Αναβιώνει στο Καλαμπάκι
τη Δευτέρα της Τυρινής το λαϊκό
ευγονικό δρώμενο της Καλογεροδευτέρας
Ένα δρώμενο που εντάσσεται πλέον στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ σημαντικότερα δρώμενα, μοναδικό στην περιοχή της Δράμας, αναβιώνει την ερχόμενη Δευτέρα της Τυρινής, 11 Μαρτίου, το λαϊκό ευγονικό δρώμενο του θρακικού Καλόγερου, η Καλογεροδευτέρα.
Σύμφωνα με όσα κάνει γνωστά ο Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Καλαμπακίου, το δρώμενο του Θρακικού Καλόγερου που επιτελείται κάθε χρόνο ως «Καλογεροδευτέρα», την Δευτέρα της Τυρινής, βιώνεται από όλη την κοινότητα ως παρακαταθήκη και ανάμνηση μιας γενιάς που έφυγε αλλά εξακολουθεί να είναι παρούσα.
Όπως αναφέρει ο Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Καλαμπακίου, αν και μέρα εργάσιμη, η κοινότητα έχει αποφασίσει να διατηρήσει με κάθε τρόπο το δρώμενο, εμπλέκοντας στη διαδικασία όλους τους κατοίκους, αλλά και την εκπαιδευτική κοινότητα.
Το 2023 το δρώμενο της «Καλογεροδευτέρας» εντάχθηκε μαζί με το έθιμο του «κουρμπανιού» και τα «θρακιώτικα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα» στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, το Καλαμπάκι διαθέτει και ένα ακόμα δρώμενο στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, τα Θρακικά Κάλαντα των Χριστουγέννων.
Το δρώμενο
Το πρωί της Τυρινής Δευτέρας συγκεντρώνονται δέκα έως είκοσι παλικάρια, που πρέπει να είναι ανύπαντρα, και διαλέγουν μεταξύ τους έναν ο οποίος θα είναι «καλόγερος». Στη συνέχεια τον ντύνουν με δέρματα ζώων (προβιές) και στη μέση του περνούν κουδούνια προβάτων. Το πρόσωπό του το βάφει με στάχτη και στο κεφάλι φοράει μια κουκούλα από δέρμα ζώου. Στα χέρια του κρατά δύο ξύλα, τα ντοκμάκια. Οι συνοδοί του είναι ντυμένοι με ποτούρια και έχουν επίσης βαμμένα με στάχτη τα πρόσωπά τους. Στην παρέα υπάρχει πάντα και κάποιος μεταμφιεσμένος σε τσιγγάνα(κατσιβέλα), που ενίοτε συνοδεύεται από τον γύφτο(κατσίβελο). Μόλις ο θίασος συγκροτηθεί ξεκινά ο αγερμός. Περιφέρονται στα σπίτια του χωριού με τη συνοδεία μιας γκάιντας δημιουργώντας πολύ θόρυβο.
Ο καλόγερος με τα ντοκμάκια χτυπά τα κάρα στις αυλές των χωριανών, λέγοντας πως έχουν χαλάσει και για την επιδιόρθωσή τους απαιτεί να πληρωθεί ο ίδιος και η παρέα του. Πολλές φορές κάποιοι από τη συνοδεία κρατούν αλυσίδες στα χέρια και δένουν από το λαιμό τον οικοδεσπότη ζητώντας να εξοφληθεί το «μπετέλι»(χρέος). Οι νοικοκυραίοι τους δίνουν συνήθως χρήματα και αυγά. Παράλληλα, κερνούν τον καλόγερο και τη συντροφιά του διάφορους μεζέδες με τσίπουρο ή κρασί.
Το πρόγραμμα της Καλογεροδευτέρας
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, στις 10 το πρωί της Δευτέρας 11 Μαρτίου, η συντροφιά του «Καλόγερου» συγκεντρώνεται στον χώρο του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Καλαμπακίου και με τη φροντίδα των παλιότερων ετοιμάζεται. Ο νεαρός που θα υποδυθεί τον «Καλόγερο» ντύνεται τελετουργικά με την προβιά και οι αρχαιότεροι του φορούν τα κουδούνια.
Με τη συνοδεία της γκάϊντας ξεκινά ο αγερμός την επίσκεψή του στο χωριό. Αρχικά επισκέπτεται την αγορά και στη συνέχεια τα σχολεία.
Το μεσημέρι η συντροφιά καταλήγει στον χώρο του Συλλόγου όπου τα μέλη τους δεξιώνονται και ετοιμάζονται για την κορύφωση του δρώμενου που θα γίνει στην κεντρική πλατεία.
Στις 4 το απόγευμα ξεκινά το εικονικό όργωμα, σπορά και πότισμα. Γίνονται τρεις περιφορές. Ο «βασιλιάς» που είναι πάντα ενήλικας και συνήθως έγγαμος (κατά το έθιμο εκλέγεται ο καλύτερος νοικοκύρης του χωριού), είναι ο πρωταγωνιστής. Το βρέξιμο, με το οποίο κορυφώνεται το δρώμενο, γίνεται στην τρίτη περιφορά και αφορά τον «βασιλιά». Η συντροφιά του «Καλόγερου» στο τέλος «σέρνει» τον χορό για όλους όσοι παρευρίσκονται.
Ακολουθεί παρέλαση μικρών καρναβαλιστών.
Στη φετινή διοργάνωση συμμετέχουν, ο Βρεφονηπιακός Σταθμός Καλαμπακίου, ο Βρεφονηπιακός Σταθμός Δοξάτου, ο Βρεφονηπιακός Σταθμός Κυργίων, το Α΄ Νηπιαγωγείο Καλαμπακίου, το Α΄ Δημοτικό Σχολείο Καλαμπακίου, το Β΄ Δημοτικό Σχολείο Καλαμπακίου, το Κ.Δ.ΑΠ. «Μολυβοπαρέα», το Κ.Δ.ΑΠ. «Αερόστατο» και το Γυμνάσιο Καλαμπακίου.
