Από την Πανηπειρωτική Ένωση Ν. Δράμας
Εκδήλωση για τα κοινά
στοιχεία από τις μετοικεσίες
των Ηπειρωτών στη Θράκη
Μιλάνε στον «Π.Τ.» ο συγγραφέας κ. Σπυρίδων Ευσταθίου και ο ιστορικός κ. Νίκος Θ. Γεωργιάδης
Του Θανάση Πολυμένη
ΟΠΟΥ ΚΑΙ να ταξιδέψεις στην Ελλάδα, θα συναντήσεις Ηπειρώτες. Και αυτή είναι μια μεγάλη, ιστορική αλήθεια. Και ακόμα περισσότερο, στην περιοχή της Δράμα, αλλά και της Θράκης και δεν είναι απλά και μόνο μια εικασία.
Αυτό είναι κάτι που αποδεικνύει με το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του ο Ηπειρώτης συγγραφέας κ. Σπυρίδων Ευσταθίου, με τίτλο: «Μετοικεσίας Ηπειρωτών στην περιοχή της Θράκης από τον 15ο έως τον 21ο αιώνα», το οποίο παρουσιάστηκε σε μια πολύ όμορφη εκδήλωση στον υπέροχο και ζεστό χώρο της Πανηπειρωτικής Ένωσης Ν. Δράμας.
Πλήθος κόσμου είχε συγκεντρωθεί στο «Σπίτι του Ηπειρώτη», όπου μαζί με τον συγγραφέα, για το βιβλίο μίλησαν ο κ. Γεωργιάδης Θ. Νικόλαος – Διδάκτωρ Βυζαντινής Ιστορία, η κα. Αστερίου Καβάζη Κατερίνα – Δασκάλα ελληνικών παραδοσιακών χορών και ο κ. Μαρτίνης Γρηγόρης – Φιλόλογος.
Η εκδήλωση συνδιοργανώθηκε μαζί με τη Θρακική Εστία Δράμας, ενώ μετά από την παρουσίαση του βιβλίου, οι παριστάμενοι απόλαυσαν μια μουσικοχορευτική εκδήλωση με χορούς της Θράκης και της Ηπείρου με την ορχήστρα «Εμπειροτέχνες».
Ο πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Ένωσης Ν. Δράμας κ. Νίκος Κωφός με τον συγγραφέα κ. Σπυρίδωνα Ευσταθίου.
Ευσταθίου: Οι μετοικεσίες των Ηπειρωτών
Για το βιβλίο του, μίλησε στον «Π.Τ.» ο συγγραφέας κ. Ευσταθίου, ο οποίος με την ιδιότητα του αξιωματικού του στρατού, είχε μετατεθεί το 2009 στο Διδυμότειχο. «Εκεί, μέσα από Πολιτιστικούς Συλλόγους αλλά και την επαφή μου με ντόπιους κατοίκους, διέκρινα πολλά κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα στη λαογραφία, στα έθιμα και τις παραδόσεις των δύο περιοχών. Μετά, με την ενασχόλησή μου με το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών “Τοπική Ιστορία και Επιστημονικές Προσεγγίσεις”, άρχισα να ερευνώ συστηματικά τις μετοικεσίες των Ηπειρωτών στην περιοχή του Βόρειου Έβρου και μετά σε διδακτορικό επίπεδο, τις μετοικεσίες των Ηπειρωτών σε όλη τη Θράκη, Δυτική, Ανατολική και Βόρεια, από το 1400 μέχρι σήμερα. Τόσο από αρχεία, όσο και από την προφορική παράδοση των κατοίκων της Θράκης, μέσα από μια διεπιστημονική έρευνα και ιστορική αλλά και λαογραφική».
Τα κοινά στοιχεία
Ερωτώμενος για το ποια είναι τα κοινά στοιχεία, σημειώνει ότι «είναι πάρα πολλά και παραμένουν σε προφορική παράδοση, ενώ κατάγονται κάποιες οικογένειες ή και ολόκληρα χωριά από την ΉΉπειρο. Υπάρχουν κοινά τραγούδια, κοινοί χοροί, επίθετα δισύλλαβα, αρχιτεκτονικά ακόμα – ακόμα, όπως και σε ορισμένες περιπτώσεις και μνημεία, όπως στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις Πετράδες, όπου έχουν εντειχισμένο μάρμαρο με δυο φουστανελάδες να φυλάττουν τον σταυρό της εκκλησίας σε μια περιοχή που το ποτούρι ήταν η παραδοσιακή φορεσιά των ανδρών».
Από αρ. ο κ. Γεωργιάδης, ο κ. Ευσταθίου, η κα. Βαγενά, η κα. Αστερίου Καβάζη και ο κ. Μαρτίνης.
Στην ερώτηση αν αυτά τα κοινά στοιχεία ξεκίνησαν να υπάρχουν από την στιγμή που άρχισαν να μετοικούν οι Ηπειρώτες στην περιοχή της Θράκης ή απλώς υπήρχαν παλαιότερα, τονίζει: «Ξεκίνησαν με τις μετοικεσίες των Ηπειρωτών. Σε κάποιες περιοχές μάλιστα ιδρύθηκαν ολόκληρα χωριά, είτε με τεχνίτες της πέτρας που εγκαταστάθηκαν εκεί, οι οποίοι προσκλήθηκαν από τους πρώτους σουλτάνους που είχαν ως πρωτεύουσα την Αδριανούπολη, αλλά αργότερα και έμποροι και πολλοί κυνηγημένοι μετά από αποτυχημένες επαναστάσεις στην Ήπειρο, έμποροι, δάσκαλοι, τεχνίτες, πάρα πολλοί και σε πολλές περιόδους και με πολλές αιτίες που μετοίκησαν εκεί».
Όπως μάλιστα σημειώνει, «αυτοί, παρά την πάροδο των αιώνων, διατήρησαν κάποια κοινά στοιχεία, τα οποία βέβαια σήμερα έχουν ενσωματωθεί στη θρακιώτικη παράδοση, αλλά παρ’ όλο το πείσμα των καιρών και τη μη καταγραφή της ιστορίας της Θράκης από τους ιστορικούς, παραμένουν στοιχεία ότι κατάγονται από την Ήπειρο κάποιες οικογένειες και ολόκληρα χωριά».
Καταγεγραμμένη ιστορία
Αναφερόμενος στη διαπίστωση ότι δεν υπάρχει κάποια καταγεγραμμένη ιστορία των Ηπειρωτών, εξηγεί: «Μετά τη διπλωματική μου εργασία στο μεταπτυχιακό, οι ίδιοι οι καθηγητές μου με παρότρυναν να το κάνω σε διδακτορική μορφή, παρ’ ότι όλοι κάτι γνώριζαν αλλά δεν έχει καταγραφεί από κάποιον. Οπότε, με παρότρυναν να το κάνω, ώστε να βγει στο φως, κάτι το οποίο όλοι υποψιάζονταν ή υπήρχαν κάποιες αναφορές αλλά δεν είχε ερευνηθεί επιστημονικά.
Είναι αυτό που λέω, ότι, πρέπει να καταγράψουμε κυρίως την προφορική παράδοση, γιατί μεγαλώνοντας και πεθαίνοντας οι άνθρωποι, παίρνουν πολλά μαζί τους. Ήδη έχουν χαθεί πάρα πολλά. Είναι μια πρώτη προσπάθεια, μακάρι στο μέλλον να μείνει μια παρακαταθήκη και να επεκταθεί η παρούσα έρευνα».
Η διατήρηση
Ερωτώμενος αν όλα αυτά που έχουν μείνει από τότε μέχρι σήμερα, διατηρούνται απαντάει καταφατικά: «Βεβαίως και διατηρούνται, αν και σε πολλές των περιπτώσεων δεν γνώριζαν ότι ήταν από την Ήπειρο. Για να το καταλάβει κάποιος, πρέπει να έχει γνώση και των δύο περιοχών, να κάνει την σύγκριση. Οπότε οι ντόπιοι κάτοικοι δεν είχαν τις εικόνες από την Ήπειρο, ώστε να συγκρίνουν τους χώρους τους. Αλλά μέσα απ’ αυτή την ιστορική και λαογραφική έρευνα, ανοίγουν πλέον στόματα. Με πλησιάζουν δηλαδή άνθρωποι από τα χωριά σήμερα και μου αναφέρουν ότι κι εκεί έχουν κάτι, μια προφορική ιστορία, ένας χορός που μοιάζει. Οπότε σιγά – σιγά ξετυλίγεται το κουβάρι και καταγράφεται η τοπική ιστορία των περιοχών μας».
Γεωργιάδης: Με επιστημονική επάρκεια
Μιλώντας στον «Π.Τ.» ο κ. Νίκος Θ. Γεωργιάδης, σημειώνει ότι πρόκειται για ένα βιβλίο που έχει «επιστημονική επάρκεια και παρουσιάζει διαχρονικά τις μετοικεσίες των Ηπειρωτών στην περιοχή της Θράκης. Αναλύει στα πρώτα κεφάλαιά του τα θεωρητικά ζητήματα όσον αφορά στον προσδιορισμό του χρόνου και του χώρου της έρευνας, τον όρο μετοικεσία και τα λαογραφικά στοιχεία και από εκεί και πέρα έχουμε το ιστορικό πλαίσιο από την περίοδο του 15ου αι. μέχρι και σήμερα και το ποια ήταν τα αίτια που οδήγησαν στις μετοικεσίες των Ηπειρωτών στη Θράκη.
Καταγράφονται σε ποιες περιοχές έχουν μετοικήσει διαχρονικά οι Ηπειρώτες και τέλος, στην Δυτική, στην Ανατολική και στη Βόρεια Θράκη και τέλος έχουμε τις μετοικεσίες των Ηπειρωτών στη Θράκη στη σύγχρονη εποχή και τη συλλογική μνήμη και τα σχετικά αφηγήματα.
Πρόκειται για ένα βιβλίο, το οποίο έχει μεγάλη σπουδαιότητα και επιστημονική αξία, καθώς επίσης και μια σημαντική πρωτοτυπία στον τομέα της λαογραφίας αλλά και της ιστορίας».
