Η Δράμα κατά
την 10ετία του 1920
Έρευνα –επιμέλεια Ιωάννης Στ. Σταυρίδης
Είναι αλήθεια, ότι κατά την 10ετία του 1920, οι Δραμηνοί αντιμετώπιζαν πολλά προβλήματα επιβίωσης.
Ο μεγάλος αριθμός των Ελλήνων από την καταστροφή της Μικράς Ασίας δημιούργησε δυσάρεστες καταστάσεις, μιας και αυτοί οι άνθρωποι παρέμειναν χωρίς στέγη, χωρίς δουλειά, χωρίς μέλλον. Από την άλλη, η ανικανότητα των κυβερνήσεων να δώσουν άμεσες λύσεις, δημιουργούσαν εντάσεις μεταξύ πολιτών και εξουσίας.
Υπήρχαν λύσεις;
Ναι λένε κάποιοι. Να γίνει συστηματική καλλιέργεια της γης, να δημιουργηθεί μια σύγχρονη οδοποιία η οποία θα ενώνει τα χωριά με τη Δράμα, να δοθεί νέα μορφή εκμετάλλευσης της γης.
Το μόνο προϊόν που ενίσχυε οικονομικά τον αγρότη ήταν ο καπνός. Η κτηνοτροφία περιορισμένη, ενώ η δενδροκαλλιέργεια ανύπαρκτη.
Αιτήματα της τοπικής κοινωνίας μας προς τους κυβερνόντες πάρα πολλά. Χωρίς αντίκρισμα όμως.
Ένα από αυτά και η αποξήρανσης του έλους των Φιλίππων. Ένα μεγάλο έργο, για το οποίο όμως αντιδρούν οι Καβαλιώτες οι οποίοι ζητούσαν αντί της αποξήρανσης να γίνει το …… λιμάνι.
Ας την εικόνα ζωής του νομού μας, όπως την αντικρίζουμε σε δημοσίευμα της εφημερίδας «ΤΟ ΦΩΣ» τον Αύγουστο του 1927:
«Με γνώμονα την αμερόληπτον κρίσιν και λεπτολόγον εξονύχισιν των σπουδαίων ζητημάτων, τα οποία παρουσιάζει η κατάστασις της Ανατολικής Μακεδονίας, της σπουδαιοτάτης αυτής επαρχίας του Κράτους μας, ουχί μόνον από απόψεως πλουτοπαραγωγικής, αλλά και από απόψεως κοινωνικής και αναμορφωτικής εμφανίσεως και ζωής, θα προσπαθήσω να αποδώσω την πραγματικήν εικόνα της Αν. Μακεδονίας.
Είναι βαρύ το έργον του δημοσιογράφου που επιχειρεί να ίδη την πραγματικήν κατάστασιν και να την παρουσιάση όπως έχει με την μορφήν της πραγματικότητος. Θα προσκρούσω ίσως εις την μετριοφροσύνην εκείνων, που ετάχθησαν εις την επιτέλεσιν καθηκόντων ως ανωτέρων ρυθμιστών της όλης ζωής της γερής επαρχίας, όπως και εις την σιωπηράν δημιουργίαν προσώπων, οι οποίοι εργάζονται ακούραστα δια την εξύψωσιν του λαού της Αν. Μακεδονίας. Αλλ΄ η φωνή της εφημερίδος από την οποίαν πάντοτε, καλό μπορεί να προέλθη, πρέπει να ακουσθή ωμή και πραγματική.
ΑΙ ΦΥΛΑΚΑΙ ΔΡΑΜΑΣ
Πριν αρχίσω, ας μου επιτραπή να κάνω μια έκκλησι στον ανεπίσημον κόσμον της Δράμας, του πρώτου αυτού σταθμού της περιοδείας μου υπέρ των φυλακισμένων εν Δράμα.
Χωρίς περίσσειαν λέξεων και δραματικάς περιγραφάς, τρία πράγματα έχω να υποδείξω:
Άμεσον εκκαθάρισιν των εκκρεμών υποθέσεων των υποδίκων εν ταις φυλακαίς Δράμας, των συμφυρομένων με εγκληματίας. Βελτίωσιν της θέσεως των κρατουμένων από απόψεως υγιεινής και διατροφής και ταχείαν αντίληψιν των φιλανθρωπκών σωματείων Δράμας υπέρ των φυλακισμένων, οι οποίοι σκληρά υποφέρουν.
Ο ξένος που επιχειρεί να ανέλθη την κλίματα του ετοιμόρροπου Διοικητηρίου Δράμας, αντικρίζει από την απέναντι αυλήν άγρια πρόσωπα κρατουμένων μέσα από τις σιδερένιες γρίλιες των παραθύρων της φυλακής να ζητούν τίποτε ολιγώτερον τίποτε περισσότερον ελεημοσύνην για «ψωμί».
Αυτό οι φιλάνθρωποι κάτοικοι της Δράμας δεν πρέπει να επιτρέψουν εις τον εαυτόν των. Ας κινηθούν αι οργανώσεις της, ας κάνουν εράνους για να βοηθήσουν το Κράτος στην προσπάθειά του να μην αφήνουν να υποφέρουν από έλλειψιν στοιχειωδών πόρων ζωής τόσοι κρατούμενοι. Μια εκστρατεία κυριών και δεσποινίδων της Δράμας για το τσιγάρο των φυλακισμένων θα ανεκούφιζεν και τους δυστυχείς αυτούς και την πόλιν της Δράμας δεν θα ασχήμιζε το θέαμα των επαινούντων με γοερές κραυγές φυλακισμένων μέσα στην καρδιά της πόλεως.
ΠΩΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ
Επισκεπτόμενος δις ήδη εντός του έτους την Δράμαν ύστερα από ένα χρόνο, οφείλω να ομολογήσω ότι από απόψεως δημοτικής αντιλήψεως στέκεται καλά εις εμφάνισιν.
Οι δρόμοι της και αι πλατείαι της καθαροί. Αλλ΄ιδεώδης δεν παρατηρείται καθαριότης στα κέντρα, εις τα οποία η δημοτική αντίληψις δεν μπορεί να επεκταθή. Εννοώ εστιατόρια, καφενεία και ξενοδοχεία ύπνου. Μου εχαρακτήρισαν την δημοτικήν μέριμναν ως προς την καθαριότητα των οδών και πλατειών Δράμας ως βίαιον άνεμον, που εσάρωσεν τα πάντα. Ένας τέτοιος άνεμος χρειάζεται να πνεύση αλύπητα και πίσω από τις πόρτες των καταστημάτων, εις τα οποία οι ξένοι – και είνε πολλοί τούτοι, τώρα το Καλοκαίρι – εμπιστεύονται την υγείαν των. Δόξα τω Θεώ και χρήμα μπόλικο ρέει εις την Δράμαν, ύστερα απ΄ την τελευταίαν καλήν εσοδείαν των καπνών, και δουλειές υπάρχουν όσες δεν υφίστανται στην Θεσσαλονίκην. Οι τιμές εξάλλου των διαφόρων καταστημάτων σιτεύσεως και ύπνου φθάνουν – αν δεν υπερβαίνουν – τις τιμές των πρώτων κέντρων Θεσσαλονίκης. Και είνε τούτου είς επί πλέον λόγος, που επιβάλλει άμεμπτον και καθαρωτάτην παράστασιν των καταστημάτων που προανέφερα.
Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ
Η γενική κοινωνική υπόστασις της Δράμας είνε πολύ καλή. Ο κόσμος εκτός από τις εμπορικές ασχολίες του, αγαπά και ποθεί μια ζωή με κάποιαν αυστηρότητα.
Φιλόμουσοι και φιλαναγνώσται οι κάτοικοι της Δράμας δεν αφίνουν καμμιά ευκαιρία από του να μη εκδηλώνουν τα ευγενή των αισθήματα. Λυπούνται δε όταν πληροφορούνται την πνευματικήν και καλλιτεχνικήν κίνησιν άλλων πόλεων της Μακεδονίας και προσπαθούν με τα μέσα που διαθέτουν να επικοινωνούν πνευματικώς με την λοιπήν Ελλάδα.
Και θα προήγετο πνευματικώς η νεολαία της Δράμας ακόμη καλύτερον αν η εκπαίδευσις δεν παρέπαιεν εις την Δράμαν. Εκτός της δημοτικής εκπαιδεύσεως, η οποία λειτουργεί απροσκόπτως η μέση εκπαίδευσις χωλαίνει τρομερά. Το γυμνάσιον εκτός που στεγάζεται σε ερείπια, στερείται συχνότατα καθηγητών, πράγμα το οποίον ζημιώνει σημαντικά την σπουδάζουσαν νεολαίαν και την αποθαρρύνει.
Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΚΟΙΜΗΣΗΣ
Εις την γενικήν ποοδευτικήν εμφάνισιν της Δράμας σπουδαιότατον ρόλον έπαιξε τον τελευταίον καιρόν η εκεί παρουσία του Στρατηγού κ. Μιλτιάδου Κοιμήση.
Θα ήτο παράλειψίς μου, αν δεν ανέφερον σχετικώς με την κοινωφελή δράσιν του Στρατηγού, εκτελών άλλωστε και παράκλησιν των κατοίκων Δράμας, οι οποίοι κυριολεκτικώς τον λατρεύουν, μολονότι θα προσκρούση εις την εγνωσμένη μετριοφροσύνη του διακεκριμένου στρατιώτου. Ανεπηρέαστος από πάσαν κομματικήν κίνησιν, πιστός φρουρός του καθήκοντός του, κατά την ειρηνικήν περίοδον που διατρέχομεν, πάσας αυτάς τας προσπαθείας αφιερώνει δια την παράστασιν της Μεραρχίας που διοικεί και δια την μόρφωσιν των αξιωματικών του, υποστηρίζων συνάμα κάθε εκδήλωσιν, ευγενούς κινήσεως εν Δράμα.
ΓΕΩΡΓΙΑ
Η εντατική καλλιέργεια εις την οποίαν επεδόθη ο περί την Δράμαν γεωργικός πληθυσμός, έδωκεν το τελευταίον έτος αποτελέσματα ευχάριστα όχι μόνον δια τους αμέσους ενδιαφερομένους αλλά δι΄ ολόκληρον την Ανατολικήν Μακεδονίαν.
Η αρίστη εσοδεία των καπνών εφέτος εις ποιότητα και ποσότητα, η οποία εσοδεία εύρεν διέξοδον και αγοράν καταναλώσεως εις Γερμανίαν, ετόνωσαν όχι μόνον τους καπνοπαραγωγούς και τους καπνεμπόρους αλλ΄ ολόκληρον τον πληθυσμόν τα περιφερείας, ο οποίος εκινήθη εις συναλλαγάς αρκετάς σημαντικάς.
Και είναι μεν αληθές ότι ο κόσμος εκεί παραπονείται δια την «κρίσιν» αλλά τα παράπονά του είναι μάλλον κεκτημένη συνήθεια αποκτηθείσα εκ της μιζέριας των τελευταίων ετών. Αν δε, δοθή μεγαλυτέρα, ή μάλλον η προσήκουσα προσοχή εκ μέρους του Κράτους δια την θεραπείαν ορισμένων θεμελιωδών αναγκών της περιφερείας Δράμας θα αποβή αύτη πραγματική πλουσιοφόρος πηγή δι΄ ολόκληρον της Μακεδονίαν.
Η κτηματική αγροτική πίστις, η οποία δεν υπάρχει ήδη, πρέπει να εκδηλωθή σοβαρώς δια την γεωργίαν και κτηνοτροφίαν. Οι ειδικοί ομιλούν με πίστιν όσον αφορά την παροχήν δανείων πολυετών δια πάσαν εργασίαν σχετικήν με την καλλιέργειαν της γης.
Εκτός αυτού όμως χρειάζεται εκ παραλλήλου η ποδηγένησις του κόσμου της υπαίθρου δια την επιστημονικωτέραν και μεθοδικωτέραν εκμετάλλευσιν της γης και δη των κατοίκων των ορεινών συνοικισμών, οι οποίοι μπορούσαν κάλλιστα να προσφέρουν πολύτιμον συμβολήν εις την γενικήν πλουτοπαραγωγικήν άνθησιν της Ανατ. Μακεδονίας.
Στο γεγονός της εγκαταλείψεως της εκμεταλλεύσεως κάθε καρπού της γης υπό των κατοίκων των ορεινών συνοικισμών, συντελεί η έλλειψις συγκοινωνίας πρωτίστως.
ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΕΡΓΑ
Απόλυτος ανάγκη, φωνάζουν οι γνωρίζοντες καλώς την κατάστασιν εκεί, είνε να κατασκευασθή η γέφυρα του Νέστου και ο δρόμος Δράμας – Οσενίτσης, δια να συγκρατηθή ο πληθυσμός των ορεινών συνοικισμών, ο οποίος δεν μπορι να αρκείται στο άλας και το ψωμί, αλλ΄έχει ανάγκας αι οποίαι θεραπεύονται μόνον με την διαρκή επικοινωνίαν με τηνΔράμαν.
Μόνον οι Πομάκοι οι οποίοι κατοικούν προ του 1922 εκεί στο ύψος των ορεινών συνοικισμών αδιαφορούσαν δια την επικοινωνίαν με την αμέλλειαν αρκούμενοι εις το καλαμπόκι, το άλας και το λάδι, το άπαν της σιτίσεώς των. Ο τωρινός πληθυσμός έχει ανάγκας αι οποίαι τον τιμούν. Με την αρξαμένη ήδη διαρροήν των κατοίκων των ορεινών συνοικισμών εγκαταλείπονται οι λεπτοκαρυές και άλλα δένδρα το πλείστον βέβαια αγριόδενδρα αλλά τα οποία εμβολιαζόμενα θα έδιδον καρπούς καθαυτό αγλαούς.
Εις το υπάρχον ζήτημα συγκοινωνίας της περιφερείας Δράμας, δέον να τονισθή ότι σπουδαιότατον ρόλον παίζει η άπαξ τουλάχιστον της εβδομάδος σιδηροδρομική σύνδεσις Δράμας – Μπουκίων. Η επικοινωνία αυτή θα φέρη εις αμεσωτέραν συναλλαγήν πλείστα χωρία της περιφερείας προς την Δράμαν, της οποίας την ανάγκην αισθάνονται σοβαρώτατα τα γύρω χωρία.
Επίσης η κατασκευή του δρόμου Αγγίστης – Αλιστράτης –Σερρών η σύνδεσις Δράμας – Ζιρνόβου, η κατασκευή της γεφύρας του Δοξάτου, και η κατασκευή μονίμου οδοστρώματος της οδού Δράμας – Καβάλλας είναι έργα απαραίτητα και ταχείας εκτελέσεως δια την κανονικήν κυκλοφορίαν του οικονομικού αίματος ολοκλήρου της Ανατολικής Μακεδονίας, η οποία έχει εγκαταλειφθή εξίσου προς την Δυτικήν.
Θα ερωτήση, δικαίως, ο αγνοών την κατάστασιν της Αν. Μακεδονίας, τι προϊόντα είναι εκείνα τα οποία μπορεί να παραχθούν εν αφθονία ώστε να υπάρχη απόλυτος ανάγκη δημιουργίας αρτηριών δια την κυκλοφορίαν των. Τα προϊόντα της Αν. Μακεδονίας είναι πολλά. Αλλά και μόνον περί του καπνού αν επρόκειτο, ήρκει να ενδιαφερθή το Κράτος δια την διευκόλυνσιν της συναλλαγής η οποία δημιουργείται εκ της πωλήσεώς του.
Η αμπελουργία η οποία πριν από λίγα χρόνια ίσως να μην υφίστατο επαισθητώς αναπτύσσεται ήδη εις την περιφέρειαν Δράμας χρησιμοποιουμένων 1.500 στρεμμάτων δι΄αμπελών και θα υπήρχε δε μεγαλυτέρα παραγωγή αν ενεκλιματίζοντο είδη αμπέλου καταλληλότερα και μάλλον εναρμονισμένα προς το έδαφος της περιφερείας.
Το αυτό μπορεί να ειπή κανείς και δια τα σιτηρά, των οποίων η εκλογή σπόρων πρέπει να γίνη με την μεγαλυτέραν προσοχήν ως προς τους κλιματολογικούς όρους οι οποίοι συμφέρουν εις την παραγωγήν πρωίμου σποράς.
Το ζήτημα των ορεινών βοσκών επίσης μένει ανεκμετάλλευτον ελλείψει έργων. Ολόκληρα χωριά υπάρχουν με βοσκάς τεραστίας αλλά δεν υπάρχει νερό για το πότισμα των ποιμνίων. Και αναγκάζονται βέβαια οι χωρικοί να κατασκευάζουν μικρές δεξαμενές στα κοιλώματα των βράχων για την συγκέντρωσιν του νερού. Ο τρόπος αυτός είνε τόσον αρχέγονος ώστε ελάχιστα εξυπηρετούν τας ανάγκας της κτηνοτροφίας. Και εδώ η κτηματική πίστις έπρεπε να εκδηλωθή κάπως βοηθητική της κτηνοτροφίας. Και πρόβατα και αγελάδες θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε σημείο να προβάλλη μια κτηνοτροφία υπολογίσιμος εις την περιφέρειαν.
Εις ανθηρόν σημείον και μεγάλην έντασιν ευρίσκεται μόνον η χοιροτροφία, θα ήτο δε έτι μεγαλυτέραν έντασιν αν υπήρχαν εις την περιφέρειαν Δράμας, σταθμοί επιβητόρων όχι μόνον δια τους χοίρους αλλά και δια τας αγελάδας πλείσται των οποίων μόυν στήραι ελλείψη ταύρων.
Δι΄ όλα τα ανωτέρω χρειάζεται σοβαρά και μεθοδική γεωργική έρευνα εκ μέρους του υπουργείου Γεωργίας.
Εκ των όσων απεκόμισα εκ των συνομιλιών με ειδικούς παράγοντας της περιφερείας Δράμας, η ανάγκη της αντιλήψεως του επισήμου Κράτους προς την Αν. Μακεδονίαν έχει καταστή επιτακτική και επείγουσα.
Μια εκστρατεία εκ των αρίστων γεωπόνων οι οποίοι ευρίσκονται εις την διάθεσιν του υπουργείου δέον να συντελεσθή γρήγορα δια να αντιληφθή το επιστημονικό μάτι τις άναρθρες φωνές που ακούονται από τον κρυμμένον πλούτον της Αν. Μακεδονίας.
Ο πλούτος αυτός δε βαρύνη και την όλην οικονομικήν κατάστασιν του Κράτους μας.
ΤΟ ΕΛΟΣ ΤΩΝ ΦΙΛΙΠΠΩΝ
Αμεσώτατα συνδεδεμένον με την όλην γεωργικήν μελλοντικήν παραγωγήν της πριφερείας Δράμας, ως τουλάχιστον φρονούν οι εν Δράμα ειδικοί, είνε και η αποξήρανσις του έλους των Φιλίππων.
Απέρανται γαίαι θα αποδοθούν εις τας γεωργικάς χείρας και χιλιάδες εργατών θα εύρουν μακροχρόνιαν εργασίαν.
Το έλος των Φιλίππων το μεταξύ Δράμας και Καβάλλας ευρισκόμενον, αποτελεί το μόνον σοβαρόν ζήτημα το οποίον υφίσταται επίματων δύο ακμαίων κέντρων της Αν. Μακεδονίας Δράμας και Καβάλλας.
Οι Δραμηνοί φωνάζουν ότι η αποξήρανσις του έλους αυτού είναι η αναγκαιοτέρα ενέργεια του κράτους.
Οι καβαλλιώται αντικρούοντες την γνώμην αυτήν φρονούν ότι μόνον ο Λιμήν Καβάλλας είναι εκείνος ο οποίος θα δώση ζωήν εις την Αν. Μακεδονίαν.
Το βέβαιον είναι ότι πρέπει και τα δύο έργα να συντελεσθούν χωρίς να θεωρήση το Κράτος ότι εξαντλή την πρόνοιά του δια της θεραπείας της μιας εκ των δύο αναγκών τούτων».
