Εθνική Ημέρα Δράσης κατά των δηλητηριασμένων δολωμάτων
Αναγκαία η εγρήγορση κράτους
και κοινωνίας των πολιτών
για την προστασία της πανίδας
Η μέρα θεσμοθετήθηκε με αφορμή τον αφανισμό της αποικίας του όρνιου και του χρυσαετού στα Στενά του Νέστου
Η 22α Φεβρουαρίου, έχει οριστεί ως Εθνική Ημέρα Ημέρα Δράσης κατά των δηλητηριασμένων δολωμάτων μετά από προσπάθεια και διεκδίκηση περιβαλλοντικών οργανώσεων, αλλά και μετά από ενέργειες στο πλαίσιο του έργου LIFE ARCPROM.
Η συγκεκριμένη ημέρα επιλέχθηκε σε υπενθύμιση του τραγικού περιστατικού της 22ας Φεβρουαρίου 2012, όταν οδηγήθηκε σε εξαφάνιση η αποικία του όρνιου και ο πληθυσμός του χρυσαετού στα Στενά του Νέστου.
Κάθε χρόνο, κατά την ημέρα αυτή, ενθαρρύνεται ο σχεδιασμός και υλοποίηση δράσεων που στοχεύουν στην ανάδειξη του προβλήματος της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων και της προσπάθειας για την εξάλειψή του.
Όπως αναφέρει η Οργάνωση «Καλλιστώ», «επιπλέον, η αποδοχή του αιτήματος της κοινωνίας των πολιτών από την κυβέρνηση οδήγησε στην έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης από τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Αγροτικής Ανάπτυξης, με την οποία δεσμεύονται όλες οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες, ώστε να διαχειρίζονται άμεσα τα περιστατικά δηλητηριάσεων, την υγειονομική ταφή ή καύση των νεκρών ζώων, τη διενέργεια ελέγχων για τον εντοπισμό των δραστών και τη δικαστική τους δίωξη».
Έκτοτε, έχουν εκδοθεί αρκετά Τοπικά Σχέδια Δράσεις από τις Δασικές Υπηρεσίες (π.χ. Διεύθυνση Δασών Ιωαννίνων, Γρεβενών, Φλώρινας), ωστόσο δεν έχουν εκδοθεί από το σύνολο των Δασικών Υπηρεσιών. Είναι αναγκαίο η διαδικασία αυτή να συνεχιστεί, καθώς κάποια από τα είδη που απειλούνται από δηλητηριασμένα δολώματα είναι κυριολεκτικά στο χείλος της εξαφάνισης.
Αυτό που αναφέρει η Οργάνωση «Καλλιστώ» είναι ότι, «παρά τις σωστές θεσμικές αποφάσεις τα προηγούμενα χρόνια, μένουν πολλά να γίνουν σε πρακτικό επίπεδο. Για τον λόγο αυτό είναι αναγκαία η εγρήγορση των περιβαλλοντικών οργανώσεων αλλά και των τοπικών κοινωνιών για την αντιμετώπιση του μείζονος αυτού προβλήματος.
H χρήση δηλητηριασμένου δολώματος (φόλας) για τη θανάτωση ζώων στην ύπαιθρο αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα στο οποίο εμπλέκονται και αλληλεπιδρούν ποικίλες κοινωνικές ομάδες με διαφορετικά κίνητρα. Ταυτόχρονα, αποτελεί μία παράνομη πράξη που βλάπτει σοβαρά, τόσο έμμεσα, όσο και άμεσα, το φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο».
Ιδιαίτερα επισημαίνεται ότι, «παρ’ όλο που η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων έχει κηρυχθεί παράνομη ήδη από το 1993, δυστυχώς εξακολουθεί να αποτελεί κοινή πρακτική στην ελληνική ύπαιθρο. Στοχεύουν κυρίως ζώα της άγριας πανίδας (αρκούδα, λύκο, αγριογούρουνο, ασβό, αλεπού, κουνάβι), είτε ως πράξη αυτοδικίας μετά από κάποια ζημιά που έχει προκληθεί στην αγροτική παραγωγή ή στα κτηνοτροφικά ζώα, είτε ως τρόπος αποφυγής τέτοιων ζημιών.
Δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις που φόλες σχετίζονται με αντεκδικήσεις και προσωπικές διαφορές μεταξύ των ιδιοκτητών των ζώων και των χρηστών γης σε μια δεδομένη περιοχή, με τα θύματα να είναι σκύλοι εργασίας (τσοπανόσκυλα, κυνηγόσκυλα, τρουφόσκυλα). Τέλος, καθώς τόσο τα ίδια τα δολώματα, όσο και τα δηλητηριασμένα πτώματα ζώων μπορούν να καταναλωθούν από πτωματοφάγα ζώα, εν τέλει θανατώνονται και είδη όπως το όρνιο, ο ασπροπάρης, ο χρυσαετός, ο μαυρόγυπας κ.ά.»
Σημαντική η συμβολή του ευρωπαϊκού έργου LIFE ARCPROM
Στην ανάπτυξη μεθόδων για την αντιμετώπιση των δηλητηριασμένων δολωμάτων στοχεύει μεταξύ άλλων το ευρωπαϊκό έργο LIFE ARCPROM, το οποίο συντονίζεται από την Περιβαλλοντική Οργάνωση «Καλλιστώ» και υλοποιείται με τη συμμετοχή του Ο.ΦΥ.Π.Ε.Κ.Α., δύο Ελληνικών Πανεπιστημίων (Θεσσαλίας και Δυτικής Μακεδονίας), καθώς και του Εθνικού Πάρκου της Maiella και του W.W.F. Ιταλίας.
Στο πλαίσιο του έργου LIFE ARCPROM λειτουργούν από τον ΟΦΥΠΕΚΑ Μονάδες Σκύλων Ανίχνευσης δηλητηριασμένων δολωμάτων, μία σε κάθε ελληνικό Εθνικό Πάρκο (Βόρειας Πίνδου, Πρεσπών, Οροσειράς Ροδόπης). Τα σκυλιά ανίχνευσης έχουν λάβει ειδική εκπαίδευση για να ιχνηλατούν και να εντοπίζουν στο πεδίο διάφορους τύπους δηλητηριασμένων δολωμάτων, και πτωμάτων ζώων που έχουν ήδη δηλητηριαστεί.
Παράλληλα, στο πλαίσιο του έργου έχουν παραχθεί και διανεμηθεί κυτία πρώτων βοηθειών κατά των δηλητηριάσεων, τα οποία διαθέτουν όλα τα απαραίτητα φαρμακευτικά σκευάσματα, σχετικό εξοπλισμό και οδηγίες διάσωσης στα πρώτα κρίσιμα στάδια. Τα κυτία έχουν διανεμηθεί δωρεάν στους κτηνοτρόφους που δραστηριοποιούνται στις περιοχές αναφοράς του έργου, με στόχο την εκπαίδευση και υποστήριξη των κτηνοτρόφων σε περιπτώσεις δηλητηρίασης Σκύλων Φύλαξης Κοπαδιών (ΣΦΚ).
Οι σημαντικές δράσεις του έργου LIFE ARCPROM κατά των δηλητηριασμένων δολωμάτων αλλά και τα αποτελέσματα αυτών θα παρουσιαστούν αναλυτικά στο Διεθνές Συνέδριο του έργου, που θα πραγματοποιηθεί στις 25, 26 και 27 Φεβρουαρίου 2025 στην πόλη της Λάρισας.
