Ένα βιβλίο για την ψυχική υγεία από την κα. Κυριακή Παναγιωτίδου

«Είναι καλός ο κόσμος;»

Απαντήσεις για το νόημα της ζωής μέσα σε μια ψυχιατρική κλινική»

Του Θανάση Πολυμένη

ΠΡΟΣΦΑΤΑ κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ, το πρώτο βιβλίο της Δραμινής Ψυχολόγου και Ψυχοθεραπεύτριας Κυριακής Παναγιωτίδου* με τίτλο: «Είναι καλός ο κόσμος; – Απαντήσεις για το νόημα της ζωής μέσα σε μια ψυχιατρική κλινική».

Στο βιβλίο αυτό, η κα. Παναγιωτίδου παρουσιάζει κατά βάση μια σειρά από συνεντεύξεις με πολύ συγκεκριμένες ερωτήσεις, που έχει πάρει από ανθρώπους που νοσηλεύονται σε ψυχιατρική κλινική. Για να το πετύχει αυτό, όπως μας λέει στην εισαγωγή του βιβλίου της, έχει χρησιμοποιήσει και έχει διαμορφώσει, μέρος του μεγάλου ερωτηματολογίου του Προυστ (του γνωστού Ιρλανδού συγγραφέα), και είναι οι ίδιες για όλους τους ασθενείς και με την ίδια σειρά.

Για να καταλάβουμε κάπως, το πώς έφτασε στο σημείο να καταγράψει συνεντεύξεις, διαβάζουμε ένα μικρό απόσπασμα από το εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου: [Κάποια στιγμή, και μετά από ένα περίπου χρόνο στην κλινική, όλα αυτά που ζούσα, έβλεπα, άκουγα και κατέγραφα, κατάλαβα ότι μου προκαλούσαν συναισθήματα πολύ πλούσια αν και όχι πάντα ευχάριστα. Έψαχνα έναν τρόπο να τα διαχειριστώ. Ήθελα όλη αυτή η καταγραφή να αποκτήσει μια μορφή, ώστε να πάψει να είναι χαοτική και να αποβεί, με έναν τρόπο, χρήσιμη. Τόσο γι’ αυτούς, ώστε να οργανώσουν την σκέψη τους και να μιλήσουν πιο συγκεκριμένα για το συναίσθημά τους, όσο και για μένα, ώστε να τους ακούσω με μεγαλύτερη ψυχραιμία. Ένιωθα ότι είχε στα χέρια του τις απαντήσεις για καθετί σημαντικό κι ανθρώπινο: για τη ζωή, το νόημά της, τη χαρά, τον πόνο, τη νοσταλγία, την αγάπη, το λάθος, το σωστό, τον θάνατο. Είχα τις απαντήσεις. Κι άρχισα να ψάχνω τις ερωτήσεις.]

Ο «Πρωινός Τύπος» συνομίλησε με την κα. Παναγιωτίδου, προκειμένου να πάρουμε μια γεύση σχετικά με το τόσο ενδιαφέρον βιβλίο της.

Η Δραμινή ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, συγγραφέας του βιβλίου, Κυριακή Παναγιωτίδου στον «Π.Τ»

Κυρία Παναγιωτίδου, ας αρχίσουμε από τον τίτλο του βιβλίου σας: είναι καλός ο κόσμος τελικά;

«Ο τίτλος του βιβλίου είναι  μια ερώτηση που μου απηύθυνε σε κάποια στιγμή της συνομιλίας μου μαζί του, ένας ασθενής της κλινικής στην οποία γράφτηκε το βιβλίο. Όλο το βιβλίο άλλωστε είναι λόγια των ασθενών. Και είναι ένα ερώτημα που σίγουρα κάποια στιγμή μας έχει απασχολήσει όλους. Δεν είναι εύκολο να απαντηθεί αλλά πιστεύω ότι ο κόσμος είναι όπως επιλέγουμε  να τον βλέπουμε. Αν θέλουμε να τον βλέπουμε «κακό», σίγουρα υπάρχει  πολύ μαυρίλα γύρω μας που μπορεί να  δικαιολογήσει  κάτι τέτοιο. Αν επιλέξουμε όμως να τον δούμε «καλό» θα βρούμε επίσης, σίγουρα, λόγους όλοι μας. Προτείνω τον δεύτερο τρόπο, όχι μόνο γιατί είναι πιο υγιεινός και ευχάριστος , αλλά και γιατί θα μας δώσει τη δύναμη ακόμα και το  «κακό» να το αναποδογυρίσουμε και αν όχι να το μετατρέψουμε σε καλό, τουλάχιστον να το κάνουμε χρήσιμο ως εμπειρία και να προχωρήσουμε τη ζωή μας. Άλλωστε συνήθως μέσα από τις δυσκολίες προχωράνε τα πράγματα, τότε είναι που αναγκαζόμαστε να σκεφτούμε  περισσότερο. Να βρούμε λύσεις  που δεν φανταζόμαστε και δυνάμεις που δεν πιστεύαμε ότι διαθέτουμε».

Ποιο είναι το νόημα της ζωής σε μια ψυχιατρική κλινική, ή τι διαφορά υπάρχει από έναν «φυσιολογικό» κόσμο.

«Το νόημα της ζωής είναι το ίδιο, είτε μέσα είτε έξω από μια ψυχιατρική κλινική. Και αυτός ακριβώς είναι ο σκοπός αυτού του βιβλίου. Θέλω να γνωρίσετε τον άνθρωπο πίσω από την ψυχική ασθένεια και να δείτε ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο όπως οι «φυσιολογικοί». Με τις ίδιες αγωνίες, τις ίδιες λύπες, τις ίδιες χαρές , τις ίδιες απώλειες, τις ίδιες επιθυμίες. Απλώς όσα θα σας πουν μέσα από το βιβλίο, ίσως να τα βρείτε διατυπωμένα με περισσότερη ευθύτητα, ευαισθησία και καθαρότητα, λόγω ακριβώς της ασθένειας και της θέσης στην οποία βρίσκονται».

«Κατά πόσο τελικά οι νοσηλευόμενοι βοήθησαν να κατανοήσετε τη δουλειά σας;

«Δεν είμαι ούτε η πρώτη ούτε η μόνη που λέει κάτι τέτοιο αλλά η αλήθεια είναι ότι οι ασθενείς μας είναι οι καλύτεροί μας δάσκαλοι. Εμείς γνωρίζουμε τις τεχνικές αλλά αυτοί έχουν το βίωμα και πάνω στις περιγραφές τους  στηρίζεται όλη η δουλειά μας  και η προσπάθειά μας να τους βοηθήσουμε».

Η υποτιθέμενα «φυσιολογική» κοινωνία μας, κατά πόσο σήμερα μπορεί να κατανοήσει τις ψυχιατρικές ασθένειες, ή τουλάχιστον, κατά πόσο μπορεί να ακούσει, να αφουγκραστεί τους ανθρώπους αυτούς;

«Σίγουρα τα πράγματα δεν είναι όπως στον προηγούμενο αιώνα, η επιστήμη έχει προχωρήσει και μας έχει ενημερώσει ποικιλοτρόπως για τις αιτίες και τη φύση των ψυχικών διαταραχών. Ωστόσο εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι επικίνδυνοι, βίαιοι και απρόβλεπτοι. Αυτά όμως συμβαίνουν όταν  δεν έχουν την απαραίτητη ιατρική φροντίδα κι ένα ανθρώπινο  δίκτυο να τους στηρίξει και να τους αγκαλιάσει».

Οι νοσηλευόμενοι με τους οποίους μιλούσατε και μιλάτε, ενδιαφέρονται περισσότερο για την οικογένεια τους απ’ ότι η οικογένειά τους γι’ αυτούς;

«Δε θα το υποστήριζα με απόλυτο τρόπο αυτό. Ξέρω ότι δεν είναι εύκολο να φροντίζεις έναν ψυχικά ασθενή. Πολύ συχνά οι «φροντιστές» έχουν επίσης ανάγκη από στήριξη και βοήθεια. Καθώς όμως οι ασθενείς  είναι αυτοί  που νοσηλεύονται, αυτοί είναι που βρίσκονται σε μια δυσχερή θέση, με ένα πρόβλημα υγείας  που τους έχει απομακρύνει από την οικογένεια και τους φίλους τους,  έχουν σίγουρα μεγαλύτερη ανάγκη την παρουσία και την επικοινωνία με τους δικούς τους ανθρώπους, είτε τη φυσική, είτε έστω την τηλεφωνική».

Πως θα μπορέσουμε ως κοινωνία να ξεπεράσουμε το «ταμπού» της ψυχικής νόσου;

«Έχοντας όλες τις πληροφορίες και τη γνώση που η επιστήμη μας παρέχει και που είναι στη διάθεσή μας με πολύ εύκολο τρόπο, εξ’ αιτίας του διαδικτύου, δε μπορούμε να πούμε πια ότι δεν γνωρίζουμε τι σημαίνει ψυχική ασθένεια. Σίγουρα όμως η γνώση αυτή δεν αρκεί. Χρειάζεται και μια ψυχική διάθεση «ανοιχτότητας» εκ μέρους μας. Να δούμε τον ψυχικά ασθενή, όχι ως επικίνδυνο αλλά ως έναν άνθρωπο χαμένο στον εαυτό και την ιστορία του, που χρειάζεται την παρουσία και την στήριξή μας ώστε να ξαναβρεί τον εαυτό του και να ζήσει τη ζωή του με ασφάλεια».

• Η Κυριακή Παναγιωτίδου, είναι Ψυχολόγος και Ψυχοθεραπεύτρια. Γεννήθηκε στη Δράμα. Σπούδασε στο Τμήμα Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιαστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και εκπαιδεύτηκε στην Α΄ Ψυχιατρική Κλινική – Αιγινήτειο Νοσοκομείο. Ζει και εργάζεται στη Δράμα στο ιδιωτικό της γραφείο και ως εξωτερικός συνεργάτης σε δομές ψυχικής υγείας στη Δράμα και στην Αθήνα.