Μιλάει στον «Π.Τ.» ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης Ν. Ταβερναράκης

Ενθαρρυντικά στοιχεία από

την έρευνα κατά της νόσου

Αλτσχάιμερ στο μέλλον

► Ταβερναράκης: Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. θα είναι η επόμενη μεγάλη πανδημία

► Περιβαλλοντικοί, διατροφικοί παράγοντες και κληρονομικότητα

Του Θανάση Πολυμένη

ΜΙΑ ΠΟΛΥ ενδιαφέρουσα ομιλία με κεντρικό θέμα: «Το μυστήριο της γήρανσης των νευροεκφυλιστικών νοσημάτων. Τι μας διδάσκει η σύγχρονη επιστημονική έρευνα», πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 13 Απριλίου στην αίθουσα του Δημοτικού Ωδείου Δράμας.

Η ομιλία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της βράβευσης των μαθητών και μαθητριών που διακρίθηκαν στο διαγωνισμό «Βασίλης Ξανθόπουλος», με καλεσμένο ομιλητή τον κ. Νεκτάριο Ταβερναράκη, πρόεδρο του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνες (ΙΤΕ), καθηγητή Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, και πρόεδρο του European Institute of Innovation an Technology (EIT).

Για το θέμα της ομιλίας του, ο κ. Ταβερναράκης μίλησε στον «Π.Τ.», σημειώνοντας αρχικά ότι, «το θέμα αφορά την γήρανση και τις παθολογικές καταστάσεις που τη συνοδεύουν. Όπως για παράδειγμα νευροεκφυλιστικά νοσήματα, η άνοια, η νόσος Αλτσχάιμερ και η νόσος Πάρκινσον. Αυτό που προσπαθούμε να καταλάβουμε, είναι γιατί αυτές οι νόσοι, εμφανίζονται σε μεγάλη ηλικία, τα γονίδια των οποίων τα έχουμε από την γέννησή μας. Όμως εκδηλώνουμε συμπτώματα και φαινότυπο όπως λέμε, μετά τα 65 χρόνια».

Η επόμενη μεγάλη πανδημία

Όπως εξηγεί ο κ. Ταβερναράκης, «αυτό που προσπαθούμε να καταλάβουμε είναι γιατί συμβαίνει αυτό και αν μπορούμε να το αναβάλουμε. Αν μπορούμε δηλαδή να έχουμε γήρανση ελεύθερη από παθολογικές καταστάσεις, έτσι ώστε να γερνάμε με καλύτερη ποιότητα ζωής και να μην ταλαιπωρούμαστε απ’ αυτές τις ασθένειες, που μάλιστα θεωρείται ότι θα είναι η επόμενη μεγάλη πανδημία, μεγαλύτερη και απ’ αυτήν του Covid».

Όπως αναφέρει ιδιαίτερα ο κ. Ταβερναράκης, «ο Παγκόσμιος Οργανισμός  Υγείας (Π.Ο.Υ.), αυτή τη στιγμή υπολογίζει ότι, στις επόμενες δεκαετίες και σε παγκόσμιο επίπεδο, θα έχουμε πάνω από 120 εκατομμύρια ασθενείς μόνο με Αλτσχάιμερ. Πρόκειται για μια νόσο που δεν αντιμετωπίζεται με κάποιο εμβόλιο, ούτε υπάρχει αποτελεσματικό φάρμακο και οι ασθενείς ταλαιπωρούνται για δεκαετίες. Ένας ασθενής με Αλτσχάιμερ, μπορεί να ζήσει 10 15 και 20 χρόνια. Και αυτό συνεπάγεται τεράστιο βάρος για τα συστήματα υγείας, αλλά βέβαια και για τους ίδιους τους ασθενείς και τους συγγενείς, οι οποίες πρέπει να του φροντίζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα».

Χάνουμε νευρώνες και νευρικά κύτταρα

Αυτό που χαρακτηριστικά τονίζει, είναι «να δούμε αν μπορούμε να το προλάβουμε. Και αυτό μπορεί να γίνει, καταλαβαίνοντας κατ’ αρχήν τους μηχανισμούς μέσα στα νευρικά μας κύτταρα και γιατί συμβαίνει αυτός ο νευροεκφυλισμός. Και τι σημαίνει αυτό; Ότι χάνουμε νευρώνες, χάνουμε νευρικά κύτταρα, τα οποία πεθαίνουν. Αυτό συνεπάγεται απώλεια μνήμης, γιατί οι μνήμες μας είναι αποθηκευμένες στα νευρικά μας κύτταρα. Αν χάσουμε κύτταρα, χάνουμε και μνήμη.

Προσπαθούμε λοιπόν να βρούμε ποιοι είναι οι μηχανισμοί που είναι υπεύθυνοι για αυτόν τον κυτταρικό θάνατο, για την εκφύλιση των νευροκυττάρων και στη συνέχεια, να δούμε αν μπορούμε να τους μπλοκάρουμε, ώστε να μπορέσουμε ή να αναβάλουμε ή να σταματήσουμε τελείως την εμφάνιση της νόσου».

Περιβαλλοντικοί – διατροφικοί παράγοντες και κληρονομικότητα

Ερωτώμενος από τον «Π.Τ.» αν με κάποιο τρόπο, όπως για παράδειγμα καλύτερη διατροφή, ποιότητα ζωής και άλλα μπορούμε να προλάβουμε ή να αποτρέψουμε μια τέτοια κατάσταση, ο κ. Ταβερναράκης σημειώνει:

«Ισχύει αυτό. Υπάρχουν πολλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες που παίζουν ρόλο στην εμφάνιση αυτών των ασθενειών. Το να έχουμε μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά, πλούσια σε κατεργασμένες τροφές, αυτό είναι πολύ επιβαρυντικό και μπορεί να οδηγήσει σε πρώιμη εμφάνιση της νόσου. Επίσης, για παράδειγμα, τοξίνες στο νερό, το κάπνισμα, το αλκοόλ και άλλα, μπορούν να επηρεάσουν και να επιταχύνουν την εμφάνιση της νόσου.

Προφανώς, με τέτοιου είδους life style παρεμβάσεις, μπορούμε να έχουμε ένα αποτέλεσμα. Αλλά δεν μπορούμε να καταργήσουμε τη νόσο. Αν κάποιος για παράδειγμα έχει κληρονομήσει το γονίδιο, μπορεί η διατροφή να το επιταχύνει ή να το επιβραδύνει, όμως δεν μπορεί να το σταματήσει».

Ενθαρρυντικά στοιχεία από την έρευνα

Αναφερόμενος στον τομέα της έρευνας, τονίζει ότι, «αυτόν τον καιρό υπάρχει μια μεγάλη παγκόσμια έρευνα. Υπάρχουν πολλά εργαστήρια που μελετούν την γήρανση και τα νεροεκφυλιστικά νοσήματα στην Αμερική, στην Ευρώπη, στην Ιαπωνία κι εδώ στην Ελλάδα όπως και στο δικό μας Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Αυτό που προσπαθούμε να καταλάβουμε, είναι αν μπορούμε τελικά να ενεργοποιήσουμε τις άμυνες των ίδιων των κυττάρων. Κάποια από τα αποτελέσματα είναι ήδη σε στάδιο κλινικών δοκιμών, και έχουμε ήδη μάθει αρκετά πράγματα. Υπάρχουν σημαντικά ευρήματα, αξιοποιούνται ήδη από μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες και είμαστε ήδη σε στάδιο κλινικών δοκιμών που αρχίζουν σιγά-σιγά να εμφανίζονται. Ήδη τον προηγούμενο μήνα, είχαμε ένα μονοκλωνικό αντίσωμα για τη νόσο Αλτσχάιμερ, που φαίνεται να έχει αποτελέσματα, να καθυστερεί τα συμπτώματα της νόσου και να περιορίζει την απώλεια μνήμης στους ασθενείς. Απώλεια μνήμης σημαίνει αλλαγή προσωπικότητας, δεν είναι πια ο ίδιος άνθρωπος. Αν το σκεφτούμε καλά, αυτό που είμαστε είναι οι μνήμες μας. Αν χάσουμε τις μνήμες μας, παύουμε να είμαστε, αυτό που είμαστε. Οπότε υπάρχουν κάποια ενθαρρυντικά αποτελέσματα ήδη από κάποια φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην Αμερική και έχουν περάσει σε χρήση. Ακόμα δεν έχουν έρθει στην Ευρώπη και στην Ελλάδα».