Μέχρι τέλος 2023 η ολοκλήρωση του έργου
Έχει αναδειχθεί πλήρως
ο παλαιοχριστιανικός ναός
της Αγίας Σοφίας στη Δράμα
Οι εργασίες επιστασίας σε διάφορα σημεία του Νομού Δράμας
Του Θανάση Πολυμένη
ΣΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ στάδια βρίσκεται το ιδιαίτερα σημαντικό αρχαιολογικό έργο της ανάδειξης του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας στην πόλη της Δράμας.
Η αποκατάσταση και ανάδειξη του Ιερού Ναού Αγίας Σοφίας, υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Αν. Μακεδονίας – Θράκης» της ΠΑΜΘ, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2014-2020 και εκτελείται απολογιστικά και με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας.
Το έργο ξεκίνησε στα τέλη του 2019 με τις πρώτες εργασίες πεδίου και στόχος είναι η συντήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη του Ναού της Αγίας Σοφίας και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Κατά την πρώτη φάση του έργου από το ΕΣΠΑ 2007-2013 έγινε η μερική αποκάλυψη ενός παλαιότερο ναού κατά τις εργασίες αποχωμάτωσης, ενώ στη δεύτερη φάση, στόχος ήταν η ολοκλήρωση της ανασκαφής με τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου.
Αυτό που αρχικά δυσχέρανε τις εργασίες, ήταν η ύπαρξη πάρα πολλών ταφών περιμετρικά του ναού, όπου βρέθηκαν πάνω από 150 ταφές. Στα ερείπια μιας παλιάς τρίκλιτης βασιλικής, χτίστηκε στη συνέχεια ο σημερινός βυζαντινός ναός και πιθανότατα τότε χρησιμοποιήθηκε και ο αύλειος χώρος ως νεκροταφείο.
Κατά την περίοδο των αρχαιολογικών εργασιών έχουν βρεθεί μικροευρήματα, νομίσματα κυρίως χάλκινα, τα οποία δίνουν κάποια στοιχείο για το νεκροταφείο, τον χρόνο ερείπωσης της προγενέστερης βασιλικής κ.α.
Έτσι όπως βλέπουμε το ναό σήμερα, διακρίνουμε διάφορες φάσεις οικοδόμησης. Υπάρχει αρχικά η τρίκλητη βασιλική, στη συνέχεια έχουμε την οικοδόμηση του βυζαντινού ναού της Αγίας Σοφίας, μετά έχουμε ένα μονόχωρο ναΐδριο που σώζεται μόνο σε κάτοψη, το οποίο εφάπτεται στη νότια πλευρά της Αγίας Σοφίας και φαίνεται να είχε ταφική χρήση, από τα αρκοσόλια (ταφικές κατασκευές) που διαμορφώνονται στη νότια πλευρά του. Αυτό το παρεκκλήσι έχει χτιστεί σε μεταγενέστερο χρόνο από το ναό. Το πότε όμως δεν το γνωρίζουμε προς το παρόν. Οι δύο ναοί και το ταφικό παρεκκλήσι είναι της βυζαντινής περιόδου.
Η αποκάλυψη του επιχρίσματος από το κωδωνοστάσιο, μας αποκαλύπτει ότι κάποτε λειτούργησε ως τζαμί κατά την οθωμανική περίοδο. Εδώ υπάρχει μια διαμόρφωση, που σηματοδοτεί τη χρήση του ναού ως τζαμί. Έχουμε τη βάση του μιναρέ, με οκταγωνική κάτοψη, ενώ έχουν ενσωματωθεί προγενέστερα αρχιτεκτονικά μέλη και γλυπτά. Αυτό το κωδωνοστάσιο όταν στον 20ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε ξανά ως χριστιανικός ναός, πήρε τελικά την μορφή που έχει σήμερα. Αυτό έγινε μετά το 1922 και από την απελευθέρωση αποδόθηκε και πάλι στην χριστιανική λατρεία. Τμήμα του μιναρέ, ανασκευάστηκε για να χρησιμοποιηθεί ως κωδωνοστάσιο.
Μιλώντας στον «Π.Τ.» για την φάση στην οποία βρίσκεται σήμερα το έργο, η διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας κα. Πουλιούδη, επισημαίνει ότι έχουν ολοκληρωθεί η Στατική και η Αρχιτεκτονική μελέτη, ενώ αναμένονται να γίνουν διορθώσεις. «Και ο λόγος είναι ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας δεν έχει Πολιτικό Μηχανικό και Αρχιτέκτονα. Περιμένουμε να οριστεί κάποιος από το Υπ. Πολιτισμού για να έχει την επίβλεψη».
Όπως λέει πάντως η ίδια, μέχρι σήμερα έχει αποκαλυφθεί πλήρως η παλαιοχριστιανική εκκλησία, το περίγραμμά της και ο βυζαντινός ναός.
Να σημειώσουμε ότι, το έργο έχει χρονοδιάγραμμα μέχρι τέλος του 2023 για να ολοκληρωθεί.
Αρχαιολογικό έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας
Ερωτώμενη σχετικά με το έργο το οποίο εκτελεί σήμερα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας, η κα. Πουλιούδη αναφέρει ότι εκτελεί διάφορες επιστασίες σε ορισμένα σημεία του Νομού.
Αυτά είναι τρία έργα ύδρευσης του Δήμου Προσοτσάνης στην Καλή Βρύσης, τα Κοκκινόγεια και τη Μικρόπολη καθώς και ένα στην Προσοτσάνη. Η Εφορεία συμμετέχει με έναν αρχαιολόγο και έναν εργάτη για την πιθανή ανεύρευση αρχαιοτήτων.
Επίσης, συμμετέχει με αυτεπιστασία σε ένα έργο ύδρευσης στο Δήμο Δοξάτου με μία αρχαιολόγο και δύο εργάτες.
Στην εγκατάσταση του δικτύου φυσικού αερίου από τη ΔΕΔΑ στην πόλη της Δράμας, συμμετέχει με μία αρχαιολόγο και έξι εργάτες.
Επίσης, σύντομα αρχίζει ένα έργο στο Νευροκόπι με την κατασκευή του καταθλιπτικού αγωγού στην Κοινότητα Νευροκοπίου, όπου η ΕΦΑ θα συμμετέχει με έναν αρχαιολόγο και έναν εργάτη.
Μια σωστική στο Καλαμπάκι
Τέλος, η ΕΦΑ Δράμας, ετοιμάζεται να ξεκινήσει μια σωστική αρχαιολογική εργασία λίγο έξω από τον οικισμού του Καλαμπακίου. Το έργο γίνεται στο πλαίσιο του έργου ύδρευσης στην περιοχή, και αφορά στην εύρεση αρχαιολογικών ευρημάτων όπως ένα λιθόστρωτο δρόμο και μια μεγάλη κτιριακή εγκατάσταση.
Όπως σημειώνει η κα. Πουλιούδη, έχουν ξεκινήσει όλες οι γραφειοκρατικές διαδικασίες ώστε να γίνουν οι σχετικές προσλήψεις αρχαιολόγων και εργατών. Εκεί έχει βρεθεί μια μεγάλη κτιριακή εγκατάσταση, η οποία μετά την σωστική, στη συνέχεια θα αναδειχθεί.
