Εκδηλώσεις μνήμης στη Δράμα
για τους σφαγιασθέντες της 29ης
Σεπτεμβρίου 1941 από τους Βουλγάρους
Εκδηλώσεις από 21 έως 29 Σεπτεμβρίου
ΑΠΟ ΤΟ ερχόμενο Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου, ξεκινούν στις Κοινότητες του Δήμου Δράμας, οι επετειακές εκδηλώσεις μνήμης, για τις θηριωδίες των Βουλγάρων στην περιοχή της Δράμας, για τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου 1941.
Όπως είναι γνωστό, πρόκειται για τις μεγάλες σφαγές και εκτελέσεις χιλιάδων κατοίκων, στις οποίες προχώρησαν οι βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής, έπειτα από την πρώτη εξέγερση αντίστασης που σημειώθηκε στην περιοχή.
Οι εκδηλώσεις αυτές, ξεκινούν με τη σειρά στις Κοινότητας του Δήμου Δράμας, με αποκορύφωμα στην πόλη της Δράμας, την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2024, με την μεγάλη κεντρική εκδήλωση.
Ιδιαίτερη τιμή για τον δήμαρχο Δράμας Θεόφιλο Αθανασιάδη
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης και τιμής, η Πανηπειρωτική Ένωση Δράμας, την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου, διοργανώνει εκδήλωση στο μνημείο του δημάρχου Δράμας Θεόφιλου Αθανασιάδη, τιμώντας τον ήρωα δήμαρχο της πόλης, ο οποίος εκτελέστηκε από τους Βουλγάρους στις 29 Σεπτεμβρίου 1941.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης και ώρα 07:30 θα τελεστεί Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Δράμας και στις 10:30 π.μ. μετάβαση στο μνημείο του Δημάρχου Δράμας Θεόφιλου Αθανασιάδη. Θα ακολουθήσει επιμνημόσυνη δέηση, ομιλία για τη ζωή και τη δράση του Θεόφιλου Αθανασιάδη από το φιλόλογο Γρηγόρη Μαρτίνη, κατάθεση στεφάνων και τήρηση ενός λεπτού σιγής.
Οι εκδηλώσεις στις Κοινότητες
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, οι εκδηλώσεις θα ξεκινήσουν το Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου από την Κοινότητα Νικοτσάρα στις 10.30, ενώ στις 11.00 στον Μυλοπόταμο. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν επιμνημόσυνη δέση στο Μνημείο των σφαγιασθέντων και στη συνέχεια ομιλία για το ιστορικό της ημέρας. Θα ακολουθήσει προσκλητήριο σφαγιασθέντων, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής και Εθνικό Ύμνος. Τις εκδηλώσεις θα συνοδεύσει μουσικά η Φιλαρμονική του Δήμου Δράμας.
Επίσης, την Κυριακή 11.30 στο Μοναστηράκι, θα γίνει επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο των Αδερφών Μαίρης και Σταματίας Ζαχαροπούλου, Ελένης Μπρέζα, Χρηστάκου Ζεφαλή και Ιωάννη Μαυρίδη. Θα ακολουθήσει κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής και λήξη τελετής.
Το Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου εκδηλώσεις μνήμης και τιμής θα γίνουν στις Κοινότητες Κουδουνιών στις 10.30 και Καλού Αγρού στις 11.30. Οι εκδηλώσεις και εδώ, περιλαμβάνουν επιμνημόσυνη δέση στο Μνημείο των σφαγιασθέντων και στη συνέχεια ομιλία για το ιστορικό της ημέρας. Θα ακολουθήσει προσκλητήριο σφαγιασθέντων, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής και Εθνικός Ύμνος. Τις εκδηλώσεις θα συνοδεύσει μουσικά η Φιλαρμονική του Δήμου Δράμας.
Στις 29 Σεπτεμβρίου στη Δράμα
Τέλος, την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου και ώρα 07.30, θα τελεστεί Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Δράμας. Στις 10:00 Προσέλευση επισήμων και στις 10:30 Τέλεση Μνημοσύνου.
Θα ακολουθήσει ομιλία για το ιστορικό της ημέρας εντός του Ι. Ναού Αγίου Νικολάου, από το διευθυντή του 15ου Δημοτικού Σχολείου Δράμας, εκπαιδευτικό κ. Δημήτριο Μαυρόπουλο.
Θα ακολουθήσει μετάβαση στο Μνημείο Σφαγιασθέντων, έναντι Ξενοδοχείου «Ξενία», όπου θα γίνει επιμνημόσυνη δέηση, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής, Εθνικός Ύμνος και λήξη τελετής Την εκδήλωση θα συνοδεύει η Φιλαρμονική Δήμου Δράμας.
Στη συνέχεια στις 11.30, εκδήλωση μνήμης και τιμής στην Κοινότητα Χωριστής. Μετάβαση με πομπή στο Μνημείο Σφαγιασθέντων του 1941, όπου θα ακολουθήσει επιμνημόσυνη δέηση, ομιλία για το ιστορικό της ημέρας, προσκλητήριο σφαγιασθέντων, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής, Εθνικός Ύμνος και λήξη τελετής. Την εκδήλωση συνοδεύει μουσικά η Φιλαρμονική Χωριστής
Ιστορικό σημείωμα για τις σφαγές στη Δράμα
Η αγάπη για την ελευθερία είναι μία από τις κινητήριες δυνάμεις της ιστορίας. Και αυτή η αγάπη για την ελευθερία πληρώνεται συνήθως ακριβά με αίμα και δάκρυ, με θάνατο και πένθος, με φρίκη και όλεθρο. Με τέτοιο ακριβό τίμημα πλήρωσαν η μαρτυρική Δράμα και η περιοχή της την εξέγερση κατά των βουλγαρικών δυνάμεων κατοχής το βράδυ της 28ης Σεπτεμβρίου του 1941.
Οι περισσότεροι από εκείνους που πήραν μέρος στην εξέγερση, την πρώτη αντιστασιακή ενέργεια στη σκλαβωμένη Ελλάδα, ήταν απλοί άνθρωποι από τη Δράμα και τα χωριά της, φορτωμένοι με οδυνηρές μνήμες από τις δύο προηγούμενες βουλγαρικές κατοχές του 1912-13 και του 1916-18, άνθρωποι που δεν άντεχαν να βλέπουν τους ίδιους αδίστακτους κατακτητές να σφετερίζονται για τρίτη φορά μέσα σε μισό αιώνα τη γη και τις περιουσίες τους.
Το βράδυ της Κυριακής 28 Σεπτεμβρίου 1941 σε 22 συνολικά οικισμούς σημειώθηκαν εξεγέρσεις, κατά τις οποίες σκοτώθηκαν 47 Βούλγαροι και βουλγαρίζοντες. Άνεμος ελευθερίας έπνευσε προς στιγμήν στα χωριά του δραμινού κάμπου, όπου χτύπησαν οι καμπάνες και υψώθηκαν ελληνικές και ερυθρές επαναστατικές σημαίες και το όραμα της ελευθερίας μέθυσε τις καρδιές.
Ωστόσο το θαύμα της κατάλυσης της βουλγαρικής κυριαρχίας δεν θα κρατούσε πάνω από μία νύχτα. Από τα ξημερώματα οι εξεγερθέντες άρχισαν να εγκαταλείπουν τις κατοικημένες περιοχές. Πολλοί κάτοικοι πήγαν μαζί τους είτε από ενθουσιασμό είτε από φόβο για επικείμενα αντίποινα. Και πραγματικά «ο Άδης ηκολούθει».
Στη Δράμα από τα ξημερώματα της Δευτέρας 29 Σεπτεμβρίου 1941 άρχισαν μαζικές συλλήψεις. Για τους Βουλγάρους όλοι ήταν ένοχοι. Οι καπνεργάτες που πήγαιναν στα καπνομάγαζα, οι μεροκαματιάρηδες που ξεκινούσαν για τις δουλειές τους, οι καταστηματάρχες που άνοιγαν τα μαγαζιά τους, οι χωρικοί που κατέβαιναν για το παζάρι (γινόταν τότε κάθε Δευτέρα), οι κάτοικοι που ήταν κλεισμένοι στα σπίτια τους. Γέμισαν τα στρατόπεδα και οι αστυνομικοί σταθμοί από ανύποπτους πολίτες, που δεν είχαν καμία απολύτως ανάμειξη στα γεγονότα.
Την ίδια μέρα άρχισαν αθρόες ομαδικές εκτελέσεις. Πολύ αίμα χύθηκε στην περιοχή του Ινστιτούτου Καπνού, στους πρόποδες του Κορυλόβου, πίσω από το Γυμνάσιο Αρρένων, πίσω από το Πάρκο των Κομνηνών, στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου και τα νεκροταφεία της Στενημάχου.
Σύμφωνα με τις πρόσφατες έρευνες ο συνολικός αριθμός των θυμάτων μόνο μέσα στην πόλη της Δράμας ήταν τουλάχιστον 562 ψυχές. Για τη θυσία αυτή η Δράμα χαρακτηρίστηκε ως «μαρτυρική πόλη» με το Π.Δ. 398 (Φ.Ε.Κ. 277/Α΄ /16.12.1998).
Ασφαλώς η αποκρουστικότητα ενός εγκλήματος δεν κρίνεται μόνο από τον απόλυτο αριθμό των θυμάτων αλλά και από την αγριότητα και το μίσος εκείνων που το διέπραξαν. Τα βουλγαρικά αντίποινα ήταν ψυχρά και μελετημένα και αποσκοπούσαν όχι μόνο στο να καταπνίξουν την εξέγερση αλλά, κυρίως, στο να καταρρακώσουν το ηθικό των Ελλήνων και να αλλοιώσουν την πληθυσμιακή σύνθεση της Ανατολικής Μακεδονίας εξοντώνοντας ή απομακρύνοντας από τα εδάφη της το ελληνικό στοιχείο και ιδίως το προσφυγικό. Η βουλγαρική μανία επεκτάθηκε πολύ πιο πέρα από τον χώρο εκδήλωσης των εξεγέρσεων. Συνολικά εκατόν δύο χωριά και πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας δοκιμάστηκαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Σημειώθηκαν αεροπορικοί βομβαρδισμοί σε κατοικημένους τόπους με θύματα γυναικόπαιδα και αμάχους. Πραγματοποιήθηκαν ομαδικές και μεμονωμένες εκτελέσεις αθώων ανθρώπων. Πυρπολήθηκαν ολόκληροι οικισμοί. Λεηλατήθηκαν περιουσίες. Βασανίστηκαν εκατοντάδες άντρες και βιάστηκαν πολλές ανυπεράσπιστες γυναίκες.
Σε όλη την έκταση του σημερινού Δήμου Δράμας ο αριθμός των θυμάτων ήταν ο εξής:
– Στη Δ.Κ. Χωριστής, η οποία με το Π.Δ.140 (ΦΕΚ 197/Α’/05.08.2005) χαρακτηρίστηκε ως μαρτυρικό χωριό, εκατόν σαρανταεφτά (147) άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη ματωμένη «Γκιόλα» και αλλού. Οι νεκροί αυτοί ήρθαν να προστεθούν στις εξακόσιες εικοσιτρείς (623) απώλειες που είχε η Χωριστή κατά τη δεύτερη βουλγαρική κατοχή (1916-1918).
– Στην Τ.Κ. Κουδουνίων οι νεκροί ήταν εικοσιπέντε (25). Οι περισσότεροι από αυτούς κάηκαν μέσα σε αχυρώνα, στον οποίο οι Βούλγαροι τους έκλεισαν προτού τον πυρπολήσουν.
– Στην Τ.Κ. Καλού Αγρού το τίμημα ήταν εικοσιέξι (26) νεκροί και πολλά σπίτια που καταστράφηκαν.
– Στην Τ.Κ. Μυλοποτάμου οι νεκροί ήταν εννέα (9).
– Από την Τ.Κ. Νικοτσάρα, τέλος, τέσσερις άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο από βουλγαρικό στρατοδικείο και εκτελέστηκαν στη Δράμα ως πρωτεργάτες της εξέγερσης, ένας κάηκε στον αχυρώνα των Κουδουνίων και ένας πνίγηκε στον Στρυμόνα.
