Σήμερα στο Δημοτικό Συμβούλιο Δράμας
Η ανάδειξη των βυζαντινών τειχών
της Δράμας, ενός σημαντικού
στοιχείου ιστορικής κληρονομιάς
Δηλώσεις της δ/ντριας της ΕΦΑ Δράμας κας Πουλιούδη στον «Π.Τ.»
Του Θανάση Πολυμένη
ΜΕ ΣΥΝΟΛΙΚΑ 51 θέματα συνεδριάζει σήμερα το Δημοτικό Συμβούλιο Δράμας στις 6 το απόγευμα. Ένα από αυτά που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφορά στην ανάδειξη του βόρειου σκέλους της βυζαντινής οχύρωσης της Δράμας και την ένταξή του στον αστικό ιστό της πόλης της Δράμας.
Το γνωστό μας βυζαντινό τείχος που βρίσκεται εντός του αστικού ιστού και πιο συγκεκριμένα στο λεγόμενο ιστορικό κέντρο της Δράμας σήμερα, δεν έχουν την καλύτερη εικόνα που θα μπορούσαν να έχουν. Και ένα από τα χρόνια ζητήματα, είναι ο τρόπος ανάδειξής τους, ώστε τόσο αυτά να προστατευθούν έτει περαιτέρω, αλλά και να μπορέσει ο χώρος αυτός να καταστεί επισκέψιμος.
Σήμερα, από τη λεγόμενη βυζαντινή οχύρωση της Δράμας, σώζονται αρκετά τμήματα στη βόρεια πλευρά της πόλης, γύρω από τον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας, ο οποίος βρίσκεται σε ανάδειξη από την αρχαιολογική σκαπάνη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας, ενώ υπάρχουν διάφορα σημεία του διασκορπισμένα και δυσδιάκριτα σε σημεία της πόλης, σε αυλές σπιτιών, σε ακάλυπτους και αλλού.
Χαρακτηριστικό είναι μάλιστα το γεγονός ότι, με τα πρώτα έργα της κατασκευής του δικτύου φυσικού αερίου επί της οδού Βενιζέλου, ήρθε στο φως ένα μεγάλο μέρος του τείχους, το οποίο και καταγράφηκε από τους αρχαιολόγους της Δράμας.
Το τείχος της Δράμας, το λεγόμενο και ως βόρειο σκέλος του, είναι ένα σημαντικό ιστορικό μνημείο και σήμερα αποτελεί διατηρητέο αρχαιολογικό χώρο.
Στο πλαίσιο της ανάδειξής του, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας είχε προχωρήσει σε μια μελέτη ανάδειξης και ένταξής του στον αστικό ιστό της πόλης και για το λόγο αυτό σήμερα στο Δημοτικό Συμβούλιο Δράμας, αναμένεται να αποφασιστεί η θετική γνώμη του σώματος, ώστε η μελέτη αυτή να βοηθηθεί και να περάσει στη συνέχεια από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) και να προχωρήσει στη διαδικασία έγκρισης της υλοποίησης. Θα πρέπει βέβαια να σκεφτούμε ότι πρόκειται για μελέτες και έργα που παίρνουν αρκετό χρόνο μέχρι την υλοποίησή τους, καθώς από την ώρα που δοθεί το τελικό «πράσινο φως» από το Υπουργείο Πολιτισμού, θα πρέπει να αναζητηθεί και η ανάλογη χρηματοδότηση.
Η σύμφωνη γνώμη του Δήμου Δράμας
Μιλώντας στον «Π.Τ.» η αν. διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας κα. Πουλιούδη, επισημαίνει ότι «η μελέτη των τειχών έγινε από την Εφορεία μας και η μελέτη αυτή παρουσιάστηκε στους αντιδημάρχους Δράμας κ. Σαλπιγκτίδη Τεχνικών Υπηρεσιών, Κοινωνικών Υπηρεσιών κα. Τσακιρίδου και Πολιτισμού κα. Αβραμίδου».
Όπως λέει η ίδια, «θα πρέπει να υπάρχει η σύμφωνη γνώμη του Δήμου για την υλοποίηση της μελέτης και πλέον θα συζητηθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο».
Η συνολική μελέτη προβλέπει την ανάδειξη του τείχους, όπως μεταξύ άλλων διάφορες εργασίες από απαλλοτριώσεις, μέχρι φωτισμό, ενίσχυση της παθολογίας του τείχους, πινακίδες, ενημερώσεις και άλλα πολλά.
Τονίζει μάλιστα ότι, «το σημαντικότερο είναι η παθολογία του τείχους, που σε ορισμένα σημεία θα πρέπει να διορθωθεί και να επιδιορθωθεί», ενώ επισημαίνει: «Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό, καθώς διατρέχει ένα μέρος της πόλης, έγιναν διάφορα τμήματά του, όχι όμως συνολικά».
Τι προβλέπει η μελέτη
Σύμφωνα με τη μελέτη, προβλέπεται αρχικά η τεκμηρίωση του βόρειου τμήματος, που αποτελεί διατηρητέο αρχαιολογικό χώρο. Ο σκοπός της μελέτης είναι η καταγραφή, ανάλυση και αξιολόγηση της κατάστασης του μνημείου, προκειμένου να προταθούν δράσεις για τη διατήρηση και αποκατάστασή του.
Η μελέτη δίνει έμφαση στη διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της περιοχής, καθώς και τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος και αναλύει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα μνημεία και ο δημόσιος χώρος, προτείνοντας συγκεκριμένες δράσεις για τη βιώσιμη διαχείρισή τους.
Ένα κρίσιμο μέρος της μελέτης αφορά την αξιολόγηση της διατήρησης του μνημείου. Καταγράφονται φθορές που προέρχονται από φυσικές και ανθρωπογενείς αιτίες, όπως διάβρωση, καταρρεύσεις τμημάτων, φυτική ανάπτυξη και ακατάλληλες παλαιότερες επεμβάσεις. Εξετάζονται οι ανάγκες άμεσης παρέμβασης για τη διασφάλιση της στατικότητας και της αισθητικής του μνημείου.
Σύμφωνα με την ίδια τη μελέτη, οι προτάσεις επεμβάσεων περιλαμβάνουν τη δομική ενίσχυση και συντήρηση των μνημείων με σύγχρονες μεθόδους αποκατάστασης, προστασία των καταλοίπων από περαιτέρω φθορά λόγω καιρικών συνθηκών, απομάκρυνση επιβλαβών προσθηκών και αποχωματεύσεις για την ανάδειξη ιστορικών στοιχείων. Και ακόμα, χρήση αυθεντικών υλικών και τεχνοτροπιών για την αποκατάσταση των επιφανειών.
Επίσης, προτείνονται ρυθμίσεις στο ρυμοτομικό σχέδιο για τη δημιουργία περισσότερων κοινόχρηστων χώρων και ζωνών περιπάτου, ενώ δίνεται έμφαση στη βελτίωση της προσβασιμότητας για πεζούς και ποδηλάτες και εξετάζεται η δημιουργία πολιτιστικών διαδρομών που θα ενώνουν τα σημαντικότερα μνημεία και αξιοθέατα της περιοχής.
Με την ανάδειξη του μνημείου, πολιτιστικής κληρονομιάς της Δράμας, θα βελτιωθεί η αισθητική και η λειτουργικότητα του αστικού χώρου, ενισχύοντας την ποιότητα ζωής των κατοίκων και την τουριστική ανάπτυξη.
Ιστορικά στοιχεία της Δράμας
Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν, τα σωζόμενη τείχη της Δράμας, είναι εξ ολοκλήρου βυζαντινής προέλευσης. Δεν υπάρχουν ενδείξεις της Ρωμαϊκής οχύρωσης, ενώ φαίνεται πως και κατά την Τουρκοκρατία δεν υπήρξαν σοβαρές παρεμβάσεις.
Τα όρια της Δράμας στη Βυζαντινή εποχή δεν ξεπερνούσαν εκείνα της φυσικής οχύρωσης της πόλης. Το υψίπεδο πάνω στο οποίο είναι χτισμένο το ιστορικό κέντρο της Δράμας, οριοθετείται από ένα μεγάλο χείμαρρο, στη Βόρεια και Ανατολική πλευρά, από τα νερά της Αγ. Βαρβάρας στα νότια, και από μια ισχυρή βάθυνση του εδάφους στη Βόρεια πλευρά, όπου καταλήγουν τα νερά βορειότερων περιοχών.
Τα φυσικά αυτά εμπόδια ουσιαστικά οριοθέτησαν τον Βυζαντινό περίβολο μέσα σε μια μικρή σχετικά έκταση 60 στρεμμάτων.
Το συνολικό μήκος του περιβόλου υπολογίζεται γύρω στα 850μ. Κάθε 60 ως 80μ υπάρχουν τετράγωνοι πύργοι, από τους οποίους σώζονται τέσσερις στην ανατολική πλευρά, ένας στη Βόρεια και ένας στην Β.Α. γωνία. Καλύτερα απ’ όλους τους πύργους σώζεται ο Βόρειος, όπου μάλιστα διακρίνονται και οι υποδοχές ξύλινου δαπέδου, στο ψηλότερο τμήμα του. Το συνολικό ύψος μαζί με τις επάλξεις έφτανε τα 14μ. Το πάχος του τείχους ποικίλει, από 1.70 ως 3.30μ. ανάλογα με το αν το τείχος είναι απλό όπως στη νότια και δυτική πλευρά ή διπλό όπως συμβαίνει στις άλλες δύο.
Τα Βυζαντινά τείχη Δράμας χαρακτηρίστηκαν «ιστορικό διατηρητέο μνημείο» με απόφαση της Ελληνικής πολιτείας το 1962.
