Έθιμα που μένουν αναλλοίωτα στο πέρασμα των χρόνων

 Χωρίς τα δρώμενα του δωδεκαημέρου,

της ευετηρίας φέτος στα χωριά της Δράμας

Αράπηδες, Μπαμπούγεροι, Παππούδες, Γκιλίγκες, Τσολιάδες, Εύζωνες, Μπάμπιντεν, Μωμόγεροι και Αρκουδιάρηδες

ΤΟ 2020, ήταν μια ιστορική και διαφορετική χρονιά. Και οι διαφορές αυτές από τις συνήθεις άλλες, φάνηκαν σε πολλές δραστηριότητες της καθημερινότητας όλων μας. Οι πρώτες εκδηλώσεις που απαγορεύτηκαν στην Ελλάδα εξαιτίας του κορωνοϊού, ήταν τα Καρναβάλια του 2020. Και έμελλε να ακολουθήσουν πολλές άλλες. Απαγορεύτηκε ακόμα και η Ανάσταση, δεν ζήσαμε τα Χριστούγεννα όπως θα θέλαμε, ενώ με την αυγή του 2021, δεν θα μπορέσουμε να χαρούμε αυτά τα υπέροχα, αρχέγονα, τις μεταμφιέσεις των Φώτων.

Η Δράμα φέτος, δεν θα γιορτάσει την καλοχρονιά και την ευετηρία! Όχι ότι την ξεχνάει, όχι ότι σταματάει. Οι περιστάσεις όμως που επικρατούν, δεν της επιτρέπουν να διοργανώσει τις γνωστές ομαδικές εκδηλώσεις που γίνονται κάθε χρονιά στα χωριά της Δράμας.

Μπαμπούγεροι, τσολιάδες, γκιλίγκες, αράπηδες, αρκουδιάρηδες, εύζωνοι, μπάμπιντεν, μωμόγεροι. Μοναστηράκι, Ξηροπόταμος, Πετρούσα, Πύργοι, Καλή Βρύση, Βώλακας, Παγονέρι και Καλλίφυτος.

Οι άνθρωποι όμως των Συλλόγων που κάθε χρόνο βάζουν όλη τους την αγάπη και το μόχθο για να διοργανώσουν αυτές τις υπέροχες γιορτές, δίνουν υπόσχεση για το αντάμωμα του επόμενου χρόνου, το 2022, παρ’ όλο που φέτος δεν θα ανταμώσουμε σ’ αυτές τις ωραίες γιορτές.

Ας δούμε όμως ποια είναι όλα αυτά τα έθιμα, τα οποία για πρώτη φορά στην μακραίωνη ιστορία μας, δεν θα πραγματοποιηθούν, με τις ευχές όλων μας, να μην υπάρξει συνέχεια σ’ αυτή τη δύσκολη κατάσταση της πανδημίας που όλοι βιώνουμε.

Τα δρώμενα στο Μοναστηράκι

Ο πρόεδρος του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Μοναστηρακίου κ. Γιάννης Παπουτσής, μιλώντας στον «Π.Τ.», δηλώνει ότι «φέτος δεν θα πραγματοποιηθεί καμιά οργανωμένη εκδήλωση» και εξηγεί ότι «δεν καταθέτουμε τα όπλα, καθώς όλοι οι Σύλλογοι που κάθε χρόνο διοργανώνουμε αυτές τις εκδηλώσεις, δεν μπορούμε φέτος, λόγω της συγκυρίας, να αναλάβουμε την οργάνωση και τη διαχείριση. Οπότε, ότι κι αν γίνει, θα είναι με ατομική ευθύνη του καθενός».

Στο Μοναστηράκι, ανήμερα των Φώτων, τελείται το πανάρχαιο έθιμο των «αράπηδων». Είναι ένα έθιμο που οι ρίζες του χάνονται μέσα στα βάθη των αιώνων και έχουν αναφορά στη Διονυσιακή λατρεία, στην παράφορη έκφραση της ανθρώπινης φύσης. Ο θίασος του δρώμενου, η «τσέτα», αποτελείται από τους «Αράπηδες», τις «Γκιλίγκες», τους «Παππούδες» και τους «Τσολιάδες». Οι «Αράπηδες» φορούν μαύρες φλοκωτές ποιμενικές κάπες, που καλύπτουν ολόκληρο το σώμα και εντυπωσιακές υψικόρυφες προσωπίδες από δέρματα αιγοπροβάτων. Στη μέση τους κρεμούν τρία μεγάλα κουδούνια ή μπατάλια, τα οποία είναι αρμονικά συνταιριασμένα, ενώ στα χέρια τους κρατούν ένα μεγάλο ξύλινο σπαθί και ένα σακουλάκι στάχτη του Δωδεκαημέρου.

Την τσέτα συνοδεύουν αδιάλειπτα οι οργανοπαίκτες τοπικών παραδοσιακών μουσικών οργάνων, της τρίχορδης αχλαδόσχημης μακεδονικής λύρας, του κεμενέ και του νταϊρέ.

Ανήμερα των Θεοφανείων νωρίς το πρωί, η τσέτα μαζί με τους οργανοπαίκτες περιηγείται σε όλα τα σπίτια του χωριού όπου με χορούς, τραγούδια και κεράσματα ανταλλάσσουν ευχές. Το έθιμο κορυφώνεται με την εντυπωσιακή κατάληψη της πλατείας από τους Αράπηδες, έτσι ανοίγουν το δρόμο στα υπόλοιπα μέλη της τσέτας, με πρώτους τους Τσολιάδες που ακολουθούν χορεύοντας. Στη συνέχεια, στήνεται ο τρανός χορός στον οποίο συμμετέχουν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες του χωριού.

Στο τέλος του δρώμενου, γίνεται αναπαράσταση του οργώματος και της σποράς. Ένας Τσολιάς «ζεύει» δυο Αράπηδες σε ένα ξύλινο άροτρο και «οργώνει» την πλατεία ενώ «σπέρνει» ένας παλιός γεωργός του χωριού. Η μίμηση της άροσης και της σποράς έχει αποτροπαϊκό και ευετηριακό χαρακτήρα και αποσκοπεί, έως τις μέρες μας, στην προστασία της κοινότητας από τις κακές δυνάμεις.

Τα δρώμενα στην Καλή Βρύση

Στην Καλή βρύση, κύριο στοιχείο είναι τα Μπαμπούγερα. Σε κείμενο που ανάρτησε στο διαδικτυακό του προφίλ ο κ. Δημήτρης Σίδος, ένας από τους συμπολίτες μας οι οποίοι στηρίζουν την παράδοση αυτή, γράφει μεταξύ άλλων ότι, «φέτος η χρονιά είναι τελείως διαφορετική και εντελώς πρωτόγνωρη. Όχι μόνο για το χωριό μας, αλλά και για όλη την οικουμένη. Από την άλλη όμως κουβαλουμε στην πλάτη μας, μια μακραίωνη ιστορία, και έχουμε υποχρέωση να την διατηρήσουμε και να την συνεχίσουμε στο διάβα των χρόνων. Πιστεύω ότι η γενιά μας και οι προηγούμενες γενιές το έχουμε καταφέρει με αρκετή προσπάθεια από όλους».

Συνεχίζοντας ο κ. Σίδος, επισημαίνει ότι «οι φετινές παράξενες συνθήκες πιθανόν, να μην επιτρέψουν (κατά τα φαινόμενα) την οργανωμένη τέλεση του δρώμενού μας, αλλά δεν μπορούν και να πνίξουν το DNA μας, κάτι τόσο ριζωμένο στα κύτταρα των Καλυβρυσιωτών για 3.000 και πλέον χρόνια (ποιος να ξέρει πόσα ακριβώς;), και φυσικά δεν μπορεί να σβήσει και να ξεχαστεί με μια περαστική δοκιμασία!

Όμως ΠΡΈΠΕΙ και είμαστε …ΥΠΟΧΡΕΩΜΈΝΟΙ, να σεβαστούμε και να τηρήσουμε τα μέτρα που επέβαλλε η πολιτεία, για την υγειονομική μας προστασία έναντι του κορωνοιου-covid19».

Οι Μπαμπούγεροι, λοιπόν, ορμητικοί και υπερκινητικοί σάτυροι του θεού Διονύσου κατά την αρχαιότητα, είναι η απόδειξη της λατρείας αυτής στο ιερό Διονύσου του 3ου π.Χ. αιώνα που ανακαλύφθηκε στην περιοχή. Τα Μπαμπούγερα, μετά τον αγιασμό των υδάτων (6/1) ξεχύνονται στους δρόμους του χωριού και χτυπούν τον κόσμο με το σακίδιο στάχτης που κρατούν στο χέρι για να ξορκίσουν το κακό και για το καλό της χρονιάς. Η παρουσία του Μπαμπούγερου είναι επιβλητική. Η προσωπίδα έχει ομοιώματα κεράτων, ενώ φέρει φρύδια, μουστάκι και οδοντοστοιχία.

Η κύρια ένδυση του μπαμπούγερου, αποτελείται από το φλοκωτό αμάνικο ύφασμα (γκούνια) και το λευκό εσώρουχο σώβρακο. Στη μέση ζώνονται τέσσερα μεγάλα κουδούνια και στο πίσω μέρος του σώματος ακόμα ένα μεγαλύτερο το μπατάλι. Ο ήχος των κουδουνιών είναι εκκωφαντικός και ο συμβολισμός τους είναι για να ξυπνήσουν τη φύση. Τέλος, η καμπούρα που τοποθετείτε πίσω στην πλάτη συμβολίζει τη γριά μπάμπου (μαμή) που έχει αποδώσει τους καρπούς της ζωής.

Άλλο ένα κεντρικό πρόσωπο του δρωμένου αποτελεί η παρουσία του Θεού Διόνυσου με λευκή αρχαιοελληνική αμφίεση, ένα στεφάνι από άμπελο στο κεφάλι όπου κρέμονται τσαμπιά σταφύλια και σκεύος με κρασί στο χέρι, συμβολίζοντας τον αρχαίο θεό του κρασιού.

Τα δρώμενα στο Παγονέρι

Για το Παγονέρι, γράφουν σε σχετική ανακοίνωση του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Παγονερίου, ο πρόεδρος και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου: «Αναλογιζόμενοι τις εξελίξεις και τα τελευταία μέτρα της κυβέρνησης για την προστασία της δημόσιας υγείας από την πανδημία του covid 19, σας ενημερώνουμε ότι ο Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Παγονερίου ακυρώνει όλες τις δράσεις που αφορούν στο δρώμενο των Χαράπιδων. Ευχόμαστε ολόψυχα το νέο έτος να έχουμε περισσότερες ευχάριστες στιγμές και να ανταμώσουμε ξανά στο όμορφο χωριό μας!»

Η προετοιμασία αρχίζει το βράδυ της 5ης Ιανουαρίου, όπου ετοιμάζουν τις προβιές, τα κουδούνια και τις φορεσιές. Την επόμενη ημέρα το πρωί ξεκινάνε οι μεταμφιεσμένοι από το σπίτι του «Αράπη» και συναντούνε το εκκλησίασμα που επιστρέφει από τον αγιασμό των υδάτων και όλοι μαζί πηγαίνουν στην πλατεία για την τέλεση του δρώμενου.

Οι «Αράπηδες», είναι μεταμφιεσμένοι με προβιές που καλύπτουν όλο το σώμα, φέρουν μάσκα, στην μέση κρεμούν κουδούνια, ενώ στο χέρι κρατούν ξύλινα σπαθιά και στάχτη και στα πόδια φέρουν γουρουνοτσάρουχα. Ένας άντρας υποδύεται τη νύφη, την οποία προστατεύουν ως αδελφή τους οι Αράπηδες, από τυχόν επίδοξο κλέφτη. Όποιος τολμήσει να την κλέψει, θα τον συλλάβουν οι Αράπηδες και θα πρέπει να πληρώσει λύτρα. Άλλο πρόσωπο του θιάσου είναι ένας άντρας ντυμένος «Γύφτισσα», με ένα μωρό στην αγκαλιά που προσπαθεί να το πουλήσει. Όποιος το πάρει τον κυνηγούν οι Αράπηδες και αφού τον πιάσουν πρέπει να πληρώσει λύτρα.

Επίσης, αν κάποιος Αράπης ή θεατής, αρρωστήσει, υπάρχει ο «Χατλής» (γιατρός) με κεφαλοστολή από δέρμα χοίρου, ο οποίος θα σπεύσει με το «αλογάκι» του και τα γιατρικά του να τον θεραπεύσει. Το δρώμενο διαρκεί μέχρι το βράδυ, με πειράγματα, χορούς και τραγούδια υπό τους ήχους των τοπικών μουσικών οργάνων, της γκάιντας και του νταχαρέ.

Την επόμενη ημέρα, στις 7 Ιανουαρίου, οι μεταμφιεσμένοι ξανά εμφανίζονται στους δρόμους του Παγονερίου. Γυρίζουν όλα τα σπίτια του χωριού, μένοντας περισσότερο σε όσους γιορτάζουν, χορεύουν, τραγουδούν, πειράζονται και δέχονται κεράσματα από τους νοικοκυραίους.

Τα δρώμενα στους Πύργους

Η τέλεση του δρώμενου στους Πύργους ξεκινάει από το πρωί της ημέρας των Θεοφανείων, και διαρκεί τρεις ημέρες. Συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Οι άντρες, μεταμφιέζονται σε «Αρκούδες» που φορούν ολόσωμες προβιές, όπου φέρουν στη μέση κουδούνια. Άλλες μεταμφιέσεις είναι: ιατρός, έγκυος, ζητιάνος, αστυνόμος, «γκελίγκα» κ.α.

Τα μέλη του θιάσου, στις 6 Ιανουαρίου επισκέπτονται όλα τα σπίτια του χωριού, συγκεντρώνοντας χρήματα αλλά και αυγά, βούτυρο, τυρί, αλεύρι με τα οποία οι μεσήλικες γυναίκες θα παρασκευάσουν πίτες και γλυκά. Κατόπιν, συγκεντρώνονται στην πλατεία όπου χορεύουν, γλεντούν και ξεσηκώνουν με τα κουδούνια τους όλο το χωριό/ καθ’ όλη τη νύχτα, όλοι οι κάτοικοι του χωριού μένουν ξάγρυπνοι, πίνοντας και χορεύοντας υπό τους ήχους της γκάιντας, της μακεδονικής λύρας και του νταχαρέ. Δεν πρέπει να κοιμηθεί κανείς, μέχρι να ξημερώσει. Η αγρυπνία αυτή λέγεται «νταβανίσκα».

Έπειτα, πηγαίνουν στην πλατεία όπου στήνεται γλέντι με τους τοπικούς χορούς. Κάθε μέλος του θιάσου, επιδίδεται στο έργο του αναλόγως τον ρόλο που υποδύεται. Μαζί με τις «Αρκούδες» βγαίνει και ο αρκουδιάδης που έχει δεμένη την «αρκούδα» με αλυσίδα από τη μύτη της. Ο αρκουδιάρης τραγουδάει, κτυπά τον νταχαρέ και η αρκούδα χορεύει στους ήχους του.

Η αρκούδα, κρατεί στο χέρι της μια κάλτσα γεμάτη στάχτη και χτυπά όσους δε συμμετέχουν στο δρώμενο. Οι «Γκιλίγκες», είναι άντρες ντυμένοι γυναίκες με την τοπική φορεσιά. Ενώ χορεύουν, τρέχουν κάποιοι μεταμφιεσμένοι να τις κλέψουν κρυφά, τότε, άλλοι μεταμφιεσμένοι σε αστυνομικούς, τρέχουν να τις ελευθερώσουν και να επιβάλλουν πρόστιμο στους «απαγωγείς».

Το απόγευμα της 7ης Ιανουαρίου, οι μεταμφιεσμένοι επισκέπτονται τα σπίτια των Γιάννηδων που εορτάζουν και γλεντούν μέχρι τα μεσάνυχτα.

Τα δρώμενα στο Βώλακα

Στο Βώλακα, τα δρώμενα των Θεοφανείων αρχίζουν στις 6 Ιανουαρίου, με το έθιμο της «μπάρας». Ρίχνουν στο σιντριβάνι πρώτα τον παπά, τον πρόεδρο του χωριού και ακολουθούν οι νεόνυμφοι της περασμένης χρονιάς και όσοι άλλοι το επιθυμούν. Το βράδυ, μπαίνουν ορισμένοι κρυφά στα σπίτια αυτών που έχουν κορίτσια για παντρειά και «κλέβουν» διάφορα αντικείμενα τα οποία συγκεντρώνουν στην πλατεία. Την επόμενη ημέρα το πρωί, πραγματοποιείται ο πλειστηριασμός τους. Εκεί προσέρχονται οι κάτοχοι των κλεμμένων αντικειμένων και αφού προσφέρουν κάποιο συμβολικό τίμημα, αποκτούν πάλι την κυριότητα τους.

Στις 7 Ιανουαρίου, ομάδες νέων μεταμφιέζονται σε «Αράπηδες» ή «Χαράπια». Έχουν καμπούρα, στη μέση ζώνονται κουδούνια, στο σβέρκο φέρουν προβιά, το πρόσωπο και τα χέρια είναι μαυρισμένα με καπνιά, ενώ στα πόδια φορούν γουρουνοτσάρουχα. Κρατούν ξύλινο σπαθί και χονδρό ξύλο πάνω στο οποίο στηρίζονται και κουνιούνται, δίνοντας στον ήχο των κουδουνιών κάποιο ρυθμό. Επίσης, η ομάδα περιλαμβάνει τον «τσαούση» που φορεί την ανδρική τοπική ενδυμασία και τις νύφες που είναι άνδρες ντυμένοι με την τοπική γυναικεία φορεσιά. Όταν ένας θεατής κλέψει τη νύφη, τότε ο τσαούσης και οι Αράπηδες σπεύδουν να πιάσουν τον απαγωγέα και τον δίνουν λεία στους Αράπηδες.

Στις 8 Ιανουαρίου, ημέρα του Μπάμπιντεν, γίνεται αναπαράσταση παραδοσιακού γάμου. Όλοι οι συμμετέχοντες ακολουθούν τη διαδικασία και τα τελετουργικά ενός κανονικού γάμου. Μετά την τελετή, ακολουθεί γλέντι με τη συμμετοχή του κόσμου. Την ίδια ημέρα εμφανίζονται και οι Αρκούδες, μεταμφιεσμένοι με δέρματα που καλύπτουν όλο το σώμα, μεγάλη μάσκα, κουδούνι κρεμασμένο στη μέση.

Δρουν κατά ομάδες με αρχηγό τον Αρκουδιάρη ο οποίος τραγουδάει κτυπώντας τον νταχαρέ και οι Αρκούδες χορεύουν στο ρυθμό του, συνήθως κινούνται χοροπηδώντας στο ρυθμό του Αρκουδιάρη και κτυπούν με τα δυο χέρια το κουδούνι που έχουν στη μέση. η κίνηση αυτή γίνεται για εκφοβισμό κατά μια εξήγηση, ως παραλήρημα ερωτισμού κατά μια άλλη.

Τα δρώμενα στην Πετρούσα

Στην Πετρούσα, τελείται το «Μπάμπιντεν», ένα δρώμενο που οι ρίζες του χάνονται στο βάθος του χρόνου και αποβλέπει στην καλοτυχία, τη γονιμότητα, την καρποφορία, την απελευθέρωση της γης από τα δεσμά του χειμώνα. Κυρίαρχο σύμβολο του εθίμου είναι η καμήλα, που συμβολίζει τις αντίξοες συνθήκες και τις περιπέτειες του ανθρώπου μέσα στη ζωή.

Βασικά πρόσωπα του δρώμενου είναι οι Χαράπηδες με τις τραγόμορφες μεταμφιέσεις. Άντρες βάφουν το πρόσωπο τους με κάρβουνο, φορούν δέρματα ζώων, δένουν κουδούνια στην μέση τους και με τον εκκωφαντικό θόρυβο που προκαλούν, διώχνουν τα κακά πνεύματα, καλωσορίζουν τη νέα χρονιά και καλούν τη φύση να ξυπνήσει και να ετοιμαστεί για την άνοιξη, για τη νέα σοδειά.

Η πομπή ξεκινά το βράδυ των Θεοφανείων (6/1), όπου η νύχτα γεμίζει με χορό, τραγούδι και κουδούνια. Στο τέλος της βραδιάς, ανάβουν μεγάλες φωτιές που έχουν αποτρεπτική και καθαρτική δύναμη.

Την επόμενη ημέρα (7/1) το μεσημέρι, ξεκινά το «φώτισμα» του χωριού – μια πομπική περιφορά – από την πλατεία. Με μπροστάρη την καμήλα, υπό τους ήχους των τοπικών μουσικών οργάνων, με τη συνοδεία των αράπηδων, των «παππούδων» (άνδρες ντυμένοι με την τοπική φορεσιά) και με τις «γκιλίγκες» (άνδρες ντυμένοι με την τοπική γυναικεία φορεσιά), η πομπή γυρίζει όλες τις γειτονιές του χωριού.

Στις 8 Ιανουαρίου το απόγευμα, ξεκινά η πομπή από την πλατεία και καταλήγει στον αύλειο χώρο του δημοτικού σχολείου. Εκεί, γίνεται η αναπαράσταση οργώματος και σποράς καθώς και άλλων εργασιών, με την παρουσία του σταχτή και των «ανδρείκελων» που αναπαριστούν την γενετήσια ορμή και το «Μπάμπιντεν» κορυφώνεται με γλέντι που συνεχίζεται μέχρι αργά το βράδυ.

Τα δρώμενα στον Ξηροπόταμο

Η ομάδα των τελεστών του δρώμενου των «Αράπηδων» ονομάζεται «τσέτα». Βασικά πρόσωπα της τσέτας είναι οι «Αράπηδες», άντρες ντυμένοι με φλοκωτές κάπες και κεφαλοστολές από δέρμα κατσίκας. Στο κεφάλι, δένουν ένα μαντήλι και στα χέρια τους κρατούν ένα ξύλινο σπαθί. Στη μέση κρεμούν τρία μεγάλα κουδούνια, συνταιριασμένα, ώστε ο ήχος τους να είναι αρμονικός. Την τσέτα, συμπληρώνουν οι «Εύζωνες» που συμμετέχουν ως γαμπροί, οι «Γκελίγκες» (νύφες), νεαροί άντρες μεταμφιεσμένοι με την τοπική γυναικεία ενδυμασία και οι «Μάνγκουδες» (παλιάτσοι). Ο μάνγκους, φορά λευκά ρούχα, μαύρη κάλτσα στο κεφάλι με τρύπες για τα μάτια και τη μύτη, μικρά κουδούνια στη μέση, έχει ψεύτικη καμπούρα και κρατά ένα σακούλι με στάχτη από το δωδεκαήμερο και μια ξύλινη μαγκούρα. Επικεφαλής της ομάδας είναι ο «τσέταμπασία», άντρας όχι μεταμφιεσμένος, που κρατά μια γκλίτσα.

Στις 6 Ιανουαρίου το πρωί η «τσέτα», συνοδεία της μακεδονικής λύρας και νταχαρέδων κάνει τη «γύρα» του χωριού, περνώντας από τα σπίτια, χορεύοντας, ευχόμενη υγεία και ευημερία στις οικογένειες. Ο δυνατός ήχος των κουδουνιών, θεωρείται ικανός να διώξει τις δαιμονικές δυνάμεις του χειμώνα.

Το πρωί της 7ης Ιανουαρίου, μαζί με τους μουσικούς, η «τσέτα» επισκέπτεται μόνο τα σπίτια των εορταζόντων Γιάννηδων. Στη συνέχεια, καταλήγει στην πλατεία, όπου στήνει χορό, στον οποίο πιάνονται αργότερα και οι θεατές.

Οι αράπηδες και οι μανγκούδες ζεύουν δυο αράπηδες μ’ ένα αλέτρι, που όργωναν εικονικά την πλατεία και σκόρπιζαν στάχτη, για καλή σοδειά. Με τον τρόπο αυτό ολοκληρωνόταν η τελετουργική δράση της τσέτας. Με όλες αυτές τις μαγικο-τελετουργικές πράξεις, οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι κατά την αρχαιότητα, ευελπιστούσαν να ξυπνήσουν και να ενισχύσουν τις γονιμικές δυνάμεις της φύσης, για να δουν τα χωράφια τους να βλασταίνουν, τα ζώα να αυξάνονται και τις οικογένειες τους να ευημερούν.

Τα δρώμενα στην Καλλίφυτο

Τέλος, έχουμε τα δρώμενα των Μωμόγερων στην Καλλίφυτο, που διοργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καλλιφύτου. Πρόκειται για ένα αρχαίο λαϊκό ποντιακό δρώμενο που έχει την καταγωγή του στην πρώτη περίοδο της δημιουργίας του λαϊκού θεάτρου, ο δε πρωταγωνιστής του ομίλου, ο Μωμόγερος παριστά τον γνήσιο πρωταγωνιστή της πρώτης μορφής του αρχέγονου θεάτρου. Η παράσταση αποτελείται από δύο μέρη: το χορευτικό και θεατρικό δρώμενο. Στο χορευτικό μέρος όλοι οι Μωμόγεροι δρουν κατ’ εντολή του Ακρίτα με συγκεκριμένη χορευτική διαδικασία.

Το θεατρικό μέρος πλαισιώνεται από την νύφη, τον γέρο, την γριά, τον γιατρό, τον Χωροφύλακα και τον διάβολο. Οι συμμετέχοντες στο έθιμο, φορούν συνήθως τομάρια ζώων όπως προβάτων, τράγων ακόμα και λύκων παλαιότερα, ενώ συνήθως κρατούν μια ξύλινη βέργα.

Σύμφωνα με το έθιμο, οι «Μωμόγεροι» ήταν οι ακόλουθοι του θεού Διόνυσου και με τα κουδούνια και τις φωνές τους, εκπροσωπούν το καλό και ξορκίζουν το κακό και  υποδέχονται τον καινούριο χρόνο.

Με το πέρασμα των αιώνων, οι «Μωμόγεροι» έφτασαν στον Πόντο και εκεί, δεν ήταν τίποτα άλλο από τους μεταμφιεσμένους αντάρτες, που με τις ιαχές και τα συνθήματα στην τούρκικη γλώσσα, εμψύχωναν και αναδείκνυαν το ελληνικό στοιχείο. Οι «Μωμόγεροι» υπήρχαν σε πολλές περιοχές του Πόντου με διάφορες ονομασίες.