«Αποτυπώνοντας το προβιομηχανικό και βιομηχανικό παρελθόν της ΑΜΘ»
Αναγκαία η θεσμική προστασία
της βιομηχανικής κληρονομιάς
ως σημαντικό πολιτιστικό κεφάλαιο
Στον εκθεσιακό χώρο ΑΜΚΕ ΚΥΚΛΩΨ από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων ΑΜΘ
Μιλάει στον «Π.Τ.» ο προϊστάμενος της Υπ. Νεοτέρων Μνημείων & Τεχνικών Έργων ΑΜΘ
Του Θανάση Πολυμένη
ΜΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ σημαντική όσο και πρωτότυπη έκθεση φωτογραφίας άνοιξε τις πύλες της το βράδυ της περασμένης Παρασκευής 27 Σεπτεμβρίου, στον εκθεσιακό χώρο της ΑΜΚΕ ΚΥΚΛΩΨ.
Ο κεντρικός τίτλος της φωτογραφικής έκθεσης έχει κεντρικό τίτλο «Αποτυπώνοντας το προβιομηχανικό και βιομηχανικό παρελθόν της Αν. Μακεδονίας και Θράκης». Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι 30 Νοεμβρίου και συνδιοργανώνεται με το Δήμο Δράμας με την υποστήριξη της ΑΜΚΕ ΚΥΚΛΩΨ, όπως και της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού/Συμβούλιο Βιομηχανικής Κληρονομιάς. Η έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς και θα παραμείνει ανοικτή μέχρι 30 Νοεμβρίου 2024. (Ώρες λειτουργίας: Από Πέμπτη έως Κυριακή 11.00 – 14.00 και 18.00 – 21.00).
Κεντρικός στόχος είναι η ανάδειξη της ιστορικής ταυτότητας των περιοχών και διατήρηση της ιστορικής συνέχειας στο διηνεκές με τη διατήρηση, ανάδειξη και επανένταξη των στοιχειών της βιομηχανικής κληρονομιάς στον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό.
Οι φωτογραφίες αποτελούν έργο του φωτογράφου και επιμελητή εκθέσεων Στέργιου Καράβατου, και προέρχονται από το αρχείο της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Αν. Μακεδονίας και Θράκης.
Στη συγκεκριμένη έκθεση την οποία έχει επιμεληθεί ο κ. Καράβατος, παρουσιάζονται τα προστατευόμενα από το Υπουργείο Πολιτισμού νεώτερα μνημεία βιομηχανικής κληρονομίας του 19ου και 20ου αιώνα στην Αν. Μακεδονία και Θράκη.
Στα εγκαίνια της έκθεσης, παραβρέθηκαν μεταξύ άλλων, ο δήμαρχος Δράμας κ. Γιώργος Παπαδόπουλος, η πρόεδρος του Συμβουλίου Βιομηχανικής Κληρονομίας της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού κα. Όλα Δεληγιάννη, οι αντιδήμαρχοι κ.κ. Δέσποινα Αβραμίδου, Παναγιώτης Σαλπιγκτίδης, Γιώργος Μουχτάρης, ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Δράμας κ. Στέφανος Γεωργιάδης, ο διευθυντής της ΑΜΚΕ ΚΥΚΛΩΨ κ. Γιώργος Δεμερτζής, ο πρόεδρος της Κοινότητας Δράμας κ. Σπύρος Φιλίππου, εκπρόσωποι φορέων και άλλοι.
Τι περιλαμβάνει η έκθεση
Μιλώντας στον «Π.Τ.» ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων ΑΜΘ κ. Πριγγόπουλος, σημείωσε ότι, «το φωτογραφικό υλικό ταξινομείται σε πέντε θεματικές ενότητες, κάθε μια από τις οποίες αποτυπώνει και προβάλει μέσα από τα στοιχεία του πρόσφατου τεχνικού πολιτισμού, την εικόνα που διαμόρφωσαν αυτά και τον χαρακτήρα που καθόρισε τους τόπους όπου λειτούργησαν».
Σ’ αυτές τις ενότητες, εντάσσονται «μεγάλα σύνολα καπναποθηκών για την Ξάνθη, την Καβάλα και τη Δράμα, κουκουλόσπιτα και μεταξουργεία για το Σουφλί, εργοστάσια μεταλλουργίας για τη Θάσο και τον οικισμό του Κιρκά, νερόμυλοι και λιθότοξα γεφύρια για την ορεινή Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, σιδηρόδρομοι, λιμάνια και φάροι για τις πόλεις και την ευρύτερη επικράτεια. Συγκεκριμένα οι θεματικές ενότητες της έκθεσης είναι οι εξής: Μυλικά Συστήματα, Σηροτροφία – Μεταξουργεία, Καπναποθήκες, Μεταλλευτικοί Τόποι – Συγκροτήματα Μεταλλουργίας, Δίκτυα Χερσαία και Θαλάσσια».
Όπως εξηγεί ο ίδιος, «120 στο σύνολο κτίρια, κτιριακά συγκροτήματα και τεχνικές κατασκευές σε αστικά κέντρα αλλά και στην ύπαιθρο της Περιφέρειας από τη δεκαετία του 1980 έως σήμερα καταγράφηκαν, ταξινομήθηκαν, αξιολογήθηκαν και χαρακτηρίστηκαν από το Υπουργείο Πολιτισμού ως νεώτερα μνημεία βιομηχανικής κληρονομιάς ώστε να προστατευθούν θεσμικά, καθώς αναγνωρίζονται ως τεκμήρια του Ελληνικού πολιτισμού και ως σημαντικό πολιτιστικό κεφάλαιο το οποίο χρήζει προστασίας και ανάδειξης».
Όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο ίδιος, «η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων «εφαρμόζει στρατηγική προστασίας και ευαισθητοποίησης τόσο του κοινού όσο και των αυτοδιοικητικών φορέων γύρω από το ζήτημα της διαφύλαξης και ανάδειξης αυτής της πολιτισμικής μας περιουσίας», προσθέτοντας ότι «το φωτογραφικό υλικό που αναπτύσσεται στην έκθεση αποτελεί ένα μικρό μέρος του συνολικού υλικού καταγραφής και τεκμηρίωσης της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων που ωστόσο είναι ικανό για να περιγράψει εύγλωττα και να διηγηθεί όλο το βιομηχανικό και τεχνολογικό παρελθόν της Περιφέρειάς μας, αλλά και για να προσφέρει στο κοινό τη δυνατότητα να ανακαλύψει και κυρίως να εμβαθύνει τη γνώση του γύρω από τις αξίες που εμπεριέχουν όλα αυτά τα δημιουργήματα, της επινοητικότητας, εφευρετικότητας και τεχνικής δεξιότητας του ανθρώπου».
Χαιρετισμοί
Στο ζήτημα της συντήρησης και ανάδειξης των κτιρίων που αποτελούν το βιομηχανικό παρελθόν της Δράμας, στάθηκε στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος Δράμας κ. Παπαδόπουλος, κάνοντας μάλιστα αναφορά και στις συνέργειες που απαιτούνται για την επίτευξη του στόχου, τονίζοντας ιδιαίτερα, ότι «αυτός ο πλούτος πρέπει να διασωθεί».
Με τη σειρά του, ο διευθυντής της ΑΜΚΕ ΚΥΚΛΩΨ κ. Γιώργος Δεμερτζής, έκανε λόγο για μια «καταπληκτική έκθεση και αποτύπωση της κληρονομιάς της περιοχής μας» και πρόσθεσε ότι σκοπός, επιθυμία και όραμα του κ. Θεοδωρίδη είναι να διασώσει και να αναδείξει ιστορικά κτίρια.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου κ. Στέφανος Γεωργιάδης επεσήμανε ότι «τα κτίρια αυτά έχουν ζωή», προσθέτοντας ότι «είναι άνθρωποι, είναι ψυχές που δούλεψαν σε αυτά». Όπως είπε ο κ. Γεωργιάδης, «η οικονομία είναι άμεσα συνυφασμένη με την ιστορία».
Κατά τον χαιρετισμό της, η κα. Δεληγιάννη, πρόεδρος του Συμβουλίου Βιομηχανικής Κληρονομιάς της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, σημείωσε μεταξύ άλλων ότι, «η βιομηχανική και τεχνολογική κληρονομιά σε όλη την Ελλάδα όπως και στην Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης, αποτελεί ένα σημαντικό πολιτισμικό και αναπτυξιακό απόθεμα με ευρωπαϊκή εμβέλεια. Για το λόγο αυτό, η ένταξη της εκδήλωσης στον εορτασμό των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομίας 2024 έχει πολλαπλή σημασία, -για την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με το θέμα της αναγνώρισης της βιομηχανικής κληρονομίας ως πολιτικής κληρονομιάς – για την προβολή των βιομηχανικών μνημείων σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο – για την κινητοποίηση των τοπικών φορέων (και όχι μόνο) στην κατεύθυνση δημιουργίας συνεργειών προστασίας των βιομηχανικών μνημείων και συνόλων – για την ανάδειξη της ανάγκης μελέτης των στοιχείων της βιομηχανικής κληρονομιάς σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης».
Η φωτογράφηση
Για το δύσκολο έργο της φωτογράφησης, μίλησε στον «Π.Τ.» και ο φωτογράφος και επιμελητής της έκθεσης κ. Καράβατος, επισημαίνοντας αρχικά: «Ως φωτογράφος κλήθηκα να κάνω την καταγραφή, η οποία διήρκεσε σχεδόν ένα χρόνο και λίγο παραπάνω. Ξεκινήσαμε κάνοντας το κομμάτι της Θράκης και μετά προχωρήσαμε στην Ανατολική Μακεδονία. Ήταν μια υπέροχη εμπειρία για μένα, γιατί είναι ένα θέμα το οποίο δουλεύω αρκετό καιρό και η σχέση φωτογραφίας και αρχιτεκτονικής πάντα ήταν κάτι που με τραβούσε».
Σημειώνει μάλιστα, ότι «σαν φοιτητής, θα ήθελα να είχα σπουδάσει αρχιτεκτονική, αλλά ποτέ δεν το έκανα και βρήκα τη σχέση μέσα από τη φωτογραφία να τα συνδυάσω. Το ευτύχημα ήταν ότι μπορούσαμε σε πάρα πολλά από αυτά τα μνημεία να έχουμε και πρόσβαση μέσα. Θα ήθελα προσωπικά να ευχαριστήσω και τους ιδιώτες που μας άνοιξαν τους χώρους τους, πολλές φορές ήταν και τα ίδια τους τα σπίτια, και μας έδωσαν πρόσβαση σε μνημεία, τα οποία ο κόσμος δεν έχει την ευκαιρία να τα δει. Ελπίζω μέσα από αυτές τις φωτογραφίες να ευοδωθεί και αυτό, δηλαδή ο κόσμος να γνωρίσει και αυτό που υπάρχει και αυτό που είναι αθέατο πολλές φορές».
Ερωτώμενος για τις δυσκολίες τις οποίες αντιμετώπισε κατά τη διαδικασία της φωτογράφησης, αναφέρθηκε κυρίως στο ζήτημα της πρόσβασης, «καθώς πολλά από τα κτίρια ήταν επικίνδυνα, ενώ σε άλλα δεν ήταν δυνατή η πρόσβαση, καθώς και στους στενούς χώρους κυρίως στα αστικά κέντρα, που είχαν ως αποτέλεσμα δυσκολίες στη φωτογράφηση. Όπως εξήγησε, το συγκεκριμένο πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με πολλές λήψεις οι οποίες συνδυάστηκαν μεταξύ τους ώστε να αποδώσουν το σύνολο της εικόνας».
