηλώσεις θα σερβίρεται επίσης δωρεάν κρασί και βραστή γίδα.

Στο Παγονέρι

Με τη σειρά του, ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Παγονερίου κ. Μόνιος, αναφερόμενος στα δρώμενα σημείωσε: «Αυτές τις μέρες, τα χωριά μας, έχουν δημιουργήσει μια κατάσταση τέτοια, ώστε να έρχονται άνθρωποι απ’ όλη την Ελλάδα και να μας επισκέπτονται. Αυτό το έχουμε καταφέρει με τα δρώμενά μας. Στο Παγονέρι λοιπόν, στις 6 Ιανουαρίου στις 12 το μεσημέρι, θα ξεκινήσουν τα δρώμενά μας, στα οποία συμμετέχουν και οι θεατές. Αυτοί που είναι τελεστές, είναι οι Αράπηδες ή Χαράπι, το Αλογάκι, Χατλί ή Γιατρός, η Γύφτισσα με το μωρό της και η νύφη».

Όπως σημείωσε ο κ. Μόνιος, «στα δρώμενά μας πρέπει να συμμετέχουν και οι θεατές, κλέβοντας κάποιες φορές το μωρό, άλλοτε υποδύονται τον άρρωστο για να τους κάνει ο γιατρός καλά. Πάντα βέβαια με τους ήχους της γκάιντας και του νταϊρέ. Σε όλες τις εκδηλώσεις θα προσφέρεται άφθονο κρασί, τσίπουρο, γίδα βραστή και λουκάνικα».

Στην Καλή Βρύση

Ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Καλής Βρύσης κ. Παλικάρης, αναφέρθηκε στα Μπαμπούγερα. Όπως είπε «στις 6, 7 και 8 Ιανουαρίου τελούνται τα Μπαμπούγερα. Είναι δρώμενα διονυσιακά από την παλιά εποχή που γίνονται αυτές τις τρεις μέρες. Το δρώμενο χαρακτηρίζεται από τον αυθορμητισμό του και αρχίζει μετά τον αγιασμό των Υδάτων, οπότε πλήθος Μπαμπούγερων σε ομάδες ξεχύνεται σε όλους δρόμους του χωριού, πειράζουν τους περαστικούς στα σοκάκια για να ξορκίσουν το κακό καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Τη δεύτερη μέρα, στις 7 Ιανουαρίου και στις 2 το μεσημέρι, ο Πολιτιστικός Σύλλογος παρουσιάζει όλα τα χορευτικά του τμήματα σε ένα μεγάλο γλέντι στην πλατεία του χωριού. Στη συνέχεια, το βράδυ, ομάδες Μπαμπούγερων τριγυρίζουν στους εορτάζοντες Γιάννηδες, για να  τους ευχηθούν τα χρόνια πολλά. Τέλος, την τρίτη μέρα 8 τρέχοντος, είναι η αποκορύφωση των δρωμένων, καθώς τελείται ο σατυρικός διονυσιακός γάμος. Πρόκειται για έναν γάμο βγαλμένο από τα παλιά με όλα τα στοιχεία του αλλά και με διάφορους νεωτερισμούς που έχουν προστεθεί τα τελευταία χρόνια. Γίνεται πομπή και υπό τον ήχο της γκάιντας και του νταχαρέ, παίρνουν τη νύφη από το πατρικό της και καταλήγουν στην πλατεία του χωριού, όπου ο Διόνυσος παντρεύει το ζευγάρι. Τη νύφη την υποδύεται πάντα ένας άντρας ντυμένος ανάλογα. Στη συνέχεια ακολουθεί γλέντι για όλους με τη συνοδεία παραδοσιακών οργάνων. Αξίζει να σημειωθεί ότι καθ’ όλη τη διάρκεια των ημερών αυτών, υπάρχει μια βρύση απ’ όπου τρέχει συνέχεια άφθονο κρασί για  όλο τον κόσμο και πολλά εδέσματα».

Όπως επίσης σημείωσε ο κ. Παλικάρης, «ο αρχαιολογικός χώρος με το ιερό του Διονύσου στην περιοχή θα είναι επισκέψιμος από τις 11.00 έως  και 14.00 και τις τρεις μέρες».

Στον Ξηροπόταμο

Με τη σειρά του, ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Ξηροποτάμου κ. Δεμίσης, σημείωσε ότι «στον Ξηροπόταμο γιορτάζουμε τη συνέχεια του δρώμενου των Αράπηδων ή τη μέρα του Αράπη. Στις 6 Ιανουαρίου, μετά τη θεία λειτουργία και τον Αγιασμό των Υδάτων, διάφορες ομάδες κάνουν τη γύρα του χωριού για να ευχηθούν τα χρόνια πολλά και ευετηρία σε όλες τις οικογένειες του Ξηροποτάμου. Μετά το πέρας της γύρας, έχουν στήσει διάφοροι Ξηροποταμίτες καζάνια σε όλο το χωριό, οπότε εκεί θα καταλήξουν όλοι πιο άναρχα, ώστε να τελειώσει εκεί η μέρα των Θεοφανείων, για να περάσουν στις 7 Ιανουαρίου που είναι η μέρα του ΑηΓιαννιού. Εκεί, δυο ομάδες μεταμφιεσμένων κάνουν τη γύρα του χωριού και μόνο στα σπίτια που έχουν Γιάννη, θα στήσουν χορό και θα ευχηθούν χρόνια πολλά στον ίδιο και την οικογένειά του. Οι παλαιότεροι ευχόντουσαν καλή αναπαραγωγή ζώων και ανθρώπων. Στις 3 το μεσημέρι θα μπουν στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου θα μπορούν να συμμετέχουν στον μεγάλο χορό και οι θεατές. Θα υπάρχει άφθονη βραστή γίδα και κόκκινο κρασί».

Στην Πετρούσα

Ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Πετρούσας κ. Πουρνάρκας, αναφέρθηκε στο δρώμενο του Μπάμπιντεν, στις 6, 7 και 8 Ιανουαρίου. «Στις έξι το απόγευμα, η πομπή βγαίνει με τους κωδωνοφόρους  και προπομπό την καμήλα – η οποία είναι το σύμβολό μας – και φωτίζουμε όλα τα καταστήματα του χωριού, δηλώνοντας ότι έρχεται το τριήμερο και θα απέχουμε από τις κοινωνικές μας εκδηλώσεις στα καταστήματα. Την επόμενη μέρα 7 Ιανουαρίου στις 12.30 το μεσημέρι γυρίζουμε ολόκληρο το χωριό και τους ενημερώνουμε για το τι θα συμβεί στις 8 του μηνός. Την άλλη μέρα, στις 14.30 το μεσημέρι στην πλατεία του χωριού, τελείται το δρώμενα του Μπάμπιντεν, με γίδα βραστή και κρασί για όλο τον κόσμο».

Στους Πύργους

Τέλος,  ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Πύργων κ. Βαλκάνης, έκανε γνωστό ότι και εδώ οι εκδηλώσεις είναι τριήμερες. «Αρχίζουν από τις έξι το βράδυ της 6ης Ιανουαρίου, όπου γίνεται η λεγόμενη Νταβανίσκα, που σημαίνει: δώσε. Πήγαιναν ομάδες παιδιών στα σπίτια και έλεγαν τα κάλαντα. Ο κόσμος έδινε εκείνες τις μέρες τυρί, αυγά, κρέας. Μαζευόντουσαν όλοι μαζί στα σπίτια και έφτιαχναν τη λεγόμενη Νταβανίσκα. Γλεντούσαν όλο το βράδυ, μασκαρευόντουσαν μετά τις 12 τα μεσάνυχτα, έβγαζαν τα κουδούνια και τα χτυπούσαν με τα χέρια. Την άλλη μέρα το πρωί, όσοι είχαν μείνει στο γλέντι, ξεσήκωναν όλο το χωριό με τα κουδούνια και έκαναν τη γύρα του χωριού. Στις 7 του μηνός του ΆηΓιαννιού, βγάζουμε και τις αρκούδες μετά τις έξι το βράδυ. Επίσης προσφέρονται βραστά μακαρόνια, το γνωστό τσομπάνσκι. Στις 8 του μήνα, έχουμε το Μπάμπιντεν, όπου τιμούμε την Μπάμπω, τις μαίες εκείνης της εποχής οι οποίες είχαν γνώσεις πάνω στη γέννα. Επίσης, στις 8 Ιανουαρίου γίνεται ο παραδοσιακός σατυρικός γάμος, όπου συμμετέχουν πάλι οι Αρκούδες. Νύφη ντύνεται ένας άντρας και γίνεται ο γάμος στην πλατεία μετά τις 6 το βράδυ».