Αύριο στη Δράμα
Η sold out παράσταση
«Lebensraum» στο Δημοτικό Ωδείο!
Οι συντελεστές της παράστασης μιλάνε στον “Π.Τ.”
Έφτασε λοιπόν η ημέρα που το δραμινό θεατρόφιλο κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει τη θεατρική παράσταση «Lebensraum», του Θανάση Τριαρίδη, σε σκηνοθεσία της Πηγής Δημητρακοπούλου. Η παράσταση θα παρουσιαστεί, αύριο Τετάρτη και ώρα 9 το βράδυ στο Δημοτικό Ωδείο.
Πρόκειται για ένα έργο – πείραμα, το οποίο αναζητά τα όρια ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα, στην αθωότητα και την ενοχή και καταργεί αυτά ανάμεσα σε ηθοποιούς και κοινό.
Το έργο, έχει ως αφετηρία την ναζιστική επεκτατική θεωρία του «Ζωτικού Χώρου» (Lebensraum) και τη μεταγράφει εφιαλτικά στο σήμερα. Δύο άντρες συναντιούνται στη σκηνή ενός θεάτρου. Ο ένας είναι ο Χειριστής του Πειράματος, ο άλλος προσφέρεται να γίνει πειραματόζωο έναντι αμοιβής. Όλα μοιάζουν σχεδόν αστεία, ώσπου κάποια στιγμή τα πράγματα «στραβώνουν», και το Πειραματόζωο έρχεται αντιμέτωπο με την ηθική του. Πόση διαπραγμάτευση του είναι επιτρεπτή;
Η εφημερίδα μας επικοινώνησε με τους συντελεστές της παράστασης, προκειμένου να πάρουμε μία γεύση από το θεατρικό έργο που θα μας παρουσιάσουν αύριο το βράδυ. Οι συντελεστές λοιπόν της παράστασης, η σκηνοθέτιδα Πηγή Δημητρακοπούλου, καθώς και οι ηθοποιοί Σήφης Πολυζωίδης και Πάνος Ζουρνατζίδης, μας μεταφέρουν στον «κόσμο» του «Lebensraum», ενώ ταυτόχρονα μας εξηγούν τη σύνδεση του με την κοινωνία μας σήμερα.
Η σκηνοθέτιδα της παράστασης Πηγή Δημητρακοπούλου.
κα. Δημητρακοπούλου, το τελευταίο διάστημα φλερτάρετε με το θέατρο. Η τελευταία σας σκηνοθεσία, είναι με το έργο του Θανάση Τριαρίδη, Lebensraum. Τι σηματοδοτεί για εσάς αυτό το έργο?
Καταρχήν αυτό το έργο με κέντρισε γιατί έχει πολλές αναγνώσεις. Είναι αρκετά ανοιχτό «έργο». Ένα σημαντικό στοιχείο που είδα στο κείμενο είναι ο έλεγχος του μυαλού, που γίνεται συνέχεια στη σημερινή εποχή. Η γραφή του Τριαρίδη, μου μίλησε άμεσα για την έλευση ενός φασισμού, σαν ειδοποίηση, που έρχεται και σε μεγάλο βαθμό σήμερα πια έχει φτάσει· ελέγχει συνειδήσεις, ζωές… Και όταν λέω φασισμό, δεν εννοώ αποκλειστικά τα στενά όρια της Ελλάδας, αλλά και παγκοσμίως. Επίσης, ένα άλλο στοιχείο που με γοήτευσε είναι το λεπτό χιούμορ. Ο Τριαρίδης, έχει έναν καταπληκτικό τρόπο να μιλάει για σοβαρά θέματα με εύστοχο χιούμορ.
Η θεωρία του Ζωτικού Χώρου. Αφορά στον πολιτικό, οικονομικό, και κοινωνικό χώρο;
Η θεωρία του «Ζωτικού Χώρου», διατυπώθηκε στην Γερμανία το 1901 και επηρεασμένη από την θεωρία του Δαρβίνου, υποστήριξε ότι ένα κράτος για να αναπτυχθεί οργανικά επιβάλλεται να «τραφεί» με την προσάρτηση νέων περιοχών. Προφανώς, είναι μια αυθαίρετη θεωρία που ευνοεί τον ισχυρότερο, αλλά όταν την ανακάλυψε ο Χίτλερ ενθουσιάστηκε τόσο που αποφάσισε να εντάξει το Lebensraum στην ιδεολογία του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, – με αποτέλεσμα βέβαια το αιματοκύλισμα της Ευρώπης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εγώ τον Ζωτικό Χώρο τον αντιλαμβάνομαι τόσο στο συλλογικό επίπεδο, όπου αφορά έθνη, κράτη, θρησκείες, όσο και σε προσωπικό, στις εργασιακές, οικογενειακές, ακόμα και στις ερωτικές μας σχέσεις. Είναι ο αρχέγονος φόβος που γεννά την επιθυμία να περιφράξουμε τον «χώρο» της ζωής. Ξέρετε, κάποτε έλεγαν πως ο «στενός» ζωτικός χώρος του ανθρώπου στις πόλεις ήταν το άνοιγμα των χεριών του, τώρα πλησιάζουμε στην εποχή που θα είναι η απόσταση ανάμεσα στα μάτια του και στην οθόνη του υπολογιστή του. Αυτό, καλό ή κακό, θα το κρίνει η Ιστορία της εξέλιξης.
Έχετε σπουδάσει κινηματογράφο και έχετε σημαντικό έργο στον τομέα αυτό και στην τηλεόραση. Στη Δράμα έχουμε το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους που προσπαθούμε να το κρατήσουμε με νύχια και με δόντια. Επίσης, η Δράμα δεν έχει ένα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. και μια άρτια εξοπλισμένη αίθουσα θεάτρου. Κάποιο σχόλιο σας ίσως;
Το Φεστιβάλ, από την αρχή όταν ξεκίνησε, όλοι είμασταν ενθουσιασμένοι για τους μικρομηκάδες που θα μαζεύονταν στη Δράμα. Ήταν μια καλή αρχή για τους νέους κινηματογραφιστές να ζωντανεύουν μια πόλη στην περιφέρεια. Σαν γιορτή για το κοινό. Θα ήταν ευχής έργο να γινόταν κάτι τέτοιο σε όλες ίσως τις πόλεις της Ελλάδας. Πραγματικά όμως είναι κρίμα να μην έχετε μια άρτια θεατρική αίθουσα στη Δράμα. Και ένα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. επίσης. Χρειάζεστε θέατρο. Εξάλλου υπάρχουν και αρκετές ερασιτεχνικές ομάδες που χρειάζονται στέγη. Το να δει κάποιος θέατρο, ίσως του καθορίσει και τη ζωή. Τον σημαδέψει να πάρει μια απόφαση: να γίνει ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτης.
Ο ηθοποιός της παράστασης Σήφης Πολυζωίδης.
Από την πλευρά του ο κ. Πολυζωίδης, ηθοποιός της παράστασης, μας μίλησε για τον ρόλο του, ενώ στη συνέχεια μας εξήγησε μεταξύ άλλων την έννοια του «Lebensraum», και τη σύνδεσή του με τη σημερινή κοινωνία.
κ. Πολυζωίδη, τι ακριβώς σημαίνει Lebensraum και σε ποια θεωρία αναφέρεται;
Αυτό περίπου με ρωτάει κι ο Χειριστής του Πειράματος στην αρχή της παράστασης. Κι εγώ που έχω τον ρόλο του «Πειραματόζωου» του απαντώ: «πρόκειται για μια γερμανική λέξη που σημαίνει «Ζωτικός Χώρος» αλλά σε πολιτικό επίπεδο, είναι η θεωρία που μας έγινε γνωστή από τον Χίτλερ και υποστηρίζει ότι ένα κράτος έχει το δικαίωμα να προσαρτήσει όσα εδάφη λογαριάζει ως ζωτικό του χώρο για να αναπτυχθεί έστω και με τη βία».
Όμως πέρα από τον ρόλο, ως Σήφης, πιστεύω ότι η θεωρία αυτή εφαρμόζεται και σήμερα από κράτη, θρησκείες, κοινωνικές και οικονομικές τάξεις, ακόμα και στις οικογενειακές και εργασιακές μας σχέσεις. Στον «Ζωτικό Χώρο» του ο Θανάσης Τριαρίδης με πολύ έξυπνο τρόπο παίρνει την θεωρία του Lebensraum και την μεταφέρει στην προσωπική σφαίρα, υποστηρίζοντας πως ο ναζισμός και ο φασισμός κερδίζουν έδαφος γιατί στηρίζονται στο φόβο και τη βία που υπάρχουν στην ίδια την ανθρώπινη φύση.
Ποιο είναι το πείραμα στο οποίο συμμετέχουν οι ήρωες;
Κανείς δεν ξέρει, ο Χειριστής δεν το αποκαλύπτει, ο Αποδέκτης προσπαθεί να μαντέψει, και οι θεατές δεν το ανακαλύπτουν παρά μόνο στο τέλος του έργου. Το κείμενο είναι «ανοιχτό», και η Πηγή Δημητρακοπούλου που το σκηνοθέτησε, έχει φροντίσει ώστε να μπορεί κανείς να το ερμηνεύσει με πολλούς τρόπους.
Οι θεατές πώς συμμετέχουν μέσα σε αυτήν την ιστορία;
Ουσιαστικά πρόκειται για ένα έργο-πείραμα όπου καταργείται ο αόρατος θεατρικός «τέταρτος τοίχος» και οι θεατές γίνονται πρωταγωνιστές… Αυτή είναι η ιδιαιτερότητα του έργου, αλλά και η μαγεία του. Έχουμε μάθει στο θέατρο να παρακολουθούμε αμέτοχοι τα πάθη των ηρώων – και κατόπιν να χειροκροτούμε. Στο LEBENSRAUM, αυτό καταργείται καθώς οι θεατές είναι αυτοί που πρέπει να αποφασίσουν πότε θα βάλουν ένα τέλος.
κ. Πολυζωίδη, τι σημαίνει τελικά ηθική; Πώς ορίζεται;
Δεν υπάρχει «αντικειμενική» ηθική, εκτός από την προσωπική, του κάθε ανθρώπου, Η «κοινή» ηθική, είναι επίκτητη και μεταβάλλεται με τον τόπο και την εποχή. Κάποτε θεωρούνταν ηθικό να υπάρχουν δούλοι , σήμερα η δουλεία θεωρείται απαράδεκτη ηθικά – παρόλο που στην πραγματική ζωή εξακολουθεί.
Στον κόσμο του Ισλάμ, θεωρείται ηθική η μπούργκα, αλλά και στην δική μας διαφωτισμένη Δύση, θεωρούμε ηθικό το να ανεχόμαστε ακόμη την πείνα ή την έλλειψη κοινωνικής δικαιοσύνης και την ύπαρξη στρατού και πολέμων. Ελπίζω σε εκατό χρόνια, όλα αυτά να θεωρούνται ανήθικα.
Πρόκειται για ένα πείραμα … Ποιο είναι το βασικό «παιχνίδι» που συντελείται πάνω στη σκηνή;
Αυτό που συμβαίνει επί σκηνής είναι απλό: Ο Πάνος Ζουρνατζίδης είναι ο Χειριστής του Πειράματος, κι εγώ ο Αποδέκτης που προσφέρομαι να γίνω πειραματόζωο έναντι αμοιβής. Στην αρχή το Πείραμα μοιάζει σαν στατιστική καταγραφή με πολύ χιούμορ: ο Χειριστής κάνει διάφορες εγκυκλοπαιδικού τύπου ερωτήσεις, υποβάλλει τον Αποδέκτη σε δοκιμασίες, και στη συνέχεια τον καλεί να βρει διάφορες πρωτεύουσες χωρών του κόσμου πάνω σε μια υδρόγειο σφαίρα . Όλα μοιάζουν αστεία – μα αργότερα γίνονται εφιαλτικά…
κ. Πολυζωίδη, ποιος πιστεύετε ότι είναι ο μεγαλύτερος φόβος, το μεγαλύτερο αδιέξοδο που αντιμετωπίζει σήμερα η κοινωνία;
Ο φόβος να αποδεχτούμε τους άλλους, τους «ξένους», τους «διαφορετικούς» ως ισότιμους – ο φόβος του να μπούμε στη θέση τους. Όταν σκεφτόμαστε το πρόβλημα των 4 δισεκατομμυρίων των απελπισμένων του κόσμου τους αντιμετωπίζουμε ως εχθρούς, όχι ως αδελφούς.
Αυτός ο φόβος μας σπρώχνει να καταφύγουμε στην βία, το μίσος, τον ρατσισμό, και να οχυρωνόμαστε σε έναν δήθεν «ασφαλή» Ζωτικό Χώρο συνόρων που ονομάζονται «έθνος», «θρησκεία», «φυλή», ακόμη και «κοινωνική τάξη». Όταν πάψουμε να έχουμε ανάγκη τους μικρούς και μεγάλους «Ζωτικούς Χώρους» μας, θα φτιάξουμε μια καλύτερη ανθρωπότητα.
Ο ηθοποιός της παράστασης Πάνος Ζουρνατζίδης.
Ο ηθοποιός της παράστασης κ. Ζουρνατζίδης, από την πλευρά του μας μίλησε για τον ρόλο του Χειριστή τον οποίο υποδύεται στην παράσταση, αλλά και πόσο επίκαιρο θα είναι το έργο και στο μέλλον. Παράλληλα, ο κ. Ζουρνατζίδης, ως μέλος του ΘΕ.Α.Μ.Α. (Θέατρο Ατόμων με Αναπηρία), αναφέρθηκε και στο σημαντικό επίτευγμα αυτής της επαγγελματικής ομάδας θεάτρου, η οποία κατάφερε να αλλάξει το νόμο για την εισαγωγή παιδιών με αναπηρία στις δραματικές σχολές.
κ. Ζουρνατζίδη, θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια για τον ρόλο σας, του Χειριστή.
Πρόκειται για έναν άνθρωπο που έχει και ο ίδιος περάσει την διαδικασία του πειράματος, και έχει επιλεγεί τελικά από την Εταιρεία που διεξάγει το Πείραμα (λόγω της πειθούς του ή της ικανότητας του να αλλάζει ρόλους) ως Χειριστής. Ο ίδιος είναι καλά εκπαιδευμένος ώστε να μην εμπλέκεται συναισθηματικά με τα τεκταινόμενα και θέλει απλώς να κάνει τη δουλειά του.
Τι σας άρεσε περισσότερο στο κείμενο του Θ. Τριαρίδη; Το έργο είναι επίκαιρο και θα συνεχίσει να είναι επίκαιρο και στο μέλλον ;
Πέραν της επικαιρότητας που βεβαίως υπήρξε ένας καταλυτικός παράγοντας για την επιλογή του έργου, μιλάει για πανανθρώπινες αξίες και πεποιθήσεις που αφορούν όλον τον κόσμο και την κάθε εποχή. Όλοι κρύβουμε έναν μικρό φασίστα μέσα μας… Οι περισσότεροι πάντως, σε ανυποψίαστο χρόνο, ανάλογα και με τις συνθήκες που ζούμε, μπορεί να μπούμε σε μια διαδικασία Χειριστή – όχι απαραίτητα συνειδητά – ή και Αποδέκτη.
Είστε ενεργό μέλος του ΘΕ.Α.Μ.Α. (Θέατρο Ατόμων με Αναπηρία) εδώ και παρά πολλά χρόνια. Μια ομάδα με εξαιρετικό έργο, άγνωστη ίσως στην υπόλοιπη Ελλάδα εκτός Αθηνών. Πείτε μας λίγα λόγια για την ίδρυση και τα μέλη της.
Ναι, είμαι και μέλος του ΣΕΗ εδώ και κάποιους μήνες. Με το ΘΕ.Α.Μ.Α. συνεργάζομαι από τη ίδρυση του, το 2010. Έχουμε κάνει οκτώ παραγωγές ή και παραπάνω, έχω χάσει τον αριθμό. Αποτελείται από άτομα με αναπηρία στην κύρια σύνθεσή της αλλά και από άτομα – μιλάμε για ενσωμάτωση κι όχι γκετοποίηση. Η παραγωγή των Περσών ενσωματώθηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου την προηγούμενη χρονιά, και παίξαμε δύο παραστάσεις στην Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου.
Καταφέρατε και αλλάξατε το νόμο για την εισαγωγή παιδιών στις εξετάσεις στις δραματικές σχολές. Έναν παλιό νόμο που άφηνε απ’ έξω ανθρώπους, ενδεχομένως ταλαντούχους, με αναπηρίες.
Για πρώτη φορά μια επαγγελματική ομάδα θεάτρου ΑΜΕΑ το κατάφερε αυτό, με την δράση της ΚΙΝΗΣΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ. Η κατάργηση του Ν.379 περί αρτιμέλειας ισχύει και στις ιδιωτικές δραματικές σχολές και από το χρόνου και στη δραματική του Εθνικού.
Σουζάνα Θεοδωρίδου – Σταυρούλα Δράμογλου
