Ένα μοναδικό λογοτεχνικό συμπόσιο που
ιχνηλάτησε το αποτύπωμα της Μικρασιατικής
Καταστροφής στη Νεοελληνική Λογοτεχνία
Tης Πολύνας Γ. Μπανά
Προέδρου του Σ.Φ.Γ.Τ. Δράμας
Οι εργασίες του πρώτου Συμποσίου Λογοτεχνίας με θέμα “ΟΙ ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ”, το οποίο συν-διοργάνωσαν ο Σύλλογος Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών (Σ.Φ.Γ.Τ.) Δράμας και ο Δικηγορικός Σύλλογος Δράμας, υπό την αιγίδα του Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας και στο πλαίσιο των φετινών Προφεστιβαλικών Εκδηλώσεών του, έλαβαν χώρα, με επιτυχία, την Παρασκευή, 24 Ιουνίου, το Σάββατο, 25 Ιουνίου & την Κυριακή, 26 Ιουνίου, στη μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων του Δημοτικού Ωδείου Δράμας, με ώρα έναρξης στις 19.00 καθημερινά.
Την πρώτη κατά σειρά ημέρα του Συμποσίου Λογοτεχνίας, οι παριστάμενοι είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε την εξαιρετική και, εν πολλοίς, άγνωστη μέχρι σήμερα περίπτωση της σμυρναίας Έλδας (Ελπίδας) Λαμπίση, η οποία διετέλεσε πολεμική ανταποκρίτρια στο Μέτωπο της Μικράς Ασίας για ελληνικές και ξένες εφημερίδες, όπως η βρετανική Daily Telegraph και η οποία, στη συνέχεια, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την εγκατάστασή της στην Αθήνα, συνέλεξε εκατοντάδες φωτογραφίες πεσόντων ελλήνων στρατιωτών στη Μικρασιατική Εκστρατεία, οι οποίες σήμερα βρίσκονται και φυλάσσονται στα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη. Σε αυτό το πολύτιμο φωτογραφικό υλικό αναφέρθηκαν οι Υπεύθυνοι των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, Μαρία Δημητριάδου και Τάσος Σακελλαρόπουλος, οι οποίοι συνδέθηκαν διαδικτυακά και μας μίλησαν σχετικώς, δείχνοντας μας, συγχρόνως, αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες από το συγκεκριμένο υλικό και κάνοντάς μας να αισθανθούμε πραγματικά προνομιούχοι για τη μοναδική ευκαιρία που μας δόθηκε να το γνωρίσουμε.
Την επόμενη, δεύτερη κατά σειρά, ημέρα του Συμποσίου Λογοτεχνίας, παρακολουθήσαμε τις εισηγήσεις του ομότιμου καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), Χαράλαμπου Λ. Καράογλου καθώς και του επίκουρου καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), Βασίλη Βασιλειάδη. Και οι δύο εισηγητές προσέγγισαν και ανέλυσαν τα κλασικά λογοτεχνικά έργα που πραγματεύονται τη Μικρασιατική Καταστροφή, τους πρόσφυγες και την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα, τις προσπάθειές τους για επιβίωση και ενσωμάτωση καθώς και για ταυτόχρονη διαχείριση της τραυματικής μνήμης και επούλωση των τραυμάτων, την αναπόληση των χαμένων πατρίδων αλλά και προσωπικές ιστορίες αιχμαλωσίας, των αγαπημένων σε όλους συγγραφέων, Ηλία Βενέζη, Κοσμά Πολίτη, Διδώς Σωτηρίου, Φώτη Κόντογλου, Στρατή Μυριβήλη και Στρατή Δούκα καθώς και νεότερων συγγραφέων, όπως ενδεικτικά, μεταξύ αυτών, του συγγραφέα και νυν προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών, Θανάση Βαλτινού και του Δημοσθένη Παπαμάρκου, ο οποίος, μάλιστα, ήταν καλεσμένος του Συμποσίου και συμμετείχε στις εργασίες του την αμέσως επόμενη, τρίτη ημέρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εν λόγω εισηγήσεις ανακίνησαν τη μνήμη όλων μας, μας κινητοποίησαν αλλά και μας κοινώνησαν πολύτιμες, άγνωστες μέχρι τώρα λεπτομέρειες.
Την τρίτη και τελευταία ημέρα της διεξαγωγής του, το Συμπόσιο Λογοτεχνίας φιλοξένησε, όπως ήδη αναφέρθηκε, τον συγγραφέα Δημοσθένη Παπαμάρκο, εκπρόσωπο της νεότερης γενιάς ελλήνων λογοτεχνών, ο οποίος, μάλιστα, ήρθε για πρώτη φορά στη Δράμα ειδικά για τις εργασίες του Συμποσίου. Ο Δημοσθένης Παπαμάρκος μίλησε για τη σύλληψη και τη συγγραφή των διηγημάτων της πασίγνωστης και βραβευμένης συλλογής του “ΓΚΙΑΚ”, της οποίας οι ήρωες είναι στρατιώτες που πολέμησαν στα πεδία μαχών στη Μικρά Ασία και επιστρέφουν στον τόπο τους, στη Λοκρίδα, οριστικά αλλαγμένοι από αυτά που έζησαν και από τα οποία επέζησαν. Τα δε λεγόμενά του προκάλεσαν ένα ζωηρό και παρατεταμένο διάλογο με τους παρισταμένους, οι οποίοι αξιοποίησαν, στο έπακρον, τη μοναδική μέχρι σήμερα ευκαιρία που είχαν, στο πλαίσιο του Συμποσίου, να τον γνωρίσουν από κοντά και να συνομιλήσουν μαζί του.
Και οι εργασίες του τριήμερου Συμποσίου Λογοτεχνίας έκλεισαν με προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων που επέζησαν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, τις οποίες είχε συγκεντρώσει η καταγόμενη από τη Σμύρνη ποιήτρια και θεατρική συγγραφέας, Έλλη Παπαδημητρίου και είχε εκδώσει, μαζί με προφορικές μαρτυρίες για την Κατοχή και τον Εμφύλιο, σ’ ένα τετράτομο έργο που φέρει τον ενιαίο και καθ’ όλα εύγλωττο τίτλο “Ο ΚΟΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ” . Επιλεγμένες μαρτυρίες γυναικών και ανδρών από τον «ΚΟΙΝΟ ΛΟΓΟ» ανέγνωσαν/ερμήνευσαν, υπό τη μορφή θεατρικού αναλογίου, οι δικηγόροι Ευθυμία Λαζαρίδου και Αναστάσιος Πούλιος. Η υποβολή και η συγκίνηση που προκάλεσαν στους παρισταμένους με τη συγκλονιστική δύναμη των μαρτυριών-καταθέσεων ψυχής και, βεβαίως, με την από μέρους τους ερμηνευτική ανάγνωσή τους, έκλεισαν, με τον πλέον σημαίνοντα τρόπο, τις εργασίες του Συμποσίου Λογοτεχνίας.
Εν κατακλείδι, αυτό το πρώτο Συμπόσιο Λογοτεχνίας, το οποίο, σημειωτέον, είναι το πρώτο αμιγώς λογοτεχνικό συμπόσιο που έχει διοργανωθεί και διεξαχθεί μέχρι σήμερα στην πόλη μας για το ευρύ δραμινό κοινό και, μάλιστα, σε τέτοια κλίμακα εργασιών και διάρκεια, ήταν μία συνολική, αισθητική & λογοτεχνική εμπειρία και, ταυτοχρόνως, ένας συγκινητικός φόρος τιμής και μία πολλά σημαίνουσα ενίσχυση της μνήμης όλων μας και, κατ’ ακολουθίαν, της ίδιας της συλλογικής μνήμης.
ΟΙ δύο συνδιοργανωτές Σύλλογοι θα θέλαμε να απευθύνουμε θερμές ευχαριστίες στους υπεύθυνους των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, Μαρία Δημητριάδου και Τάσο Σακελλαρόπουλο, στους εισηγητές, Χαράλαμπο Λ. Καράογλου και Βασίλη Βασιλειάδη, στον συγγραφέα Δημοσθένη Παπαμάρκο και στους δικηγόρους Ευθυμία Λαζαρίδου και Αναστάσιο Πούλιο, για τη θετική τους ανταπόκριση στην πρόσκλησή μας και για την ουσιώδη συμμετοχή τους στις εργασίες του Συμποσίου Λογοτεχνίας, στον Πρόεδρο του Πολιτιστικού Οργανισμού-Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, Γεώργιο Δεμερτζή και στον Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, Γιάννη Σακαρίδη, για την αμέριστη συμπαράσταση και αρωγή τους στην υλοποίησή του και, βεβαίως, σε όλους τους δραμινούς συμπολίτες μας που παρακολούθησαν, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τις εργασίες του Συμποσίου Λογοτεχνίας κατά τη διάρκεια του τριημέρου.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι επιδίωξη και πρόθεση του Συλλόγου Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών (Σ.Φ.Γ.Τ.) Δράμας και του Δικηγορικού Συλλόγου Δράμας, μετά, μάλιστα, και την επιτυχή διεξαγωγή του φετινού τριήμερου Συμποσίου Λογοτεχνίας, είναι να καθιερωθεί αυτό ως θεσμός και να διοργανώνεται σε τακτική, ετήσια βάση, με διαφορετική κάθε φορά θεματική, τοποθετώντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο, τη Δράμα, στο επίκεντρο των τεκταινόμενων στον χώρο της λογοτεχνίας, σε πανελλήνιο επίπεδο.
