Αξέχαστη εκείνη η μέρα

της 1^ης Ιουλίου 1913 για τη Δράμα

Αξέχαστη εκείνη η μέρα της 1^ης Ιουλίου 1913 για τη Δράμα. Αιώνες τώρα την περίμεναν, την  λαχταρούσαν, την ποθούσαν. Τετρακόσια χρόνια και πλέον σκλαβιάς δεν μπόρεσαν να λυγίσουν την ψυχή του.

Στάθηκε αδάμαστος, όρθιος, καρτερικός στα ιδανικά και στα πεπρωμένα του Έθνους. Και περίμενε, ως που ήρθε η αγία μέρα της Εθνικής απελευθερώσεως.

Αλλ΄ας αφήσουμε τους παληούς να μας διηγηθούν τις τελευταίες στιγμές του ψυχορραγήματος του δεσποτικού καθεστώτος, που βάρυνε σαν βραχνάς τα στήθεια των Ελλήνων.

Ένας από τους παληούς έτσι διηγείται τα γεγονότα της εποχής εκείνης:

«……Από τρείς μέρες η Δράμα ζούσε δραματικές στιγμές. Αφάνταστη ήτο η αγωνία μας. Η τραγωδία των Σερρών, οι σφαγές του Σιδηροκάστρου, της Ζίχνης, της Αλιστράτης, κρατούσε τον Ελληνικό πληθυσμό σε ψυχική αναταραχή. Το ίδιο συνέβαινε και με τους Τούρκους. Και ήρθε μετά η άλλη αιματηρή τραγωδία τετρακοσίων τεσσαράκοντα υπάρξεων με την επισφράγιση της πυρπολήσεως του Δοξάτου.

Στις κρίσιμες εκείνες ώρες, ξεπροβάλλει μια επιβλητική και σεμνή φυσιογνωμία, ο Μητροπολίτης Δράμας ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ, ο συνεχιστής του Μεγάλου εκείνου Εθνομάρτυρος ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ Δράμας, μετέπειτα Σμύρνης.

Η σύνεσίς του και η διπλωματική του δεξιοτεχνία του επέτρεψε ώστε να συγκρατήση την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα και την βανδαλική διάθεσι του απερχομένου Βουλγάρου.

Όλοι οι πρόκριτοι της Δράμας πέρασαν το βράδυ στην Μητρόπολι. Αεικίνητος ο Μητροπολίτης έδινε οδηγίες, συμβουλές, ήρχετο σε άμεση επαφή με την Βουλγαρική Διοίκησιν. Με αφάνταστη πειστικότητα και επιχειρήματα έπειθε τον Βούλγαρο Διοικητή πως έπρεπε πάση θυσία ν΄ αποτραπή η νέα τραγωδία. Οι Τούρκοι κλεισμένοι στα σπίτια των περίμεναν και αυτοί πότε νάρθη η ώρα της εισόδου του Ελληνικού Στρατού.

Πλήθη συνδέσμων από την Μητρόπολι κατηυθύνοντο σε διάφορα σημεία της πόλεως και συνιστούσαν υπομονή και καρτερία.

Κάθε σπίτι είχε μεταβληθή σε τόπο προσευχής.

Στα ξημερώματα της 1^ης Ιουλίου 1913 ακούονται πυροβολισμοί από την Αλιστράτη. Ο δρόμος προς το Νευροκόπι κατάμεστος από κάρα και Βουλγάρους στρατιώτες.

Αντίθετα από το Δοξάτο, ακόμα ο καπνός μαύριζε τον ορίζοντα. Περνά το μεσημέρι. Η Δράμα παρουσιάζει όψι νεκρής πολιτείας.

Για μια στιγμή πίσω από τα νεκροταφεία ξεπροβάλλουν κάποιες ηλιοκαμένες μορφές. Ήσαν οι πρώτοι πρόσκοποι του Στρατού μας. Ο Δεσπότης στέλνει ειδικούς απεσταλμένους.

Ο Μητροπολίτης Αγαθάγγελος

Η ευτυχισμένη συνάντησις γίνεται έξω από τα παληά νεκροταφεία.

Το γεγονός μεταδίδεται με αστραπιαία ταχύτητα. Ο πρώτος στρατιώτης, περιτριγυρισμένος από τον λαόν φθάνει στην Μητρόπολιν.

Βγαίνει ο Δεσπότης…. Τον ασπάζεται….. Μόλις συγκρατείται και τον ρωτά

• Ποίος ο Αρχηγός σου;
• Μιχαήλ Αρκαδικός, απαντά ο φαντάρος.

Και την ίδια στιγμή, οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούν χαρμόσυνα.

Στους δρόμους, φιλήματα και Χριστός Ανέστη. Και όλοι μαζί, με επικεφαλής τον Δεσπότη, βγαίνουν για προϋπάντησι.

Δεν περιγράφεται η στιγμή της συναντήσεως Λαού και Στρατού.

Επακολουθεί η Δοξολογία και εμπνευσμένη ομιλία του Αγαθαγγέλου. Οι προεστοί τον πλαισιώνουν. Θα έπρεπε να μνημονευθούν όλοι. Μα υπάρχει φόβος παραλείψεως. Έτσι ας σταματήσουμε εδώ.

Χρόνια σαράντα πέρασαν από τότε. Η 1^η Ιουλίου 1913 παραμένει αξέχαστη και διδακτική. Ένας κόσμος Εθνικών αναμνήσεων παρελαύνει την ημέρα αυτή. Αξίζει να την τιμήσωμε όπως πρέπει…

Ο ΑΝΑΔΡΟΜΑΡΗΣ

(Από τον «ΠΡΩΙΝΟ ΤΥΠΟ» 1^Η Ιουλίου 1953).