Χωρίς εορτασμό στο Οχυρό Λίσσε
η 78η επέτειος στο Νευροκόπι
ΧΩΡΙΣ εορτασμό θα περάσει η φετινή 78η επέτειος από την ιστορική μάχη των Οχυρών Λίσσε στο Κάτω Νευροκόπι, μιας και ο κορωνοϊός Covid-19, έχει αλλάξει κυριολεκτικά τη ζωή μας στα πάντα.
Σε επικοινωνία που είχαμε χθες με το δήμαρχο Νευροκοπίου κ. Γιάννη Κυριακίδη, μας εξήγησε ότι το σίγουρο είναι πώς δεν θα υπάρξουν εκδηλώσεις φέτος στα Οχυρά Λίσσε και κανένας εορτασμός δεν θα γίνει. «Θα προσπαθήσουμε να ζητήσουμε μια άδεια για μια κατάθεση στεφάνων, παρ’ όλα αυτά είναι μάλλον αρκετά δύσκολο να μας επιτρέψουν και να πάρουμε την σχετική άδεια», είπε σε δήλωσή του στον «Πρωινό Τύπο».
Η επέτειος είναι σε λίγες μέρες και συγκεκριμένα στις 6 Απριλίου, και συνήθως γίνεται κατάθεση στεφάνων από τις αρχές του τόπου καθώς και αναπαράσταση εκείνης των γεγονότων της εποχής στην πλατεία του Οχυρού.
Η Γραμμή Μεταξά
Γραμμή Μεταξά ονομάζεται η σειρά οχυρωματικών έργων, υπόγειων και επίγειων, κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, που κατασκευάστηκαν με σκοπό την άμυνα της Ελλάδας σε περίπτωση εισβολής κατά τον επικείμενο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίο και απετέλεσε τελικά τον κύριο προμαχώνα της. Η Γραμμή Μεταξά αποτελεί το μεγαλύτερο ελληνικό οχυρωματικό έργο στην νεότερη ιστορία.
Λόγω της στρατηγικής της σημασίας κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, λήφθηκε η απόφαση να οχυρωθεί η οριογραμμή Ρούπελ στις Σέρρες και Λίσσε στη Δράμα με τα ομώνυμα οχυρά.
Αργότερα θεωρήθηκε ότι τα οχυρώματα εκείνα δεν ήταν αρκετά ισχυρά. Αποφασίστηκε, λοιπόν, να κατασκευαστούν περαιτέρω οχυρώσεις, όχι μόνο στην συγκεκριμένη περιοχή αλλά και καθ’ όλο το μήκος των βορείων ελληνικών συνόρων. Ο προγραμματισμός ολοκληρώθηκε το 1935 και οι εργασίες άρχισαν στην Κερκίνη το 1936. Στην περιοχή της «Γραμμής Μεταξά» δόθηκε ο κύριος αγώνας της Ελλάδας υπό την διοίκηση του Αντιστράτηγου Κωνσταντίνου Θ. Μπακόπουλου εναντίον των Γερμανών, ο οποίος αγώνας έμεινε γνωστός με το όνομα «Μάχη των Οχυρών».
Η οχυρωματική αυτή γραμμή που έλαβε το όνομά της από τον σχεδιαστή και δημιουργό της, τον τότε πρωθυπουργό και υπουργό εθνικής Άμυνας της Ελλάδας Ιωάννη Μεταξά, αποτελούνταν κυρίως από υπόγειες σήραγγες που περιελάμβαναν επιμέρους επίγεια οχυρά συγκροτήματα, με παρατηρητήρια, πυροβολεία και πολυβολεία κ.λπ. καθώς και μία τεράστια ανάπτυξη αντιαρματικών τάφρων, ζωνών αντιαρματικών σιδηροπηγμάτων και σκυροδέματος σε διπλές και τριπλές γραμμές ανάσχεσης, που στο σύνολό του για την εποχή του και με τα τότε ελληνικά δεδομένα αποτέλεσε ένα τιτάνιο έργο.
Με τα οχυρά ασχολήθηκαν πρώτοι οι Γερμανοί κατακτητές, οι οποίοι επί δύο χρόνια μελέτησαν τα έργα με ειδικά στρατιωτικά και τεχνικά κλιμάκια. Από αναφορές τους γνωρίζουμε ότι αξιοποίησαν την υποδειγματική στρατηγική και κατασκευαστική αρτιότητά τους.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής, οι Βούλγαροι προσπάθησαν να απενεργοποιήσουν τη Γραμμή Μεταξά ανατινάζοντας πολλά επιφανειακά έργα. Επίσης, επιχείρησαν να εκμεταλλευτούν τον πλούσιο σε χάλυβα οπλισμό του σκυροδέματος. Όμως, σύντομα διαπίστωσαν ότι το κόστος των εκρηκτικών ήταν πολλαπλάσιο του κέρδους από τον χάλυβα. Το γεγονός αυτό επαληθεύει τη διαπίστωση ότι η ποιότητα και η ποσότητα των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή αυτών των έργων ήταν εξαιρετική και υποδειγματική για εκείνη την εποχή.
Μετά την απελευθέρωση και τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, πολλά από τα έργα της Γραμμής Μεταξά παρέμειναν οχυρωματικές εγκαταστάσεις περιφρούρησης των βορείων συνόρων της χώρας.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 ο Ελληνικός Στρατός σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ, αναμόρφωσε τα έργα της Γραμμής Μεταξά, ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες μορφές πολέμου, με επεμβάσεις και προσαρμογές για τη χρήση σύγχρονων όπλων. Τα υπόγεια έργα, θα αποτελούσαν και ασφαλείς χώρους επιχειρήσεων σε περίπτωση διεξαγωγής πυρηνικού ή χημικού πολέμου. Η ύπαρξη τους στα σύνορα του Δυτικού και Ανατολικού Κόσμου συνέβαλε στην θωράκιση της χώρας στον τότε επικείμενο κίνδυνο από βορρά, στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου.
Με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και την συμφιλίωση των χωρών της Βαλκανικής σε ένα νέο κλίμα Διεθνών Σχέσεων και συνεργασίας, τα έργα της Γραμμής Μεταξά σιγά – σιγά έχασαν τον προηγούμενο ρόλο τους. Έκτοτε, παραμένουν σημεία μνήμης και θαυμασμού ενός ηρωικού και επώδυνου κομματιού της ελληνικής ιστορίας.
Το έργο του Μουσείου- Πάρκου Λίσσε, επιχειρεί να αναδείξει και να ζωντανέψει τα γεγονότα εκείνης της περιόδου, όχι με μία πολεμοχαρή ή εθνικιστική διάθεση. Στόχος είναι η επίσκεψη να αποτελέσει μια δραστηριότητα βιωματικής περισυλλογής και ανάκλησης της ιστορικής μνήμης, αλλά και μιας πρωτότυπης δημιουργικής ψυχαγωγίας.
Το Οχυρό Λίσσε σήμερα
Το Μουσείο Οχυρού Λίσσε είναι ένα μνημειακό κτίσμα, πρόσφατης κατασκευής, στους πρόποδες του υψώματος 771, κοντά στο δρόμο προς το χωριό Οχυρό. Η κατασκευή διαρθρώνεται σε τρία επίπεδα.
Το πρώτο, το επίπεδο στάθμευσης των αυτοκινήτων, περιλαμβάνει μία μικρή έκθεση που αναβαθμίστηκε στο πλαίσιο του έργου. Τα υλικά εκθέματα που υπήρχαν σε αυτή μεταφέρθηκαν μέσα στο Οχυρό και στον χώρο φιλοξενείται μία νέα έκθεση για την Αμυντική Γραμμή Μεταξά και το Οχυρό Λίσσε.
Η νέα έκθεση περιλαμβάνει: Το έκθεμα για την Αμυντική Γραμμή Μεταξά, το έκθεμα για την επέτειο της 6ης Απριλίου (banners), τρισδιάστατη, διαδραστική παρουσίαση του Οχυρού Λίσσε, ενώ προσφέρεται και η δυνατότητα επισκόπησης της δράσης μέσα στο Οχυρό σε όσους επισκέπτες δεν μπορούν ή δεν έχουν τον χρόνο να επισκεφθούν το Οχυρό και να ζήσουν την εμπειρία μέσα σε αυτό.
Το δεύτερο επίπεδο αποτελείται από ταράτσες, στις οποίες οδηγείται ο επισκέπτης από μνημειακές κλίμακες. Στο μέσον αυτού του επιπέδου υπάρχει μικρό παρεκκλήσι, όπου ψάλλεται επιμνημόσυνη δέηση κατά τις ετήσιες εορτές της Μάχης των Οχυρών, στις 6 Απριλίου.
Το τρίτο επίπεδο, αποτελεί το Ηρώο όπου κατατίθενται στεφάνια κατά τους εορτασμούς αυτούς.
