Εκδηλώσεις μνήμης για τα θύματα
της βουλγαρικής θηριωδίας
Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 1941
Εκδηλώσεις Μνήμης για τα θύματα των σφαγών από τις βουλγαρικές θηριωδίες των μηνών Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου 1941, διοργανώνει ο Δήμος Δράμας, σε όλες τις Κοινότητες και τα Τοπικά Διαμερίσματα. Οι εκδηλώσεις, θα κορυφωθούν την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου, με τις εκδηλώσεις στην πόλη της Δράμας.
Για τις σφαγές στην περιοχή της Δράμας έχουν γραφτεί πάρα πολλά, κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο ξεκίνησαν τα γεγονότα. Το τίμημα της ελευθερίας είναι μεγάλο, και πληρώνεται συνήθως ακριβά με αίμα και δάκρυ, με θάνατο και πένθος, με φρίκη και όλεθρο. Με τέτοιο ακριβό τίμημα πλήρωσαν η μαρτυρική Δράμα και η περιοχή της την εξέγερση κατά των βουλγαρικών δυνάμεων κατοχής το βράδυ της 28ης Σεπτεμβρίου 1941. Σε όλες τις εκδηλώσεις μνήμης, θα εκφωνηθούν σχετικές ομιλίες, θα γίνει προσκλητήριο σφαγιασθέντων, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής και θα ακουστεί ο Εθνικός Ύμνος.
Σύντομο ιστορικό
«Οι περισσότεροι από εκείνους που πήραν μέρος στην εξέγερση, την πρώτη αντιστασιακή ενέργεια στη σκλαβωμένη Ελλάδα, ήταν απλοί άνθρωποι από τη Δράμα και τα χωριά της φορτωμένοι με οδυνηρές μνήμες από τις δύο προηγούμενες βουλγαρικές κατοχές του 1912-13 και του 1916-18, άνθρωποι που δεν άντεχαν να βλέπουν τους ίδιους αδίστακτους κατακτητές να σφετερίζονται για τρίτη φορά μέσα σε μισό αιώνα τη γη και τις περιουσίες τους».
Σύμφωνα με τα ιστορικά γεγονότα, «το βράδυ της Κυριακής 28 Σεπτεμβρίου 1941 σε είκοσι δύο συνολικά οικισμούς σημειώθηκαν εξεγέρσεις, κατά τις οποίες σκοτώθηκαν σαρανταεφτά (47) Βούλγαροι και βουλγαρίζοντες. Άνεμος ελευθερίας έπνευσε προς στιγμήν στα χωριά του δραμινού κάμπου, όπου χτύπησαν οι καμπάνες και υψώθηκαν ελληνικές και ερυθρές επαναστατικές σημαίες και το όραμα της ελευθερίας μέθυσε τις καρδιές».
«Στη Δράμα από τα ξημερώματα της Δευτέρας 29 Σεπτεμβρίου 1941 άρχισαν μαζικές συλλήψεις. Για τους Βουλγάρους όλοι ήταν ένοχοι. Οι καπνεργάτες που πήγαιναν στα καπνομάγαζα, οι μεροκαματιάρηδες που ξεκινούσαν για τις δουλειές τους, οι καταστηματάρχες που άνοιγαν τα μαγαζιά τους, οι χωρικοί που κατέβαιναν για το παζάρι (γινόταν τότε κάθε Δευτέρα), οι κάτοικοι που ήταν κλεισμένοι στα σπίτια τους. Γέμισαν τα στρατόπεδα και οι αστυνομικοί σταθμοί από ανύποπτους πολίτες, που δεν είχαν κα- μία απολύτως ανάμειξη στα γεγονότα. Την ίδια μέρα άρχισαν αθρόες ομαδικές εκτελέσεις. Πολύ αίμα χύθηκε στην περιοχή του Ινστιτούτου Καπνού, στους πρόποδες του Κορυλόβου, πίσω από το Γυμνάσιο Αρρένων, πίσω από το Πάρκο των Κομνηνών, στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου και τα νεκροταφεία της Στενημάχου. Σύμφωνα με τις πρόσφατες έρευνες ο συνολικός αριθμός των θυμάτων μόνο μέσα στην πόλη της Δράμας ήταν τουλάχιστον πεντακόσιες εξήντα δύο (562) ψυχές».
Τα θύματα
Για τη θυσία αυτή η Δράμα χαρακτηρίστηκε ως «μαρτυρική πόλη» με το Π.Δ. 398
(Φ.Ε.Κ. 277/Α΄ /16.12.1998). Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι σήμερα, τα θύματα είναι:
- Στη Δ.Κ. Χωριστής, η οποία με το Π.Δ.140 (ΦΕΚ 197/Α’/05.08.2005) χαρακτηρίστηκε ως μαρτυρικό χωριό, εκατόν σαρανταεφτά (147) άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη ματωμένη «Γκιόλα» και αλλού. Οι νεκροί αυτοί ήρθαν να προστεθούν στις εξακόσιες εικοσιτρείς (623) απώλειες που είχε η Χωριστή κατά τη δεύτερη βουλγαρική κατοχή (1916-1918).
- Στην Τ.Κ. Κουδουνίων οι νεκροί ήταν εικοσιπέντε (25). Οι περισσότεροι από αυτούς κάηκαν μέσα σε αχυρώνα, στον οποίο οι Βούλγαροι τους έκλεισαν προτού τον πυρπολήσουν.
- Στην Τ.Κ. Καλού Αγρού το τίμημα ήταν εικοσιέξι (26) νεκροί και πολλά σπίτια που καταστράφηκαν.
- Στην Τ.Κ. Μυλοποτάμου οι νεκροί ήταν εννέα (9).
- Από την Τ.Κ. Νικοτσάρα, τέλος, τέσσερις άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο από βουλγαρικό στρατοδικείο και εκτελέστηκαν στη Δράμα ως πρωτεργάτες της εξέγερσης, ένας (1) κάηκε στον αχυρώνα των Κουδουνίων και ένας (1) πνίγηκε στον Στρυμόνα.
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων:
Χωριστή
Σήμερα, στις 6.30 μ.μ., θα πραγματοποιηθεί ημερίδα με τίτλο: «Η Χωριστή μέσα στις τρεις Βουλγαρικές Κατοχές», με ομιλητές τον ερευνητή συγγραφέα, κ. Δημήτριο Πασχαλίδη και την Ιστορικό Δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κ. Δήμητρα Πατρωνίδου, στην αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου Χωριστής «Αναγεννηθείσα Μακεδονία».
Κουδούνια
Σήμερα, στις 10.30 π.μ., θα τελεστεί επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο των Σφαγιασθέντων, και στις 10.45 π.μ., θα ακολουθήσει ομιλία από τον πρόεδρο Τ.Σ. της Τ.Κ. Κουδουνίων, κ. Μιχάλη Κοτσαμπάση για το ιστορικό της ημέρας.
Καλός Αγρός
Σήμερα, στις 11.30 π.μ., θα τελεστεί επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο των Σφαγιασθέντων, και στις 11.45 π.μ., θα ακολουθήσει ομιλία από τον πρόεδρο Τ.Σ. της Τ.Κ. Καλού Αγρού, κ. Γεώργιο Πανιωτόπουλο για το ιστορικό της ημέρας.
Δράμα
Αύριο Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου, στις 7.30 π.μ., θα τελεστεί Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Δράμας, κ.κ. Παύλου, στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου. Στις 10 π.μ., θα γίνει η προσέλευση των επισήμων και στις 10.15 π.μ., θα ακολουθήσει η τέλεση του μνημοσύνου.
Έπειτα, θα ακολουθήσει ομιλία από τον δήμαρχο Δράμας, κ. Χριστόδουλο Μαμσάκο για την επέτειο της ημέρας. Εν πομπή θα γίνει μετάβαση στο Μνημείο Σφαγιασθέντων, έναντι του ξενοδοχείου «Ξενία», με ενδιάμεση στάση και κατάθεση στεφάνου στην προτομή του Δημάρχου Δράμας, Θεόφιλου Αθανασιάδη, στην ομώνυμη οδό. Ακολούθως, θα πραγματοποιηθεί δεξίωση στην Στρατιωτική Λέσχη Φρουράς Δράμας.
Στη συνέχεια, στις 17.30 μ.μ., θα γίνει ο τερματισμός του Αγώνα Θυσίας στη μνήμη της Λέσχης Καταδρομέων Ν. Δράμας, και έπειτα θα τελεστεί επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο του Κορυλόβου.
Μοναστηράκι
Αύριο Κυριακή, στις 17.45 μ.μ., θα τελεστεί επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο των αδερφών Μαίρης και Σταματίας Ζαχαροπούλου, Ελένης Μπρέζα, Χρηστάκου Ζεφαλή και Ιωάννη Μαυρίδη.
