Άνθρωποι με αναπηρία σε μια κοινωνία “αναπήρων”

Του Χρήστου Παπαδόπουλου, Φιλολόγου

Η πρόοδος μιας κοινωνίας είναι έννοια που κρίνεται όχι τόσο από τα τεχνολογικά επιτεύγματα και τις δυνατότητες των μελών της να καταναλώνουν ατέρμονα, αλλά από τον βαθμό ανθρωπιάς και συνοχής των πολιτών. Η ποιότητα ζωής, που είναι διαρκές αιτούμενο, καθορίζεται κυρίως από ποιοτικά στοιχεία και όχι από οικονομικά μεγέθη.

Ένα τέτοιο ποιοτικό κριτήριο είναι η ευαισθητοποίηση μιας κοινωνίας έναντι των ανθρώπων με σωματικά ή διανοητικά προβλήματα. Ο απρόσωπος και τυπικός χαρακτήρας των ανθρώπινων σχέσεων ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα επηρεάζει ασύνειδα αλλά διαβρωτικά την συμπεριφορά των αρτιμελών πολιτών προς τους συμπολίτες με μειονεξίες. Βέβαια συχνά εκδηλώνεται μια στάση συμπόνιας και οίκτου περιοριζόμενη σε παροδικές συναισθηματικές εξάρσεις ή σε ψυχρές κινήσεις ελεημοσύνης σε αναξιοπαθούντες στο δρόμο, που γίνονται πιο πολύ για να εκτελεστεί ένα συνειδησιακό καθήκον  παρά ως εκδήλωση αληθινής αγάπης και προσωπικού ενδιαφέροντος για αυτούς τους συνανθρώπους μας. Η καχυποψία που δηλητηριάζει συχνά τις ψυχές μας αλλά και ο ατομοκεντρισμός μάς αυτοπεριχαρακώνει και δεν μας αφήνει να πλησιάσουμε με πνεύμα προσφοράς τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη όχι τη λύπησή μας αλλά ένα ανθρώπινο κοίταγμα, ένα ζεστό άγγιγμα ψυχής, μια υπέρβαση της μοναξιάς και της αδιαφορίας που εισπράττουν από τους υπόλοιπους. Φαινόμενα κατάληψης χώρων προβλεπόμενων για τους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες, όπως το παρκάρισμα αυτοκινήτων ή μηχανών σε πεζοδρόμια και μάλιστα σε ειδικά διαμορφωμένα σημεία πρόσβασης για αναπήρους, μαρτυρούν την αδιαφορία για οποιονδήποτε πέρα από τον στενό μικρόκοσμο του εαυτού μας.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης εκμεταλλευόμενα για εμπορικούς λόγους θέματα με προσωπικά δράματα ανθρώπων με αναπηρίες φορτίζουν συναισθηματικά τους τηλεθεατές και τους εθίζουν σε μια τηλεοπτική μόνο εκδήλωση συμμετοχής  ή στη συνηθισμένη έκφραση αγανάκτησης των περισσοτέρων: “Μά, που είναι το κράτος;”

Σίγουρα ή συντεταγμένη πολιτεία οφείλει να έχει στο επίκεντρό της τον άνθρωπο και μάλιστα αυτόν που έχει τις περισσότερες ανάγκες και χρήζει στήριξης, ηθικής και υλικής, από ειδικούς κρατικούς φορείς. Γι΄ αυτό είναι χρέος του κράτους να λαμβάνει μέτρα πρόνοιας, όπως ελεύθερη πρόσβαση σε δημόσιους χώρους, δυνατότητα εργασίας με ειδικά προγράμματα είτε στον δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα, συμμετοχή σε κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις με ιδιαίτερη μέριμνα γι’ αυτούς τους συνανθρώπους μας. Αλλά δεν είναι δυνατόν να τα περιμένουμε όλα από την πολιτεία. Όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά έχουμε χρέος να προσπαθούμε για την βελτίωση της ποιότητας της κοινωνίας μας με την συμμετοχή μας σε πρωτοβουλίες πολιτών για ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο του κόσμου.

Άλλωστε, επίσημες αρχές και ενεργοί πολίτες μπορούν να ξεπεράσουν παρωχημένες αντιλήψεις και να ενστερνιστούν την αληθινά προοδευτική νοοτροπία ότι οι συνάνθρωποί μας με σωματική ή διανοητική υστέρηση δεν είναι άνθρωποι κατώτερης κατηγορίας που έχουν ανάγκη την συμπάθειά μας, αλλά μοναδικές και ανεπανάληπτες προσωπικότητες με χαρίσματα, όπως ο καθένας μας.  Αυτό που χρειάζεται είναι προβληματισμός, ευαισθητοποίηση και προπαντός δράση όλων για να υπερβούμε πρωτίστως τις αγκυλώσεις και την αναπηρία των εγωκεντρικών ψυχών μας.