Συνέντευξη
Γ. Χατζόπουλος: «… το αρχαιολογικό νυστέρι πρέπει
να μπει βαθιά και σε μεγάλη έκταση στα σπλάχνα
της Ηδωνίδας γης για να μας εντυπωσιάσει…»
Ζητήσαμε από τον τακτικό μας συνεργάτη κ. Γ.Κ. Χατζόπουλο*, ο οποίος εδώ και χρόνια ασχολείται με την ιστορία, τη λαογραφία και τον πολιτισμό της περιοχής μας, να μας δώσει μια εικόνα του πολιτιστικού χάρτη μας.
Ο κ. Γ.Κ. Χατζόπουλος ανταποκρίθηκε στο αίτημά μας με χαρά απαντώντας στις ακόλουθες ερωτήσεις.
κ. Χατζόπουλε, ασχολείσθε περισσότερο από μισό αιώνα με τον πολιτισμό της περιοχής μας. Κάνετε κατά καιρούς προτάσεις, που μερικές οδηγούνται σε υλοποίηση. Είσθε ευχαριστημένος από την υπάρχουσα πολιτιστική εικόνα του τόπου μας;
Ευχαριστώ για την τιμή να με φιλοξενήσετε στην έγκριτη εφημερίδα σας, την οποία αγαπώ ιδιαίτερα, γιατί είναι ένα στέρεο βήμα, απ’ όπου χρόνια τώρα διατυπώνω χωρίς φόβο και πάθος τις θέσεις μου. Θα απαντήσω στο ερώτημά σας χωρίς φόβο και πάθος, και με γυμνή την αλήθεια.
Θα αναφερθώ πρώτα πρώτα στην πιο σημαντική πρότασή μου: στην ίδρυση ανεξάρτητης αρχαιολογικής Υπηρεσίας καθώς και αρχαιολογικού μουσείου στη Δράμα. Χρόνια ολόκληρα με δημοσιεύματά μου στην έγκριτη εφημερίδα σας, αλλά και σε άλλα έντυπα καθώς και στον ηλεκτρονικό Τύπο κι ακόμη με γραπτές παρεμβάσεις στις αρμόδιες Αρχές τόνιζα με πειστικότητα την αδήριτη ανάγκη για ίδρυση των δυο πιο πάνω φορέων, γιατί πίστευα και πιστεύω ότι πυλώνας της πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξης ενός τόπου είναι η επισήμανση και υλοποίηση φορέων πολιτισμού, που συμβάλλουν ανεπιφύλακτα στην εθνική, πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη ενός τόπου αλλά και στην πολύ χρήσιμη προβολή του τόπου και στην ειρηνική προσέγγιση. Ο πολιτισμός είναι εκείνος ο παράγων, που αίρει τις αντιπαλότητες των λαών, βοηθάει στο ξεπέρασμα των αγκυλώσεων, της περιθωριοποίησης, οδηγεί στη σύσφιξη των σχέσεων των λαών και συμβάλλει στην ποιοτική αναβάθμισή τους.
Έστω και αργά υλοποιήθηκαν και οι δυο προτάσεις, άσχετα αν κάποιος τοπικός ηγέτης τις χρέωνε σε όψιμο συνεργάτη του. Την παρέκαμψα την αδικία, που την απάλειψε η πηγαία αγάπη μου γι’ αυτόν τον τόπο, που του πρέπει μια καλύτερη μοίρα.
Όμως το θέμα του αρχαιολογικού μουσείου θέλει κι άλλη δουλειά. Ο κτηριακός χώρος δεν επαρκεί. Το έλεγα από καιρό το ξαναφέρνω στην επικαιρότητα. Είναι ανάγκη κτηριακής επέκτασης. Κι ακόμη ενίσχυσής του φορέα με περισσότερο προσωπικό. Και τούτο, γιατί πολλά ευρήματα βρίσκονται σε κασόνια, που επιζητούν τον καθαρισμό, την συντήρηση, και την έκθεσή τους σε προθήκες. Η Ηδωνίδα γη ή η Ηδωνίδα Αία, κατά τον τραγικό ποιητή Αισχύλο, κρύβει με στοργή στα σπλάχνα της ακόμη πολλά μνημεία και αρχαιολογικά αντικείμενα, τα οποία τονίζουν με ιδιαίτερη έμφαση την ελληνικότητα εδώ και χιλιετηρίδες του τόπου μας. Το έγραψα και συνεχίζω να το τονίζω φορτικά ότι το αρχαιολογικό νυστέρι πρέπει να μπει βαθιά και σε μεγάλη έκταση στα σπλάχνα της Ηδωνίδας γης για να μας εντυπωσιάσει. Και τότε όχι μόνο ένα κτήριο, αλλά και άλλα θα μπορέσουν να φιλοξενήσουν τον αποκαλυπτόμενο πλούτο. Και δεν νομίζω ότι υπερβάλλω. Χρόνια τώρα διασχίζω την Ηδωνίδα γη και το διαπιστώνω.
Ποια είναι κ. Χατζόπουλε, η άποψή σας για τα διοργανούμενα συνέδρια από το Δήμο Δράμας για την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου μας; Ωφέλησαν; Πρέπει να συνεχισθούν;
Ας μη θεωρηθώ από τους αναγνώστες ότι ευλογώ τα γένεια μου. Άλλωστε δε συμπαθώ τη μουσάτη εικόνα. Όμως θα το πω. Εισηγητής αυτών των συνεδρίων υπήρξε η ταπεινότητά μου. Την εισήγησή την έκανα στον αείμνηστο Δήμαρχο και Νομάρχη Δράμας Σωκράτη Δημητριάδη, όταν μου ζήτησε να τον βοηθήσω για τη συγγραφή της ιστορίας της Δράμας. Του απάντησα: κ. Δήμαρχε, αυτό είναι το όνειρό μου. Όμως για να γραφεί μια σοβαρή ιστορία, μια ιστορία αληθινή, χρειάζονται δυο πράγματα: Συνέδρια επιστημονικά και αρχαιολογικές έρευνες.
Δρομολογήθηκαν και τα δυο. Όμως ο εμπνευστής και εισηγητής τους μπήκε στη γωνία. Έφταιγε «το έγχρωμο ιμάτιο». Δεν πειράζει. Ας είναι για το καλό της Δράμας. Σ’ άλλον χρέωσαν το έργο. Και όχι μόνον έγινε ένα συνέδριο, αλλά περισσότερα. Και αποθησαυρίστηκε πλούτος, χωρίς να εξαντληθεί το εύρος του. Η μαρτυρική Δράμα έχει να πει ακόμη πολλά. Και θα είναι σοβαρό ατόπημα αν παύσουν να οργανώνονται κι άλλα συνέδρια.
- Το κτήριο του Καπνολογικού Ινστιτούτου είναι όχι μόνο ατόφιο κομμάτι της ιστορίας μας, αλλά και λαμπρό.
κ. Χατζόπουλε, εδώ και χρόνια από τις στήλες της εφημερίδας μας, αλλά και από άλλα Μ.Μ.Ε. προτείνετε την ανέγερση ανοιχτού θεάτρου, κατά το πρότυπο των αρχαίων θεάτρων, στη θέση του λατομείου του Προφήτη Ηλία. Πως βρίσκεται το θέμα;
Καλή ερώτηση κα. Σταυρίδου. Η ανέγερση ανοιχτού θεάτρου στην πόλη της Δράμας, που υπήρξε κέντρο λατρείας του θεού Διονύσου, απ’ όπου και ξεκίνησε το κορυφαίο είδος του λόγου, η δραματική ποίηση (δράμα, τραγωδία, σατυρικό δράμα), αποτελεί επίλεκτο στοιχείο για τον τοπικό πολιτισμό και την οικονομία. Και μάλιστα είναι αναγκαία η ένταξή των εκδηλώσεων στο πλαίσιο του Φεστιβάλ αρχαίας τραγωδίας των Φιλίππων.
Το θέμα προχωρούσε καλά! Ήδη έγιναν και τα σχέδια ανέγερσης επί Αντιπεριφερειάρχη κ. Πατακάκη. Δεν ξέρω όμως γιατί βάλτωσε το θέμα.
κ. Χατζόπουλε, ασχοληθήκατε και με τον ελληνιστικό θολωτό τάφο της οδού Τροίας. Που βρίσκεται σήμερα το θέμα;
Έχετε δίκιο κα. Σταυρίδου. Ζήτησα γραπτώς αυτό το μνημείο ιστορίας της πόλης τριών αιώνων να συντηρηθεί και να τεθεί στη διάθεση του κοινού. Δεν ξέρω γιατί μένει κατάκλειστο μ’ ένα απαγορευτικό σήμα στην είσοδό του.
Είναι κρίμα να το φθείρει η υγρασία και οι άλλες δυσμενείς συνθήκες και να μη το γνωρίζουν οι πολίτες, και, ιδιαίτερα, οι μαθητές. Η γνώση της ιστορίας είναι ο καλύτερος δάσκαλος για την αποφυγή των ίδιων λαθών. Άλλωστε «το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού».
Δεν προβαίνουμε στην αξιοποίηση του, γιατί λείπουν χρήματα, τη στιγμή που για άλλα έργα ήσσονος σημασίας εξευρίσκονται; Γιατί η περιθωριοποίηση του θέματος;
Υπάρχει η σκέψη, κ. Χατζόπουλε, για κατασκευή ωρολογίου στο βυζαντινό τείχος. Σας βρίσκει σύμφωνο η σκέψη;
Θα προτιμούσα κα. Σταυρίδου, αντί κατασκευής ωρολογίου, που είναι παντελώς ξενόφερτο στοιχείο, που τέτοια ωρολόγια κατασκευάστηκαν σ’ όλες σχεδόν τις Βαλκανικές χώρες και στην Ανατολική Θράκη, να γίνει αναστύλωση ενός από τους πύργους του βυζαντινού τείχους. Αυτή είναι η πραγματική ιστορία του τόπου. Αυτήν πρέπει να διδάσκονται οι Δραμινοί και μαζί τους οι άλλοι Έλληνες και ξένοι. Ας προσέξουν το θέμα οι αρμόδιοι. Ας προβληματιστούν.
- Θα προτιμούσα αντί κατασκευής ωρολογίου, …. να γίνει αναστύλωση ενός από τους πύργους του βυζαντινού τείχους. Αυτή είναι η πραγματική ιστορία του τόπου.
κ. Χατζόπουλε, πως βρίσκετε τα κτήρια, που έχουν ανεγερθεί στην πόλη της Δράμας και τέθηκαν στην υπηρεσία του πολιτισμού;
Νομίζω πως ο πολιτισμός δεν έχει τόση ανάγκη από «σπιρτόκουτα», που κοστίζουν πολλά και δεν είναι τόσο λειτουργικά. Είναι ανάγκη να ανεγερθεί ένα ολοκληρωμένο κτήριο, που θα φιλοξενεί κινηματογράφο, θέατρο, αίθουσα συναυλιών, βιβλιοθήκη, αίθουσα διαλέξεων, πινακοθήκη και άλλους χρήσιμους χώρους. Όχι «σπιρτόκουτα» μη λειτουργικά. Το 2010 κλήθηκα στη Βέροια για να μιλήσω με την ευκαιρία του εορτασμού της συμπλήρωσης 70 χρόνων από το μεγάλο έπος του 1940. Έμεινα κατάπληκτος από το μεγαλοπρεπέστατο κτήριο του πολιτισμού όπου έγιναν οι εκδηλώσεις. Θα ξοδεύαμε τα μισά χρήματα από όσα ξοδέψαμε για τα «σπιρτόκουτα» για να ανεγερθεί ένα τέτοιο λειτουργικό και περίλαμπρο οικοδόμημα. Νομίζω πως η δημιουργική μίμηση είναι επίζηλη και συμφέρει.
κ. Χατζόπουλε, ποιες άλλες παρεμβάσεις θεωρείτε αναγκαίες στον χώρο του πολιτισμού;
Άποψη μου είναι να προχωρήσουμε στην ίδρυση ενός πάρκου ηρώων και προσωπικοτήτων της Δράμας και της περιοχής. Είναι απτή ιστορία η κατασκευή ανδριάντων και προτομών, ανθρώπων, που άφησαν το αποτύπωμά τους στην ιστορική πορεία αυτού του τόπου.
Η αγαθή μνήμη είναι αίτημα δίκαιο για τον εμπλουτισμό της ιστορικής Δέλτου. Αντίθετα η αμνησία, εκούσια ή ακούσια, επιφέρει παντείες παρενέργειες.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν φωνές στην πόλη της Δράμας για την εικόνα, που παρουσιάζει το κτήριο του πρ. Καπνολογικού Ινστιτούτου. Συμμερίζεσθε τη διαμαρτυρία τους;
Όχι μόνο τη συμμερίζομαι, αλλά και υπερθεματίζω. Το κτήριο του Καπνολογικού Ινστιτούτου είναι όχι μόνο ατόφιο κομμάτι της ιστορίας μας, αλλά και λαμπρό. Πέρα από την οικονομική διάσταση του είναι και ένας από τους τόπους όπου συντελέστηκε το ολοκαύτωμα της πόλης μας και όχι το κίνημα ή εξέγερση ή επανάσταση του 1941.
Εκεί έχασαν τη ζωή τους από τα δολοφονικά χέρια των Βόρειων γειτόνων Δραμινοί, γιατί ήταν Έλληνες και αρνήθηκαν να αλλαξοπιστήσουν, να ενταχθούν στην αποσχιστική Εξαρχία από τους κόλπους της ορθόδοξης μητρός Εκκλησίας.
Δε μας τιμά καθόλου η επέλαση του παντοκαταλύτη χρόνου, που μάχεται λυσσωδώς να το μετατρέψει σε ερείπια. Αλλά και κάποια στήλη μνήμης είναι αναγκαία να στηθεί για να θυμίζει τόπο μαρτυρίου παντελώς αθώου αίματος στις επερχόμενες γενιές.
Κι ακόμη η τεράστια έκταση που το περιβάλλει θα μπορεί να αξιοποιηθεί, προσφέροντας ποικίλες ευεργετικές υπηρεσίες στο λαό της Δράμας.
Αντίκρυσα με πικρία κατά την προ έτους επίσκεψή μου στον χώρο με τον τύμβο των απορριμμάτων. Ντράπηκα για την κατάντια ενός ερευνητικού κέντρου, που αποτελούσε πρότυπο και κόσμημα στον Βαλκανικό χώρο. Θα τρίζουν τα κόκκαλα των: Αργυρούδη, Σφήκα, Παππά, Πασχαλίδη κ.α., που ανάλωσαν τη ζωή τους πάνω στην έρευνα του καπνού, σημαντικής οικονομικής πηγής για τη Δράμα και την Ελλάδα.
κ. Χατζόπουλε, φωνάζετε συχνά για την ανάγκη διενέργειας ανασκαφικών ερευνών στην περιοχή της Δράμας. Νομίζετε ότι οι διενεργούμενες ανασκαφικές έρευνες δεν είναι επαρκείς;
Ανασκαφικές έρευνες γίνονται. Όχι όμως στην έκταση που πρέπει. Και γι’ αυτό δεν ευθύνονται οι αρχαιολόγοι. Είναι και φιλότιμοι και φιλόπονοι. Δεν τους παρέχονται τα όβολα. Με το σταγονόμετρο. Κάποτε είχαμε την ατυχία να είμαστε παράρτημα της Καβάλας. Και το μεγάλο μέρος των χρημάτων πήγαινε για τις ανασκαφές στο χώρο της Καβάλας. Σήμερα όμως, που έχουμε αποκτήσει την ανεξαρτησία μας, γιατί τόση φειδώ; Είμαστε εμείς οι Δραμινοί παιδιά ενός κατώτερου Θεού; Γιατί αφήνουμε στο έλεος του Θεού τους προϊστορικούς μας οικισμούς (Αρκαδικού, Πλατανιάς, Αδριανής, Νικοφόρου, Καλλιφύτου κ.α.), τις ακροπόλεις μας (Πλατανιάς, Αδριανής, Νικηφόρου, Αγγίτη, Τείχους, Πλατανόβρυσης κ.α.) Γιατί δεν αναζητούμε τα ιερά του θεού Διονύσου, και, ιδιαίτερα, αυτό που βρισκόταν μέσα στην αρχαία Δράμα, στο Ισάρ των Τούρκων; Και μάλιστα κάπου κοντά στον ιερό ναό της Αγίας του Θεού Σοφίας.
Τα σημάδια είναι σαφή. Γιατί τα προσπερνάμε; Αρχαιολογικός είναι και ο χώρος γύρω από τον ιερό ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Γιατί τον αφήνουμε στην τύχη του; Γιατί δεν διενεργούνται ανασκαφικές έρευνες έξω από τα βυζαντινά τείχη; Μας επιφυλάσσουν εκπλήξεις.. Θα μπορούσα να αραδιάσω πολλά και εναγώνια ακόμη ερωτήματα. Επιφυλάσσομαι όμως να τα διατυπώσω και σε μια άλλη φιλοξενία. Εδώ ας κλείσω για σήμερα. Σας κούρασα. Κούρασα και τους αγαπητούς αναγνώστες, που μου κάνουν την τιμή να με διαβάζουν ή να με παρακολουθούν στις τηλεοπτικές εμφανίσεις μου. Σας υπόσχομαι ότι δεν θα παύσω να αγαπώ με ασίγαστο πάθος αυτον τον τόπο, τον τόπο το μαρτυρικό, που «εν λίθοις και μνημείοις σωζομένοις φθέγγεται την ελληνικότητα του» εδώ και χιλιετηρίδες. Σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία.
* Ο κ. Γ.Κ. Χατζόπουλος είναι φιλόλογος, τ. Λυκειάρχης, Πρόεδρος της Εταιρείας Δραμινών Μελετών και Άρχων Ιερομνήμων της Αγίας Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας
