Τρίτη 16 Ιουλίου στο γήπεδο της Δόξας Πετρούσας

Οι PAGAN, οι άνθρωποι

της υπαίθρου σε μια συναυλία

υπερπαραγωγή στη Δράμα

► Η μεγάλη δωρεάν συναυλία των PAGAN προσφορά για τους Δραμινούς χάρη στη μεγάλη χορηγία της Wonderplant

► Μιλάει στον «Π.Τ.» ο εμπνευστής και ιδρυτής των PAGAN Σταύρος Τσουμάνης

Χορηγός επικοινωνίας ο «Πρωινός Τύπος»

Του Θανάση Πολυμένη

ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ συγκρότημα των PAGAN, τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί σε αρκετά σημαντικό βαθμό και αποτελεί ένα από τα σχήματα, που προτάσσει μια νέα οπτική γωνία στη μουσική μέσα από παλαιότερες και παραδοσιακές μορφές της.

Πρόκειται για ένα μουσικό σχήμα που έχει τις ρίζες του στη Δράμα, καθώς ο εμπνευστής και ιδρυτής του, Σταύρος Τσουμάνης μεγάλωσε στη Δράμα, απ’ όπου έχει και τις καταβολές του, τόσο από τα Κοκκινόγεια όπου πέρασε την παιδική του ηλικία, όσο και από την πόλη της Δράμας όπου ανδρώθηκε.

Ο Στ. Τσουμάνης, είχε στο μυαλό του πάντα τη μουσική, ακούσματα από όλες τις μορφές της και κυρίως μέσα από την παράδοση, αυτήν της υπαίθρου όπως λέει, αλλά και αυτής των ανθρώπων της υπαίθρου, όπως ακριβώς έχει δώσει και το όνομα PAGAN, το οποίο στην λατινική σημαίνει άνθρωπος της υπαίθρου.

Επιθυμία του δε, ήταν να κάνει μια μεγάλη συναυλία στη Δράμα, την οποία θα μπορούσαν να απολαύσουν όλοι οι Δραμινοί και Δραμινές, έτσι ως μια προσφορά για όλους και όλες. Και τελικά τα κατάφερε και όπως μας λέει, με την ιδιαίτερα μεγάλη βοήθεια της μεγάλης χορηγίας της εταιρείας της Wonderplant της Δράμας.

Τον Στ. Τσουμάνης ο «Π.Τ.» έχει φιλοξενήσει και παλαιότερα με συνεντεύξεις του και πολλά χρόνια παρακολουθεί τη συνεχώς ανοδική πορεία του. Και στο πλαίσιο αυτής της μεγάλης συναυλίας του, δέχθηκε να μιλήσει για άλλη μια φορά στην εφημερίδα μας.

Η δωρεάν συναυλία

Έτσι, το πρώτο ερώτημα είναι για ποιο λόγο αποφάσισαν να δώσουν μια δωρεάν συναυλία στη Δράμα και ο Στ. Τσουμάνης απαντά:

«Είχα πάντα ένα θέμα με τη Δράμα. Αυτή την ώρα οι PAGAN – ο πυρήνας – είναι μια ομάδα 12 ανθρώπων. Συγκεκριμένα, εγώ προσωπικά, όποτε έρχομαι στη Δράμα θέλω να καλέσω 1.000 ανθρώπους χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο γιατί είναι η πόλη που μεγάλωσα. Πάντα ήθελα να το κάνω αυτό, να κάνω μια συναυλία μέσω ενός φορέα και να μπορώ να καλέσω όσους ήθελαν να έρθουν σε μια γιορτή».

Και όπως μας λέει, «βρέθηκε στο δρόμο μας ο Θέμης Μακρής (διευθυντής της Wonderplant), που μας είδε τον περασμένο Μάιο σε ένα φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη και ενθουσιάστηκε. Έβαλε αυτός τη χορηγία, βάλαμε κι εμείς πλάτη και οργανώσαμε μια μεγάλη παραγωγή, για να την κάνουμε δώρο στη Δράμα.

Θεωρώ ότι όλες οι μεγάλες γιορτές, όλες οι μεγάλες συναυλίες με έναν τρόπο πρέπει να είναι ελεύθερες για το κοινό. Σίγουρα υπάρχει ένα πολύ σημαντικό ζήτημα επιβίωσης για τους ανθρώπους που εργάζονται. Εκείνη την ημέρα θα εργαστούν 50 άνθρωποι συνολικά. Πέρα από εμάς ως συγκρότημα, θα είναι οι άνθρωποι που θα στήσουν τον χώρο, τις οθόνες, τον ήχο και όλα τα υπόλοιπα. Όλα αυτά είναι ένα κομμάτι δουλειάς, βιοπορισμού και όλα αυτά είναι ένα δώρο προς όλους».

Αναφερόμενος στον χώρο, εξηγεί ότι έψαξαν αρκετά για τον ιδανικό χώρο και αυτός τελικά βρέθηκε στο γήπεδο της Δόξας Πετρούσας: «Είναι μια ιδανική επιλογή, επειδή έχει χλοοτάπητα και μπορεί ο κόσμος να καθίσει κάτω, όπως λειτουργούσα κι εγώ όταν πήγαινα σε φεστιβάλ. Και ακόμα, οι άνθρωποι εκεί του γηπέδου είναι πολύ καλοί, η αυτοδιοίκηση εκεί βοήθησε πάρα πολλά και όλα λειτούργησαν ομαλά για να γίνει όλο αυτό».

Ποιοι είναι οι PAGAN!

Η επόμενη ερώτηση, έχει να κάνει με το τι είναι και ποιοι είναι οι PAGAN και απαντάει αβίαστα: «Οι PAGAN είναι μια καλλιτεχνική κίνηση, η οποία ξεκίνησε από τη Δράμα. Ιδρυτής της κίνησης αυτής και της έμπνευσης είμαι εγώ. Είναι κάτι το οποίο χτίστηκε όσο ήμουν στη Δράμα και ήταν μια ιδέα που ωρίμαζε πάρα πολλά χρόνια. Μέχρι που όταν έγινα πλέον επαγγελματίας μουσικός, την έβαλα σε ένα παράλληλο project της ζωής μου, το οποίο το δούλευα. Και όσο αποκτούσα γνώσεις ως επαγγελματίας, τις διοχέτευα μέσα σ’ αυτό το project με σκοπό μια μέρα να ολοκληρωθεί και να παρουσιαστεί στο κοινό».

Αυτό που σημειώνει χαρακτηριστικά, είναι ότι «η ιδέα ξεκίνησε από την πρώτη ύλη που υπάρχει στον τόπο μας και είναι μαγική, είναι φανταστική. Είναι μια ύλη η οποία δεν είναι ευρέως γνωστή. Γι’ αυτό και αναβιώσαμε κάποια από τα παραδοσιακά τα οποία θεωρώ ότι είναι πάρα πολύ κοντά σ’ όλη αυτή τη φιλοσοφία και την ανθρωποκεντρική σκέψη την οποία έχει η παραδοσιακή μας μουσική. Μετά ξεκίνησα να γράφω μουσική με βάση αυτό το DNA της παράδοσής μας κυρίως της Μακεδονίας και μετά άρχισα να επεκτείνομαι προς την Ήπειρο και στη Στερεά Ελλάδα».

Δυτικοτραφείς μουσικές καταβολές

Ερωτώμενος για ποιο λόγο αποφάσισε να ασχοληθεί μ’ αυτό το είδος της μουσικής και να το αναδείξει, ο ίδιος λέει: «Γιατί, αυτό που λέμε μοντέρνο, έχει να κάνει με την εποχή στην οποία ζούμε. Οι μουσικές μου καταβολές, είναι δυτικοτραφείς. Μεγάλωσα με τζαζ, ροκ, μέταλ μουσικές. Όλες μου οι προσλαμβάνουσες ήταν δυτικές.

Δεν είχα τη δυνατότητα να ακούσω άμεσα τη μουσική του τόπου μου, είτε γιατί στα πανηγύρια όταν ήμασταν μικροί ήταν λίγο κουραστικό, είτε γιατί μας τσίριζε λίγο η γκάιντα, είτε δεν μας άρεζε η ποντιακή λίρα και άλλα.

Στη συνέχεια, είδα ότι αυτό που πολλές φορές δεν μου άρεσε, ήταν η κακή χρήση των σύγχρονων μέσων και των σύγχρονων οργάνων. Γινόταν μια κακή λαϊκοποίηση της μουσικής. Μπορώ να πω ότι η τέχνη γενικότερα, οφείλει να είναι λαϊκή. Και εννοώ ότι, όσο ειδικό κι αν είναι αυτό το οποίο μελετάς και θέλεις να παρουσιάσεις, ο προορισμός σου ως καλλιτέχνης είναι να το απλοποιήσεις στο βαθμό που θα μπορεί να γίνει κατανοητό απ’ όλους. Διαφορετικά ίσως δεν έχει νόημα. Μετά μπαίνουμε σε μια κατάσταση ελιτισμού».

Στο σημείο αυτό τονίζει ότι «η παραδοσιακή μας μουσική έχει μια πληροφορία βαθιά δουλεμένη και ώριμη γιατί πέρασε από πολλές γενιές μέχρι να φτάσουμε στο σημείο να την ακούσουμε και πολλές φορές δεν ξέρουμε από πόσες γενιές πέρασε για να ωριμάσει.

Και σκέψου ότι κάθε γενιά δεν είχε τον τρόπο να ακούσει από την προηγούμενη, παρά μόνο ζωντανά. Τότε δεν υπήρχαν ηχογραφήσεις για να μελετήσει το υλικό και στη συνέχεια να το μελετήσει και να το αφομοιώσει. Ότι προλάβαιναν να ακούσουν ζωντανά.

Κάθε άνθρωπος που έπαιζε τα τραγούδια αυτά και τα κομμάτια, έβαζε και τη δική του ψυχή. Με αποτέλεσμα όλα αυτά κάθε φορά να αλλάζουν δρόμο, γιατί κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, κάθε άνθρωπος έδινε το ίδιο τραγούδι με διαφορετικό τρόπο. Οπότε αυτό που έφτασε σ’ εμάς ως τελευταία αναφορά, είναι αυτό που ηχογραφήθηκε είναι αυτό που κατέληξε μετά από πολλές γενιές.

Έτσι λοιπόν, πήραμε κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ ώριμο και για εμάς αυτό ήταν διδακτικό. Γιατί μέσα του έκρυβε μια μαγική απλότητα η οποία εξελίχθηκε. Αυτό ήταν λοιπόν η αρχή της διδασκαλίας που ήθελα εγώ να έχω και η πρώτη γνώση που πήρα ήταν ο τρόπος της μετάδοσης της απλότητας».

Συνεχίζει λέγοντας ότι «άρχισα λοιπόν να το δουλεύω όλο και περισσότερο και να το χρησιμοποιώ πλέον ως εργαλείο. Να ψάχνω να βρω πώς μπόρεσαν αυτοί οι άνθρωποι, να φέρουν τις μελωδίες και τα τραγούδια αυτά, σε τέτοιο επίπεδο που να μην χρειάζεται τίποτα. Ούτε κάτι παραπάνω, ούτε κάτι λιγότερο.

Αυτό που έκανα μετά, όσον αφορά το μοντέρνο και την σύγχρονη παραγωγή, ήταν απλά ότι την ντύσαμε με σύγχρονα ρούχα. Δεν αλλοιώσαμε καθόλου τον πυρήνα της. Αυτός παρέμεινε καθαρός, όπως ακριβώς μεταλαμπάδευσε η προηγούμενη γενιά. Εμείς, αυτό που οφείλαμε να κάνουμε είναι απλά να το ντύσουμε με τα ρούχα τα οποία ξέρουμε εμείς. Τα σημερινά. Έτσι, ήρθε ο κόσμος ακόμα πιο κοντά».

Στο σημείο αυτό, εξηγεί ότι το κομμάτι «Γιάννη μου το μαντίλι σου», «είναι το πιο “πειραγμένο” απ’ όλα τα τραγούδια. Παρ’ όλα αυτά μέσα τους οι άνθρωποι χορεύουν ακόμα, γιατί δεν πειράξαμε καθόλου τη δραματουργία και την αλήθεια του πυρήνα. Σ’ αυτή τη δραματουργία, τεράστιο ρόλο παίζει και η Έβελιν Ασουάντ, η τραγουδίστριά μας, η οποία ως ηθοποιός του Θεόδωρου Τερζόπουλου και του Σάββα Στρούμπου χρόνια τώρα στο θέατρο ΑΤΤΙΣ, διονυσιακή ηθοποιός, είχε όλο το υλικό για να μπορέσει να ενστερνιστεί και να αποδώσει με τρόπο πέτρινο, χωρίς πολλά στολίδια με καθαρό και δραματουργικό αυτό τα τραγούδια».

Τι πάει να πει PAGAN;

Αφήνουμε το καλό για το τέλος, που είναι το ερώτημα για το τι σημαίνει PAGAN και σε τι παραπέμπει, γιατί φαίνεται ότι γίνονται κάποιες παρεξηγήσεις!

Και η εξήγηση που δίνει ο Σταύρος, είναι ότι «είναι τα πρώτα πέντε γράμματα από τη λατινική λέξη paganus, που σημαίνει ο άνθρωπος της υπαίθρου» και όπως λέει, «υπάρχει κάποια ιστορία πίσω απ’ αυτό. Πάντα φλέρταρα με το paganus και κυρίως με τη λέξη χωριό.

Ιστορικά, στην αρχαία Ρώμη, όταν απελευθέρωναν τους σκλάβους, τους έδιναν και ένα κομμάτι γης από το κράτος, για να ξεκινήσουν τη ζωή τους. Αυτό το κομμάτι γης λεγόταν pagus και συνήθως ήταν εκτός πόλεων, στην ύπαιθρο. Οπότε, αυτοί  που έμεναν στα pagus ήταν οι paganus και ήταν οι χωριάτες, οι πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Επειδή ξέρω πόσο μαγικό μπορεί να είναι να ζεις στο χωριό και τι εφόδια σου δίνει για την υπόλοιπη ζωή σου – αν και τώρα ζω στο κλεινόν άστυ οπότε η ζωή μου είναι τελείως αστική – όμως έχω τα βιώματα, που είναι του χωριού, στα Κοκκινόγεια όπου μεγάλωσα.

Έτσι, αποφάσισα, αυτή η ονοματοδοσία να έχει σχέση με τα δικά μου βιώματα, που ήταν το χωριό και όταν έμαθα ότι περικλείει μέσα τον πολίτη δεύτερης κατηγορίας γιατί όλοι από την ύπαιθρο προερχόμαστε, έμαθα ότι είναι πανανθρώπινος ο όρος και τον χρησιμοποίησα».

Τι θ’ ακούσουμε

Η τελευταία ερώτηση έχει να κάνει με το τι θ’ ακούσουμε σ’ αυτή τη μεγάλη συναυλία και όπως λέει ο ίδιος, «θ’ ακούσουμε την αναβίωση παραδοσιακών τραγουδιών, αυτά που γνωρίζει ήδη ο κόσμος, αλλά και πολλά δικά μας κομμάτια και θα ζήσουμε μια κλιμάκωση. Μέσα από τις παραστάσεις μας αυτές, προσπαθούμε να αναδείξουμε τη δραματουργία των τραγουδιών και ακολουθούμε έναν τελετουργικό άξονα, όπου δημιουργείται αυτή η μυσταγωγία. Ξεκινάμε από τις αργές ταχύτητες και από την πιο εσωτερική δραματουργία μέχρι να οδηγήσουμε όλο αυτό προς την έκσταση και την ταχύτητα που κρύβει ο χορός και η δύναμη του ρυθμού».

Σημειώνει τέλος χαρακτηριστικά, ότι, «αυτό που πρέπει να τονίσουμε, είναι ότι θα είναι ένα υπερθέαμα. Ετοιμάζουμε αυτή τη δουλειά εδώ και δύο μήνες και θα είναι η μεγαλύτερη συναυλία μας μέχρι σήμερα. Είναι η πρώτη καλοκαιρινή και μετά θα πάμε σε κάποια φεστιβάλ ανά την Ελλάδα. Η πρώτη συναυλία θα είναι στη Δράμα και θα είναι επικών διαστάσεων. Επίσης θα την κινηματογραφήσουμε με συνεργείο από την Αθήνα και θα έχουμε δυο μεγάλες οθόνες για να μπορεί ο κόσμος να βλέπει στη σκηνή».