Από 23 έως 29 Σεπτεμβρίου σε όλο το Δήμο Δράμας
Εκδηλώσεις μνήμης για τα θύματα
της βουλγαρικής θηριωδίας
Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 1941
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Μνήμης για τα θύματα των σφαγών από τις βουλγαρικές θηριωδίες των μηνών Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου 1941, διοργανώνει ο Δήμος Δράμας, σε όλες τις Κοινότητες και τα Τοπικά Διαμερίσματα. Η πρώτη εκδήλωση μνήμης θα γίνει στο Νικοτσάρα το Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου και θα κορυφωθούν την Παρασκευή 29 τρέχοντος, με τις εκδηλώσεις στην πόλη της Δράμας.
Για τις σφαγές στην περιοχή της Δράμας έχουν γραφτεί πάρα πολλά, κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο ξεκίνησαν τα γεγονότα. Το τίμημα της ελευθερίας είναι μεγάλο, και πληρώνεται συνήθως ακριβά με αίμα και δάκρυ, με θάνατο και πένθος, με φρίκη και όλεθρο. Με τέτοιο ακριβό τίμημα πλήρωσαν η μαρτυρική Δράμας και η περιοχή της την εξέγερση κατά των βουλγαρικών δυνάμεων κατοχής το βράδυ της 28ης Σεπτεμβρίου 1941. Σε όλες τις εκδηλώσεις μνήμης, θα εκφωνηθούν σχετικές ομιλίες, θα γίνει προσκλητήριο σφαγιασθέντων, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής και θα ακουστεί ο Εθνικός Ύμνος.
Η προτομή του δολοφονηθέντος υπό των Βουλγάρων, δημάρχου Δράμας Θεόφιλου Αθανασιάδη.
Σύντομο ιστορικό
«Οι περισσότεροι από εκείνους που πήραν μέρος στην εξέγερση, την πρώτη αντιστασιακή ενέργεια στη σκλαβωμένη Ελλάδα, ήταν απλοί άνθρωποι από τη Δράμα και τα χωριά της φορτωμένοι με οδυνηρές μνήμες από τις δύο προηγούμενες βουλγαρικές κατοχές του 1912-13 και του 1916-18, άνθρωποι που δεν άντεχαν να βλέπουν τους ίδιους αδίστακτους κατακτητές να σφετερίζονται για τρίτη φορά μέσα σε μισό αιώνα τη γη και τις περιουσίες τους», σημειώνουν σε ένα σύντομο ιστορικό για τις ημέρες εκείνες, οι Δραμινοί συγγραφείς κ.κ. Δημήτρης Πασχαλίδης και Χρήστος Φαράκλας.
Σύμφωνα με τα ιστορικά γεγονότα, «το βράδυ της Κυριακής 28 Σεπτεμβρίου 1941 σε είκοσι δύο συνολικά οικισμούς σημειώθηκαν εξεγέρσεις, κατά τις οποίες σκοτώθηκαν σαρανταεφτά (47) Βούλγαροι και βουλγαρίζοντες. Άνεμος ελευθερίας έπνευσε προς στιγμήν στα χωριά του δραμινού κάμπου, όπου χτύπησαν οι καμπάνες και υψώθηκαν ελληνικές και ερυθρές επαναστατικές σημαίες και το όραμα της ελευθερίας μέθυσε τις καρδιές».
«Στη Δράμα από τα ξημερώματα της Δευτέρας 29 Σεπτεμβρίου 1941 άρχισαν μαζικές συλλήψεις. Για τους Βουλγάρους όλοι ήταν ένοχοι. Οι καπνεργάτες που πήγαιναν στα καπνομάγαζα, οι μεροκαματιάρηδες που ξεκινούσαν για τις δουλειές τους, οι καταστηματάρχες που άνοιγαν τα μαγαζιά τους, οι χωρικοί που κατέβαιναν για το παζάρι (γινόταν τότε κάθε Δευτέρα), οι κάτοικοι που ήταν κλεισμένοι στα σπίτια τους. Γέμισαν τα στρατόπεδα και οι αστυνομικοί σταθμοί από ανύποπτους πολίτες, που δεν είχαν κα- μία απολύτως ανάμειξη στα γεγονότα. Την ίδια μέρα άρχισαν αθρόες ομαδικές εκτελέσεις. Πολύ αίμα χύθηκε στην περιοχή του Ινστιτούτου Καπνού, στους πρόποδες του Κορυλόβου, πίσω από το Γυμνάσιο Αρρένων, πίσω από το Πάρκο των Κομνηνών, στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου και τα νεκροταφεία της Στενημάχου. Σύμφωνα με τις πρόσφατες έρευνες ο συνολικός αριθμός των θυμάτων μόνο μέσα στην πόλη της Δράμας ήταν τουλάχιστον πεντακόσιες εξήντα δύο (562) ψυχές.»
Τα θύματα
Για τη θυσία αυτή η Δράμα χαρακτηρίστηκε ως «μαρτυρική πόλη» με το Π.Δ. 398
(Φ.Ε.Κ. 277/Α΄ /16.12.1998). Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι σήμερα, τα θύματα είναι:
- Στη Δ.Κ. Χωριστής, η οποία με το Π.Δ.140 (ΦΕΚ 197/Α’/05.08.2005) χαρακτηρίστηκε ως μαρτυρικό χωριό, εκατόν σαρανταεφτά (147) άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη ματωμένη «Γκιόλα» και αλλού. Οι νεκροί αυτοί ήρθαν να προστεθούν στις εξακόσιες εικοσιτρείς (623) απώλειες που είχε η Χωριστή κατά τη δεύτερη βουλγαρική κατοχή (1916-1918).
- Στην Τ.Κ. Κουδουνίων οι νεκροί ήταν εικοσιπέντε (25). Οι περισσότεροι από αυτούς κάηκαν μέσα σε αχυρώνα, στον οποίο οι Βούλγαροι τους έκλεισαν προτού τον πυρπολήσουν.
- Στην Τ.Κ. Καλού Αγρού το τίμημα ήταν εικοσιέξι (26) νεκροί και πολλά σπίτια που καταστράφηκαν.
- Στην Τ.Κ. Μυλοποτάμου οι νεκροί ήταν εννέα (9).
- Από την Τ.Κ. Νικοτσάρα, τέλος, τέσσερις άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο από βουλγαρικό στρατοδικείο και εκτελέστηκαν στη Δράμα ως πρωτεργάτες της εξέγερσης, ένας (1) κάηκε στον αχυρώνα των Κουδουνίων και ένας (1) πνίγηκε στον Στρυμόνα.
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων
ΝΙΚΟΤΣΑΡΑΣ
Σάββατο, 23 Σεπτεμβρίου – 10:30 Τέλεση μνημοσύνου στον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής. – 10:45 Επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο των Σφαγιασθέντων. – 11:00 Ομιλία από τον Πρόεδρο Τ.Σ. της Τ.Κ. Νικοτσάρα κ. Χρήστο Τσάφο για το ιστορικό της ημέρας.
ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ
Σάββατο, 23 Σεπτεμβρίου – 11:00 Τέλεση μνημοσύνου στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου. – 11:30 Επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο των Σφαγιασθέντων – 11:45 Ομιλία από τον Ταμία του Πολιτιστικού Συλλόγου της Τ.Κ. Μυλοποτάμου κ. Θεόδωρο Σαρηπαυλίδη.
ΧΩΡΙΣΤΗ
Κυριακή, 24 Σεπτεμβρίου – 10:00 Τέλεση μνημοσύνου στον Ιερό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου – 11:00 Μετάβαση με πομπή στο Μνημείο Σφαγιασθέντων το 1941 – 11:15 Επιμνημόσυνη δέηση – Ομιλία από τον Πρόεδρο Τ.Σ. της Δ.Κ. Χωριστής κ. Κωνσταντίνο
Ζαρόγλου για το ιστορικό της ημέρας.
ΔΡΑΜΑ
Κυριακή, 24 Σεπτεμβρίου – 17:30 Τερματισμός αγώνα Θυσίας Μνήμης της Λέσχης Καταδρομέων Ν. Δράμας – Επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο του Κορυλόβου.
ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ
Κυριακή, 24 Σεπτεμβρίου – 17:45 Επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο των Αδερφών Μαίρης και Σταματίας Ζαχαροπούλου, Ελένης Μπρέζα, Χρηστάκου Ζεφαλή και Ιωάννη Μαυρίδη.
ΚΟΥΔΟΥΝΙΑ
Τρίτη, 26 Σεπτεμβρίου – 10:30 Επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο των Σφαγιασθέντων – 10:45 Ομιλία από τον Πρόεδρο Τ.Σ. της Τ.Κ. Κουδουνίων κ. Χαράλαμπο Ηλιάδη για το ιστορικό της ημέρας.
ΚΑΛΟΣ ΑΓΡΟΣ
Τρίτη, 26 Σεπτεμβρίου – 11:30 Επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο των Σφαγιασθέντων – 11:45 Ομιλία από τον Πρόεδρο Τ.Σ. της Τ.Κ. Καλού Αγρού κα Σοφία Σταματιάδου για το ιστορικό της ημέρας.
ΔΡΑΜΑ
Παρασκευή, 29 Σεπτεμβρίου – 07:30 Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου, μετά του Ιερού Κλήρου της πόλης – 10:00 Προσέλευση επισήμων – 10:15 Τέλεση Μνημοσύνου.
Ομιλία από τον Δήμαρχο Δράμας κ. Χριστόδουλο Μαμσάκο για την επέτειο της ημέρας. Εν πομπή μετάβαση στο Μνημείο Σφαγιασθέντων, έναντι Ξενοδοχείου «Ξενία», με ενδιάμεση στάση και κατάθεση στεφάνου στην προτομή του Δημάρχου Δράμας Θεόφιλου Αθανασιάδη στην ομώνυμη οδό.
Επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο Σφαγιασθέντων.
