Η δολοφονία δυο

πανεπιστημιακών στην Κρήτη το 1990

Βασίλης Ξανθόπουλος και Στέφανος Πνευματικός: δύο εξαίρετοι νέοι πανεπιστημιακοί με λαμπρό μέλλον – Η πορεία τους μέχρι το βράδυ της 27ης Νοεμβρίου 1990 – Ο μεταπτυχιακός φοιτητής που έγινε δολοφόνος – Τι όπλισε το χέρι του;

Στις 27 Νοεμβρίου 1990 ολόκληρη η Ελλάδα, ιδιαίτερα όμως η πανεπιστημιακή κοινότητα στη χώρα μας, αλλά και στο εξωτερικό, συγκλονίστηκε από μία τραγική και πρωτοφανή είδηση: τη δολοφονία σε αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Κρήτης των νεαρών καθηγητών Βασίλη Ξανθόπουλου και Στέφανου Πνευματικού και τον τραυματισμό δύο ακόμα καθηγητών, του Σωτήριου Περσίδη (σοβαρότερα στο χέρι) και Θωμά Ευθυμιόπουλου (πιο ελαφριά) και της φοιτήτριας Εύας Σταθάκη. Δράστης των δολοφονιών και των τραυματισμών πέντε συνολικά ανθρώπων ήταν ο μεταπτυχιακός φοιτητής Γιώργος Πετροδασκαλάκης, 32 ετών. Μετά την αποτρόπαια πράξη του, ο δολοφόνος έφυγε από το αμφιθέατρο, εκμεταλλευόμενος και τον πανικό που επικράτησε και εξαφανίστηκε. Επί μήνες τον αναζητούσαν δεκάδες αστυνομικοί στην Κρήτη, χωρίς αποτέλεσμα. Τελικά εντελώς συμπτωματικά τον Ιούλιο του 1991 τον βρήκαν απαγχονισμένο, κοντά σε μια σπηλιά στα όρια των νομών Ηρακλείου και Λασιθίου. Όπως αποφάνθηκε ο ιατροδικαστής, είχε δώσει τέλος στη ζωή του λίγες μέρες μετά τις στυγερές δολοφονίες που διέπραξε. Τι τον οδήγησε σε αυτή του την ενέργεια παραμένει άγνωστο. Θα αναφέρουμε μερικά απ’ όσα γράφτηκαν και ακούστηκαν, στο τέλος του άρθρου.

Ποιοι ήταν όμως οι δύο καθηγητές που δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ από τον Πετροδασκαλάκη; Παρόλο που και οι δύο ήταν νέοι, είχαν προλάβει να κάνουν πολλά πράγματα και είχαν αποκτήσει μεγάλη φήμη, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό.

Ο Βασίλης Ξανθόπουλος γεννήθηκε στη Δράμα στις 8 Απριλίου 1951. Αποφοίτησε πρώτος από το Γυμνάσιο Αρρένων της πόλης το 1969. Είχε ήδη δείξει την έφεσή του στα μαθηματικά και τη φυσική. Το 1969 έλαβε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας.

Στις εξετάσεις του 1969 για είσοδο στα Α.Ε.Ι. πέτυχε την υψηλότερη επίδοση σε όλη την Ελλάδα και εισήχθη στο Μαθηματικό Τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Αποφοίτησε το 1973 με βαθμό «άριστα» (9,84), πρώτος από τους συμφοιτητές και τις συμφοιτήτριές του. Έγινε δεκτός για μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Το 1976 έλαβε μάστερ και το 1978 το διδακτορικό του στη Φυσική υπό την επίβλεψη του καθηγητή Robert Geroch.

Ο Βασίλης Ξανθόπουλος με τον νομπελίστα Ινδό φυσικό Τσαντρασεκάρ

O τίτλος της διατριβής του ήταν «Exact vacuum solutions of Einstein’s education linearized solutions». Παράλληλα ξεκίνησε να συνεργάζεται με τον μεγάλο Ινδό φυσικό Σουμπραμανιάν Τσαντρασεκάρ, ο οποίος το 1983 τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής. Ο Ξανθόπουλος έγινε ο αγαπημένος μαθητής του Τσαντρασεκάρ και σύντομα και συνεργάτης του. Δίδαξε και εργάστηκε ως ερευνητής σε πανεπιστήμια των Η.Π.Α. (Μοντάνα, Σίρακιουζ, Χάρβαρντ και Σικάγου), καθώς και στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για Αστροφυσική στη Γερμανία και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Από τις 29 Νοεμβρίου 1983 ήταν καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστήμιου Κρήτης. Ο Ξανθόπουλος μάλιστα από το 1987 ως τον θάνατό του, το 1990 υπήρξε και πρόεδρος του Τμήματος. Ο Τσαντρασεκάρ είχε έρθει πολλές φορές στην Κρήτη για να δει τον Ξανθόπουλο. Μαζί ανακάλυψαν μια ακριβή λύση για τα συγκρουόμενα επίπεδα βαρυτικά κύματα, που ονομάζεται σήμερα «λύση Chandrasekhar – Ξανθόπουλου για συγκρουόμενο επίπεδο κύμα». Έγραψε πάνω από 50 πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες και το μικρό εκλαϊκευμένο βιβλίο «Περί αστέρων και Συμπάντων».

Ο Στέφανος Πνευματικός γεννήθηκε στις 28 Ιουνίου 1957 στον Πειραιά. Η καταγωγή του ήταν από τη Χαλκίδα. Σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και με την αποφοίτησή του το 1979 έλαβε υποτροφία από τη Γαλλική Κυβέρνηση και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Βουργουνδίας, του οποίου αναγορεύτηκε διδάκτορας το 1982. Για την ερευνητική του συμβολή στη Μη Γραμμική Φυσική Συμπυκνωμένης Ύλης του απονεμήθηκε το 1984 ο ανώτατος διδακτορικός τίτλος Φυσικών Επιστημών της Γαλλίας. Το Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο του Λος Άλαμος των Η.Π.Α. τον προσκάλεσε αμέσως ως τακτικό μέλος. Οι εργασίες του δημοσιεύτηκαν στα εγκυρότερα επιστημονικά περιοδικά, ενώ πολλά πανεπιστήμια σε Ελλάδα και εξωτερικό τον προσκάλεσαν να δώσει διαλέξεις. Επέστρεψε στην Ελλάδα για να εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις και στη συνέχεια συνεργάστηκε με το νεοσύστατο Ερευνητικό Κέντρο Κρήτης και ανέλαβε τη θέση του διευθυντή του Τομέα Υπολογιστικής Φυσικής, του οποίου υπήρξε βασικός δημιουργός. Διοργάνωσε σεμινάρια σε Ελλάδα και εξωτερικό, ενώ εκτός από το Πανεπιστήμιο Κρήτης έδωσε σειρά μεταπτυχιακών μαθημάτων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Δημιούργησε και καθιέρωσε στη Σάμο το ετήσιο θερινό Μεταπτυχιακό Σχολείο Μαθηματικών και Φυσικής, από τα μαθήματα του οποίου σχηματίστηκε η σειρά μονογραφιών με την ονομασία «Τάξη και Χάος».

Τα μαθήματα παρακολουθούσαν φοιτητές όχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από μια σειρά ευρωπαϊκών χωρών: Γαλλία, Ρωσία, Αγγλία, Ολλανδία, Ισπανία, Βέλγιο, Ουκρανία, Γεωργία κ.ά.

Το χρονικό των δολοφονιών

Το απόγευμα της Τρίτης 27 Νοεμβρίου 1990 στο αμφιθέατρο του Φυσικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Κρήτης, οι φοιτητές παρακολουθούσαν το μάθημα της χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών για την εκτέλεση πολύπλοκων αλγεβρικών υπολογισμών. Υπήρχε μία χαλαρή διάθεση και τίποτα δεν προμήνυε τι θα επακολουθούσε. Ανάμεσα στους φοιτητές ήταν και ο μεταπτυχιακός Γιώργος Πετροδασκαλάκης, 32 ετών, λίγο μικρότερος ηλικιακά δηλαδή από τους Ξανθόπουλο και Πνευματικό. Όπως αφηγήθηκαν οι αυτόπτες μάρτυρες, ο Πετροδασκαλάκης ήταν ευδιάθετος την ώρα του μαθήματος και αστειευόταν με τους συμφοιτητές και τις συμφοιτήτριές του. Κάποια στιγμή σηκώθηκε και βγήκε με αργά βήματα από το αμφιθέατρο. Για όσους δεν γνωρίζουν πρόκειται για μια συνηθισμένη ενέργεια στα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Σε λίγο όμως επέστρεψε στο αμφιθέατρο κρατώντας μια επαναληπτική καραμπίνα! Οι πάντες πάγωσαν! Χωρίς να πει λέξη ο Πετροδασκαλάκης άνοιξε πυρ. Σε λίγα δευτερόλεπτα οι καθηγητές Ξανθόπουλος και Πνευματικός έπεσαν νεκροί. Ο καθηγητής του ΑΠΘ Σωτήρης Περσίδης, ένας από τους κορυφαίους στον τομέα της μαθηματικής φυσικής, που προφανώς βρισκόταν στην Κρήτη ως προσκεκλημένος των Ξανθόπουλου – Πνευματικού και προσπάθησε να προστατεύσει τους συναδέλφους του, τραυματίστηκε σοβαρά στο χέρι. Από τα σκάγια τραυματίστηκαν ελαφρά ο καθηγητής Θωμάς Ευθυμιόπουλος και η φοιτήτρια Εύα Σταθάκη. Εκμεταλλευόμενος τον πανικό, ο δράστης έφυγε από το αμφιθέατρο, επιβιβάστηκε σε ένα νοικιασμένο αυτοκίνητο και εξαφανίστηκε. Η Αστυνομία που έφτασε γρήγορα, άρχισε την καταδίωξή του χωρίς κανένα αποτέλεσμα.

Ο Πετροδασκαλάκης ήταν άφαντος. Όπως θα δούμε κατέφυγε στα βουνά της Κρήτης όπου λίγες μέρες αργότερα αυτοκτόνησε. Η σορός του βρέθηκε τυχαία τον Ιούλιο του 1991 από έναν βοσκό.

Το απεγνωσμένο μήνυμα στον καθηγητή Χαλδούπη

Στις 19.54 ο καθηγητής Φυσικής Χρήστος Χαλδούπης που εργαζόταν στο γραφείο του είδε στην οθόνη του υπολογιστή του ότι του έστειλαν ένα επείγον μήνυμα. Σε λίγες φράσεις, γραμμένες στα Λατινικά αποτυπωνόταν το μέγεθος της τραγωδίας.

Subj: help!!!!

Eimaste sta nea ktiria bohthia!!!

Ποιοι λόγοι οδήγησαν τον Πετροδασκαλάκη στο διπλό φονικό;

Για τους λόγους που οδήγησαν τον Πετροδασκαλάκη στο διπλό έγκλημα έχουν γραφτεί και ειπωθεί πολλά. Θεωρητικά, δεν είχε κανένα λόγο να αντιπαθεί τους καθηγητές (χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι και να τους αντιπαθούσε έπρεπε να τους σκοτώσει) αλλά μάλλον το αντίθετο. Όταν το 1987 διέκοψε τις σπουδές του για να καταταγεί στον Στρατό, ο Ξανθόπουλος ήταν αυτός που τον προέτρεψε να συνεχίσει μετά εξασφαλίζοντάς του υποτροφία από ερευνητικές επιχορηγήσεις. Αλλά και ο Πνευματικός τον βοήθησε να διεκδικήσει υποτροφία από ερευνητικό εργαστήριο της Γαλλίας. Να σημειώσουμε ότι ως τα τέλη της δεκαετίας του 1980 δεν υπήρχε η δυνατότητα να κάνει κάποιος μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα! Αυτό ξεκίνησε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης με μορφή σεμιναρίων αρχικά που εξελίχθηκαν αργότερα σε μεταπτυχιακές σπουδές.

Για τον Πετροδασκαλάκη υπάρχουν κάποιες μαρτυρίες από τα χρόνια της στρατιωτικής του θητείας, γραπτές του ίδιου και προφορικές συναδέλφων του που δείχνουν ότι ίσως αντιμετώπιζε κάποια ψυχολογικά προβλήματα τα οποία τον οδήγησαν τελικά στο έγκλημα. Σε σημείωμά του που απευθυνόταν στον τότε πρωθυπουργό (το 1988 πρωθυπουργός ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου) φαίνεται ότι είχε μια διαταραγμένη αντίληψη για τον τρόπο που, νόμιζε ότι τον αντιμετωπίζουν, αλλά και για τις προθέσεις του: «Επειδή η κατάστασή του είχε γίνει αφόρητη και επιπλέον οι κινήσεις μου παρακολουθούνται αυστηρά, σκέφτηκα πως αν μάθαιναν οι καθηγητές μου στο Π.Κ. και το ΕΚΕΚ ότι έψαχνα όπλο θα με άφηναν ήσυχο. Σε κάποια φάση, κάποιοι Ολλανδοί προσπάθησαν με διακριτικές και επανειλημμένες προσπάθειες να περάσει στα χέρια μου ένα όπλο, με σιγαστήρα και αρκετά φυσίγγια. Επειδή μ’ ένα τέτοιο όπλο μπορεί να δολοφονήσει κανείς όλους τους καθηγητές του Π.Κ. και του ΕΚΕΚ σας ερωτώ, ποιος θέλει να τους δολοφονήσει;».

Δημοσιεύματα της εποχής για το διπλό φονικό στο πανεπιστήμιο της Κρήτης

Στο ίδιο σημείωμα, έκανε αναφορά στην αυτοκτονία ως προτροπή άλλου ατόμου: «Το θέμα ήταν να μεσολαβήσει αυτός να δουλέψω για κάποιον νονό, να κάνω δολοφονίες, να μπαίνω φυλακή και να ξαναβγαίνω. Του είπα ότι λέει βλακείες και μου απάντησε πως η μόνη λύση είναι να τινάξω τα μυαλά μου στον αέρα».

Όπως γράφει σε ανάρτησή του στο Facebook συνάδελφος του στον Στρατό, ο Πετροδασκαλάκης υπηρετούσε στον Πύργο, στη ΣΕΤΥΛ, ως ασυρματιστής. Κάποια μέρα ζήτησε ακρόαση από τον τότε Υπουργό Εθνικής Αμύνης Ιωάννη Χαραλαμπόπουλο! Ο Λοχαγός του κατάλαβε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά και του πρότεινε να τοποθετηθεί σε κάποιο γραφείο. Ο Πετροδασκαλάκης αρνήθηκε. Ο Διοικητής του αποφάσισε να μην του δώσει όπλο και μάλλον έπραξε πολύ σωστά και σοφά. Ο ίδιος δεν ήθελε να συμμετέχει σε καμία δραστηριότητα, ήταν μοναχικός, μονολογούσε πως διάφοροι (άγνωστο ποιοι) τον αδικούσαν και εκμεταλλεύονταν τις γνώσεις του.

Ως πιθανότερη αιτία για την ενέργεια του Πετροδασκαλάκη παρουσιάζεται το γεγονός ότι ενώ γενικά ήταν εξαιρετικός φοιτητής, δεν πέρασε το μάθημα της Κβαντικής (κάποιος στο Fb του Πανεπιστημίου Κρήτης γράφει ότι «κόπηκε» με 4,9) και έπρεπε να το δώσει και πάλι σε έξι μήνες. Αυτό τον εξόργισε και τον οδήγησε στα φονικά. Να αναφέρουμε ότι περίπτωση λογοκλοπής εργασίας του από τους καθηγητές του, κάτι που παρουσιάστηκε και στην τηλεοπτική εκδοχή των δολοφονιών στη «10η Εντολή» είναι απίθανο να υπήρξε (οφείλουμε πάντα να κρατάμε μια απειροελάχιστη επιφύλαξη).

Αντίθετα, εκείνο που ακούστηκε έντονα από τις πρώτες μέρες των δολοφονιών είναι ότι πίσω από αυτές κρυβόταν μια κοπέλα με την οποία σχετιζόταν ο μεταπτυχιακός φοιτητής. Αυτή τον χώρισε και σχετίστηκε με κάποιον από τους δύο καθηγητές. Δεν γνωρίζουμε αν αυτό ευσταθεί, πάντως είναι βέβαιο πως αυτή η φήμη (;) κυκλοφόρησε πολύ έντονα ακόμα και μεταξύ πανεπιστημιακών…

Το τραγικό τέλος του δολοφόνου

Όπως αναφέραμε, το ανθρωποκυνηγητό της Αστυνομίας για την ανεύρεση του Πετροδασκαλάκη δεν είχε αποτέλεσμα. Τελικά στις 9 Ιουλίου 1991 ο βοσκός Γεώργιος Τρευλάκης τον βρήκε απαγχονισμένο σ’ ένα δέντρο 500 μέτρα μακριά από το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος στα όρια των νομών Ηρακλείου και Λασιθίου. Ο ιατροδικαστής που εξέτασε τη σορό του αποφάνθηκε ότι ο Πετροδασκαλάκης είχε δώσει τέλος στη ζωή του λίγες μέρες μετά τη δολοφονία των καθηγητών του.

Μεταθανάτιες τιμές για τους δύο καθηγητές

Το Αμφιθέατρο Α του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης στις Βούτες Ηρακλείου ονομάστηκε «Αμφιθέατρο Βασίλη Ξανθόπουλου-Στέφανου Πνευματικού». Επίσης, προκηρύσσεται κάθε χρόνο από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας «Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας Β. Ξανθόπουλου-Σ. Πνευματικού» που απονέμεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εκτός από το βραβείο αυτό που απονέμεται σε Έλληνες επιστήμονες, υπάρχει και το διεθνές «Xanthopoulos Award». Το αμφιθέατρο του 1ου Γενικού Λυκείου Δράμας ονομάστηκε «Αμφιθέατρο Βασίλη Ξανθόπουλου». Δυστυχώς, η διπλή αυτή δολοφονία που ποτέ δεν θα μάθουμε γιατί έγινε, στέρησε όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, δύο νεαρούς, σπουδαίους επιστήμονες που είχαν να προσφέρουν πολλά ακόμα…

Πηγές: protothema.gr ,Patris.gr, candiadoc.gr, Wikipedia