Η εθνολογική πραγματικότητα
πριν και μετά τη Μικρασιατική
καταστροφή στη Δράμα
► Ο δημοσιογράφος Δημήτρης Πιπερίδης μιλάει στον «Π.Τ.»
Του Θανάση Πολυμένη
ΜΙΑ πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία παρουσίασε ο δημοσιογράφος, κ. Δημήτρης Πιπερίδης, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης τιμής και μνήμης, για τον αείμνηστο δάσκαλο και ιδρυτή του Ποντιακού Συλλόγου Δράμα «Οι Κομνηνοί» Νικολάου Γεωργιάδη.
Το θέμα της κεντρικής ομιλίας του στην εκδήλωση είχε τίτλο: «Νομός Δράμας: εθνολογική πραγματικότητα πριν και μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την εγκατάσταση των προσφύγων».
Σε δηλώσεις του που έκανε στον «Πρωινό Τύπο» ο κ. Πιπερίδης, εξήγησε ότι το θέμα του αναφερόταν στη μεταβολή του εθνολογικού πληθυσμού στην περιοχή της Δράμας και τόνισε: «Τα τελευταία χρόνια δουλεύω πάνω σε ένα βιβλίο που έχει θέμα την εκλογική συμπεριφορά των εθνολογικών ομάδων της Μακεδονίας. Πόσο διαφορετικά ψήφισαν από το Μεσοπόλεμο μέχρι και σήμερα. Για να γίνει όμως αυτό, έπρεπε να κάνω μια βάση δεδομένων για να χαρτογραφήσω όλη τη Μακεδονία, χωριό προς χωριό. Αυτό το υλικό που υπήρξε, είναι η βάση γι’ αυτή την εργασία».
Αναφερόμενος ειδικότερα στην εθνολογική πραγματικότητα του Νομού Δράμας, ο κ. Πιπερίδης τονίζει στον «Π.Τ.» ότι η εργασία έγινε με τα σημερινά όρια του Νομού, «γιατί άλλαξε πάρα πολύ η περιοχή. Για παράδειγμα, επί Τουρκοκρατίας, τα χωριά δυτικά της Προσοτσάνης, υπάγονταν στον καζά της Ζίχνης, σαν να λέμε σήμερα Νομός Σερρών. Τα χωριά της Σταυρούπολης στην Ξάνθη, υπαγόταν στη Δράμα. Εντελώς διαφορετικό από αυτό που συμβαίνει σήμερα. Εφόσον το επικαιροποιήσουμε και μετρήσουμε μόνο τους οικισμούς που είναι σήμερα ο Νομός Δράμας, στα όρια του σημερινού Νομού Δράμας, το χαρακτηριστικό στοιχείο, πριν την απελευθέρωση, είναι σαφής η πλειοψηφία του μουσουλμανικού στοιχείου, σε ποσοστά περίπου των δύο τρίτων του πληθυσμού. Γι’ αυτό και οι πολλοί πρόσφυγες μετά. Άδειασαν πολλά χωριά και γέμισαν με πρόσφυγες. Μουσουλμανικό στοιχείο, που δεν είναι κατ’ ανάγκην πάντα τουρκογενές και ιδιαίτερα στα Βόρεια του Νομού προς το Νευροκόπι, το Σιδηρόνερο, τα χωριά του Παρανεστίου, έχουμε πάρα πολλούς μουσουλμανικούς πληθυσμούς, που όμως μιλάνε σλαβικά, προφανώς εξισλαμισμένοι γηγενείς. Επειδή η ανταλλαγή έγινε με κριτήριο το θρησκευτικό στοιχείο και όχι το εθνικό, ως μουσουλμάνοι, υποχρεωτικά έφυγαν στην Τουρκία. Εν αντιθέσει με ένα μεγάλο ποσοστό χριστιανών του νομού που είχαν σλαβική εθνική συνείδηση, με τις μη υποχρεωτικές ανταλλαγές με τα Βαλκανικά κράτη με τη Συνθήκη του Νεϊγύ, έφυγαν στην Βουλγαρία. Και έτσι έχουμε μια εντελώς νέα πραγματικότητα μετά το 1913, όπου πλέον έχουμε 65% περίπου πρόσφυγες στο Νομό Δράμας και περίπου 33% γηγενείς που είναι όλοι πλέον χριστιανοί με ελληνική συνείδηση και δεν είναι υποχρεωτικά ελληνόγλωσσοι: υπάρχουν χωριά που χρησιμοποιούν το σλαβογενές ιδίωμα, έχουμε βλαχόφωνους κτλ. Η Δράμα είναι από τους Νομούς με το χαρακτηριστικό να έχει Έλληνες γηγενείς με διαφορετικές ράτσες ντόπιων. Είναι άλλοι οι ελληνόφωνοι του κάμπου, της περιοχής του Δοξάτου οι γηγενείς, άλλοι οι πατριαρχικοί σλαβόφωνοι της περιοχής του Φαλακρού που μιλούσαν το σλαβογενές ιδίωμα, αλλά ποτέ δεν έθεσαν υπό αμφισβήτηση την ελληνικότητά τους. Και άλλο οι βλαχόφωνοι πληθυσμοί που ήδη είχαν σχεδόν 100 χρόνια εγκατάστασης πριν την έλευσης της Ελλάδας εδώ, ενώ έχουμε μέχρι και τουρκόφωνους γηγενείς της Ζίχνης, που όμως πιάνουν και χωριά της Δράμας όπως τη Γραμμένη ή και τη Χαριτωμένη».
Όπως είπε ο κ. Πιπερίδης, «συνήθως όταν μιλάμε για την εθνολογική σύσταση μιας περιοχής, έχουμε την ψευδαίσθηση μιας στατικότητας που δεν είναι αλήθεια, γιατί αυτά τα πράγματα αλλάζουν ραγδαία σε περιοχές που γνώρισαν τεράστιες ιστορικές εξελίξεις όπως ο δικός μας τόπος. Ένας τόπος που δεν αποκαλείται τυχαία πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων και που ευτυχώς σήμερα είναι πυλώνας σταθερότητας στην περιοχή».
Σημείωσε μάλιστα ότι, «από τη στιγμή που θα ξεκινήσεις μια τέτοια έρευνα, οφείλεις για λόγους εντιμότητας, να ξεκαθαρίσεις με τον εαυτό σου, ότι αυτό που κάνεις δεν θα σε οδηγήσει πουθενά. Ή πιο απλά, δεν θα αποφασίσεις που θα σε οδηγήσει. Αλλιώς είναι κάτι στρατευμένο. Και αυτού του είδους οι έρευνες έχουν υποστεί τεράστια ταλαιπωρία από την στράτευσή τους στους εθνικούς ανταγωνισμούς που κυριάρχησαν στις αρχές του 20ου αιώνα σ’ αυτόν τον τόπο».
Ο Δημήτρης Πιπερίδης, σπούδασε στη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και ασχολήθηκε με την πολιτική επικοινωνία, τη δημοσιογραφία και ταυτόχρονα με την ποντιακή παραδοσιακή μουσική. Το 2009 εξέδωσε το μηνιαίο ιστορικό και λαογραφικό περιοδικό «Άμαστρις» που αποτέλεσε σημείο αναφοράς στην ιστορία του ποντιακού περιοδικού τύπου. Επιμελήθηκε και παρουσίασε την τηλεοπτική εκπομπή «Ψηφίδες πολιτισμού». Έχει συγγράψει τρία θεατρικά έργα στην ποντιακή διάλεκτο που πραγματοποίησαν δεκάδες παραστάσεις σε ολόκληρη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται συστηματικά με την συγγραφή του βιβλίου του που έχει θέμα του, την εκλογική συμπεριφορά των εθνοτικών ομάδων στη Μακεδονία από την περίοδο του Μεσοπολέμου μέχρι και σήμερα.
