Ευθύνη των Δήμων για τις Φθορές
στα Πεζοδρόμια και το Οδόστρωμα: Τι Ορίζει ο Άρειος Πάγος
Γράφει ο Μιχάλης Τάσσου
Δικηγόρος, παρ’ Αρείω Πάγω
Το ζήτημα της ευθύνης των δήμων για την κατάσταση των πεζοδρομίων και του οδοστρώματος απασχολεί έντονα τους πολίτες, καθώς οι κακοτεχνίες και η έλλειψη συντήρησης εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για τη σωματική τους ακεραιότητα. Πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου (532/2024) έρχεται να αποσαφηνίσει το νομικό πλαίσιο και να καθορίσει τις υποχρεώσεις των δημοτικών αρχών.
Νομικό Πλαίσιο και Υποχρεώσεις των Δήμων
Σύμφωνα με τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, οι δήμοι έχουν την αποκλειστική αρμοδιότητα για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων, στις οποίες περιλαμβάνεται και η συντήρηση των κοινόχρηστων χώρων, όπως τα πεζοδρόμια και το οδόστρωμα. Παράλληλα, οι διατάξεις του Κτιριοδομικού Κανονισμού ορίζουν ότι υπεύθυνοι για την επισκευή των πεζοδρομίων είναι οι ιδιοκτήτες των παρόδιων ακινήτων. Ωστόσο, η απόφαση του Αρείου Πάγου επιβεβαιώνει ότι η γενική εποπτεία και η υποχρέωση ελέγχου παραμένει στον δήμο, ο οποίος πρέπει να διασφαλίζει την ασφαλή διέλευση των πεζών και των οχημάτων.
Η Υπόθεση που Οδήγησε στην Απόφαση
Στην υπό κρίση υπόθεση, 64χρονη πεζή τραυματίστηκε σοβαρά όταν σκόνταψε σε υπερυψωμένη και φθαρμένη πλάκα πεζοδρομίου. Η γυναίκα υπέστη εξάρθρωση αγκώνα και κάταγμα στο κεφάλι, γεγονός που την οδήγησε να υποβάλει μήνυση κατά του δήμου. Αντίστοιχα προβλήματα παρατηρούνται και στο οδόστρωμα, όπου λακκούβες και φθορές θέτουν σε κίνδυνο οδηγούς και δικυκλιστές. Οι δικαστικές αρχές έκριναν ότι ο αντιδήμαρχος, ως προϊστάμενος των Τεχνικών Υπηρεσιών, είχε ευθύνη για τη συντήρηση των πεζοδρομίων και του οδοστρώματος και όφειλε να λάβει τα απαραίτητα μέτρα αποκατάστασης. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση τεσσάρων μηνών με αναστολή, ενώ ο δήμαρχος αθωώθηκε, καθώς δεν είχε ενημερωθεί για το συγκεκριμένο πρόβλημα.
Τι Κρίνει ο Άρειος Πάγος
Ο Άρειος Πάγος απέρριψε την αίτηση αναίρεσης του αντιδημάρχου, επιβεβαιώνοντας την ποινική του ευθύνη για σωματική βλάβη από αμέλεια. Στην απόφαση επισημαίνεται ότι:
- Ο δήμος φέρει ευθύνη για τον τραυματισμό της πεζής, διότι δεν έλαβε τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα συντήρησης και επισήμανσης του επικίνδυνου σημείου.
- Η υποχρέωση επισκευής των πεζοδρομίων και του οδοστρώματος μπορεί να βαραίνει τους παρόδιους ιδιοκτήτες, αλλά αυτό δεν αναιρεί την ευθύνη του δήμου να επιβλέπει την κατάσταση και να λαμβάνει μέτρα για την αποκατάστασή τους.
- Οι αρμόδιοι δημοτικοί άρχοντες μπορούν να διωχθούν ποινικά για παράλειψη καθήκοντος όταν δεν ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους.
Τα Δικαιώματα των Πολιτών
Η απόφαση αυτή ενισχύει σημαντικά τα δικαιώματα των πολιτών, καθώς καθιστά σαφές ότι μπορούν να διεκδικούν αποζημιώσεις και να απαιτούν την απόδοση ευθυνών σε περιπτώσεις τραυματισμών ή ζημιών που προκύπτουν από την αμέλεια της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι πολίτες έχουν το δικαίωμα:
- Να καταγγέλλουν παραλείψεις στη συντήρηση των πεζοδρομίων και του οδοστρώματος στις αρμόδιες δημοτικές υπηρεσίες.
- Να ζητούν αποζημίωση για τραυματισμούς ή ζημιές που οφείλονται σε κακοτεχνίες ή ελλιπή συντήρηση.
- Να προσφεύγουν στη δικαιοσύνη για την προστασία των δικαιωμάτων τους σε περιπτώσεις ατυχημάτων λόγω αμέλειας των δημοτικών αρχών.
Συμπεράσματα
Η απόφαση αυτή δημιουργεί ένα σημαντικό δεδικασμένο για τους δήμους, οι οποίοι πλέον δεν μπορούν να αποποιηθούν της ευθύνης τους επικαλούμενοι τις υποχρεώσεις των παρόδιων ιδιοκτητών. Οφείλουν να επιθεωρούν τα πεζοδρόμια και το οδόστρωμα, να παρεμβαίνουν όπου απαιτείται και να ενημερώνουν τους πολίτες για κινδύνους που προκύπτουν από κακοτεχνίες ή παραλείψεις.
Για τους πολίτες, η απόφαση αποτελεί δικλείδα ασφαλείας, καθώς ενισχύει το δικαίωμα διεκδίκησης αποζημιώσεων και απονομής ευθυνών σε περιπτώσεις τραυματισμών ή ζημιών από παραμελημένες υποδομές. Εν τέλει, η διασφάλιση της ασφάλειας στους κοινόχρηστους χώρους είναι ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης, η οποία πρέπει να ανταποκρίνεται με υπευθυνότητα και συνέπεια στις υποχρεώσεις της.
