Εκλογικά Συστήματα στους Δήμους
της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας
Γράφει ο Μάκης Μουρατίδης
Δημοσιεύτηκε στις 5 Ιουνίου 2021 ο νόμος 4804/2021 ‘’Εκλογή Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών και άλλες διατάξεις’’. Για τις αλλαγές που επιφέρει ο νέος αυτός εκλογικός νόμος έχουν διατυπωθεί κατά τον δημόσιο διάλογο διάφορες απόψεις, είτε θετικές, είτε αρνητικές.
Στόχος του παρόντος άρθρου είναι να αναδείξει τις διαφορές τριών εκλογικών συστημάτων (Καλλικράτης, Κλεισθένης, ν. 4804/2021) σε μερικά μόνο βασικά σημεία: Συνολικός αριθμός δημοτικών συμβούλων, αριθμός συμβούλων της παράταξης του εκλεγόμενου δημάρχου, ποσοστό για την εκλογή δημάρχου, κατώτατο όριο συμμετοχής συνδυασμού στην κατανομή εδρών.
Τα βασικά αυτά στοιχεία στα τρία εκλογικά συστήματα διαμορφώνονται ως εξής:
Συνολικός αριθμός δημοτικών συμβούλων: ο πρόσφατος νόμος 4804/2021 μειώνει τον αριθμό δημοτικών συμβούλων που ίσχυσε με τον Καλλικράτη και τον Κλεισθένη στους μικρούς και μικρομεσαίους Δήμους, ενώ τον αυξάνει στους μεγάλους Δήμους. Έτσι ο Δ. Δράμας θα έχει 35 συμβούλους αντί των 33 σήμερα, οι Δήμοι Δοξάτου και Προσοτσάνης 25 αντί των 27 σήμερα, ο Δήμος Κάτω Νευροκοπίου 19 αντί των 21 σήμερα και ο Δήμος Παρανεστίου 15 αντί των 17 σήμερα.
Αριθμός συμβούλων παράταξης δημάρχου: κατανομή απλής αναλογικής με βάση τα αποτελέσματα της Α’ Κυριακής με τον Κλεισθένη, απόδοση 3/5 του συνολικού αριθμού δημοτικών συμβούλων στην παράταξη του Δημάρχου με τον Καλλικράτη και τον πρόσφατο νόμο 4804/2021. Στους Δήμους του Νομού Δράμας θα έχουμε αύξηση (σημαντική σε μερικές περιπτώσεις) στον αριθμό συμβούλων στις παρατάξεις των εκλεγόμενων Δημάρχων σε σχέση με τον προηγούμενο νόμο του Κλεισθένη.
Ποσοστό εκλογής Δημάρχου: 50% + 1 ψήφο για την εκλογή Δημάρχου στον Καλλικράτη και στον Κλεισθένη, 43% + 1 ψήφο στο Ν. 4804/2021. Επισημαίνεται ότι στις εκλογές του 2006 εφαρμόστηκε εκλογικό σύστημα που προέβλεπε εκλογή Δημάρχου με 42% + 1 ψήφο. Από τους 58 Καποδιστριακούς Δήμους στην Περιφέρεια ΑΜΘ εκλέχτηκαν Δήμαρχοι με ποσοστό 42 έως 50% την Α΄ Κυριακή των εκλογών μόνο σε 6 Δήμους. Στο Νομό Δράμας από τους 8 Δήμους εκλέχτηκε Δήμαρχος με ποσοστό 42 έως 50% την Α΄ Κυριακή μόνο στον Δ. Προσοτσάνης (Μακρής Γ. Δήμαρχος με 42,68%, έναντι Λύσσελη Άγγ. 40,78% και Βουγιουκλή Ηλ. 16,55%). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι εάν εφαρμόζονταν στους Καλλικρατικούς (σημερινούς) δήμους η διάταξη του Ν. 4804/2021 για εκλογή Δημάρχου με 43% + 1 ψήφο στις εκλογές του 2010 θα είχαμε εκλογή του ίδιου Δημάρχου στον Δήμο Δοξάτου από την Α΄ Κυριακή, αντί της Β΄ ( Χατζηλαζάρου Αν. 48,22% Α΄ Κυριακή, 53,05% Β΄ Κυριακή έναντι Καλογήρου Φ. 47,67% Α΄ Κυριακή, 46,95% Β΄ Κυριακή). Στον ίδιο Δήμο όμως εάν εφαρμόζονταν η διάταξη του Ν. 4804/2021 για εκλογή Δημάρχου με 43% + 1 ψήφο στις εκλογές του 2014 θα είχαμε ανατροπή αποτελέσματος με εκλογή Δημάρχου την Α΄ Κυριακή. Δήμαρχος θα εκλεγόταν ο Χατζηλαζάρου Αν. (43,25% Α΄ Κυριακή, 45,43% Β΄ Κυριακή) και όχι ο Δαλακάκης Δ. (36,30% Α΄ Κυριακή, 54,57% Β΄ Κυριακή). Στους υπόλοιπους Δήμους του Νομού στις εκλογές του 2010, του 2014 (και βέβαια του 2019 με απλή αναλογική για το σύνολο των δήμων), δεν θα είχαμε επιπτώσεις από την εφαρμογή της διάταξης για εκλογή Δημάρχου με ποσοστό 43 έως 50% την Α΄ Κυριακή.
Κατώτατο όριο συμμετοχής συνδυασμού στην κατανομή εδρών: Σύμφωνα με το νόμο 4804/2021 για να έχει δικαίωμα εκλογής συμβούλου ένας συνδυασμός θα πρέπει να συγκεντρώσει ποσοστό τουλάχιστον 3% των εγκύρων ψηφοδελτίων κατά την Α΄ ψηφοφορία. Αντίστοιχη πρόβλεψη δεν υπήρχε ούτε στον Καλλικράτη, ούτε βέβαια στον Κλεισθένη. Επισημαίνεται ότι στις εκλογές του 2010 και του 2014 με εκλογικό σύστημα του Καλλικράτη και χωρίς πρόβλεψη κατώτατου ορίου, η παράταξη του υποψήφιου Δήμαρχου Δοξάτου Μπατζέλα Στ. κατέλαβε ποσοστά 4,10% και 3,02% αντίστοιχα χωρίς να εκλέξει σύμβουλο. Αντίθετα στο Δήμο Δράμας στις εκλογές του 2014 με το ίδιο εκλογικό σύστημα η παράταξη του υποψήφιου Δήμαρχου Στεφανίδη Ι. με ποσοστό 2,80% εξέλεξε σύμβουλο. Με σύστημα απλής αναλογικής (Κλεισθένης) στις εκλογές του 2019 στον Δήμο Δράμας εξέλεξαν σύμβουλο οι παρατάξεις των υποψήφιων Δημάρχων Μήτρου Γ. και Καλαϊδόπουλου Κ. με ποσοστά 2,55% και 1,24% αντίστοιχα, όπως επίσης και στον Δ. Δοξάτου εξέλεξε σύμβουλο η παράταξη του Αμανατίδη Μ. με ποσοστό 2,24%. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη του Ν. 4804/2021 αφορά κυρίως στους μεγάλους Δήμους (π.χ. Δ. Δράμας) και όχι στους μικρομεσαίους, στους οποίους ούτως ή άλλως οι συνδυασμοί με μικρά ποσοστά δεν εξέλεγαν συμβούλους.
Για να γίνουν κατανοητές οι διαφορές των τριών εκλογικών συστημάτων, όσον αφορά στον αριθμό και στην κατανομή των δημοτικών συμβούλων στην παράταξη του εκλεγόμενου δημάρχου και στις λοιπές παρατάξεις, παρουσιάζεται σχετικός πίνακας, ο οποίος συντάχθηκε με βάση την ακόλουθη υπόθεση εργασίας: Εάν τα τελικά αποτελέσματα των εκλογών του 2019 στους Δήμους της Π.Ε. Δράμας ήταν τα ίδια εφαρμόζοντας εναλλακτικά τα τρία εκλογικά συστήματα (Κλεισθένης, Καλλικράτης, Ν. 4804/2021), ποιος θα ήταν ο αριθμός των δημοτικών συμβούλων και ποια η κατανομή τους ανάλογα με το εκλογικό σύστημα.
